فصلنامه اقتصاد فضا و توسعه روستایی

سازمان فضایی یا ساماندهی همگن توسعه­ی فضا، یکی از دغدغه­های بنیادی سیاست­مداران و برنامه­ریزان در مقیاس­های گوناگون ملی، منطقه­­ای و فرامنطقه­ای است. برنامه­ریزی، ارتباط و جریان­های میان سکونتگاه­ها به­ویژه در مناطق مرزی، نیاز به سازماندهی فضایی را برای نواحی روستایی به­وجود می­آورد تا مسائل کلان و ملی، همچون موضوعات امنیتی را بتوان دقیق­تر و کارآمدتر سامان­دهی کرد. با توجه به چنین اهمیتی، پژوهش پیش روی، کوشیده است تا سطح توسعه­ی فضایی دهستان­های مرزی استان خراسان جنوبی را مطالعه کند. در پژوهش پیش رو، 23 شاخص از شاخص­های توسعه­ی فضایی واکاوی شده است. پژوهش، از لحاظ روشی علی- مقایسه­ای است و با بهره­گیری از روش شباهت به گزینه­ی ایده­آل (تاپسیس) و روش آنتروپی به بررسی آمایشی 11 دهستان از مجموع دهستان­های مرزی استان خراسان جنوبی پرداخته است. نتایج این پژوهش، نشان از آن دارد که دهستان "مود"، در بالاترین سطح برخورداری نسبت به دیگر دهستان­های مورد مطالعه قرار دارد. از لحاظ توسعه­ی شاخص­های اقتصادی- اجتماعی، آموزشی- فرهنگی، بهداشتی- درمانی و شاخص­های زیربنایی، 6 دهستان شامل درح، مومن آباد، میغان، بندان، شوسف و گزیک بعنوان دهستان­های نیمه برخوردار و چهار دهستان به ترتیب شامل قهستان، میاندشت، نهارنجان و عرب­خانه به­عنوان دهستان­های محروم شناسایی شدند. از این رو، به نظر می­رسد که سازمان فضایی در میان دهستان­های مرزی استان خراسان جنوبی، به شدت نامتوازن و نامتجانس است.