:: سال 30، شماره 93 - ( 11-1401 ) ::
جلد 30 شماره 93 صفحات 280-247 برگشت به فهرست نسخه ها
«دیگری» در آستانه تحلیل گفتمانی «آستانه‌های» رمان و فیلم «شوهر آهو خانم» برپایه‌ دیدگاه لاکلاو و موفه
ابراهیم محمدی 1، عفت غفوری حسن آباد2 ، سید مهدی رحیمی2 ، حامد نوروزی2
1- دانشگاه بیرجند ، emohammadi@birjand.ac.ir
2- دانشگاه بیرجند
چکیده:   (2657 مشاهده)
در جستار پیش‌رو، ساختار آستانه‌ها و پیش‌گویه رمان شوهر آهوخانم، نگاشته علی‌محمد افغانی، و اقتباس سینمایی آن به‌کارگردانی داوود ملاپور بررسی شده است. آنچه در هردو اثر درخور توجه است، وجود لایه‌ها و اجزای مختلف معناساز در آستانه رمان و فیلم است که چگونگی ارتباط زن و مرد را در گفتمان سنّتی و شبه‌مدرن آشکار می‌کند. نویسنده و کارگردان می‌کوشند با برجسته‌کردن جدال دو گفتمان سنّت و مدرنیته، به‌صورت نامرئی و ناملموس، تصویری از زن ستمدیده و هویت‌باخته به مخاطب ارائه کنند که همواره گفتمان مردسالار از تفاوت‌های طبیعی او با مرد، زنجیری برای به‌انقیادکشیدن زن ساخته ‌است و او را به‌مثابه دیگری و فرودست انگاشته و به‌حاشیه رانده ‌است. ازاین‌رو، در پژوهش حاضر،  ساختار آستانه‌های دو رسانه با رویکرد تطبیقی‌‌ـ‌بین‌رشته‌ای و برپایه تحلیل انتقادی گفتمان لاکلاو و موفه بررسی می‌شود. نخست، خرده‌متن‌های آستانه‌ای رمان و فیلم شناسایی شده، و سپس با تحلیل دال‌های موجود در ساختار آنها، به چگونگی پیوند آستانه‌ها با متن مرکزی و جهان بیرون آن و شیوه‌های خلق معنا در لایه‌های مختلف خرده‌متن‌ها پرداخته شده است. با بررسی ساختار آستانه‌های رمان و فیلم «شوهر آهوخانم» دو نکته آشکار می‌شود: 1. تمام دال‌های موجود در آستانه‌های دو اثر برمبنای کلان‌تقابل زن و مرد شکل گرفته‌اند. 2. نشانه‌های موجود گفتمان برساخته مردسالار را برملا می‌کنند که همواره مرد را دال مرکزی می‌داند و ازطریق زنجیره‌های هم‌ارزی مرد را با دال‌های مرکز، فرادست، فعال، مستقل و آزاد هم‌ارز می‌داند و در مقابل زن را با مفاهیم حاشیه، فرودست، منفعل، وابسته و محدود معرفی می‌کند و با بهره‌گیری از منطق تفاوت میان زن و مرد رقیب را نفی و طرد می‌کند.
 
واژه‌های کلیدی: گفتمان انتقادی، لاکلاو و موفه، علی‌محمد افغانی، داوود ملاپور، شوهر آهوخانم، آستانه‌ها
متن کامل [PDF 4879 kb]   (900 دریافت)    
نوع مطالعه: پژوهشي | موضوع مقاله: ادبیات تطبیقی
فهرست منابع
1. احساني، زهرا و همکاران (1399) «تحليل نظام روايي محافظه‌کاري و خطرپذيري: نظرية گفتمان خيزابي؛ مطالعة موردي: روايت همنوايي شبانة ارکستر چوب‌ها اثر رضا قاسمي». روايت‌شناسي. سال چهارم. شمارة 7: 1-32.
2. افغاني، علي‌محمد (1399) شوهر آهو خانم. چاپ سي‌وسوم. تهران: نگاه.
3. برتنس، هانس (1397) مباني نظرية ادبي. چاپ پنجم. ترجمة محمدرضا ابوالقاسمي. تهران: ماهي.
4. پاينده، حسين (1388) داستان كوتاه در ايران (داستان‌هاي مدرن). جلد دوم. تهران: نيلوفر.
5. پاينده، حسين (1398) گشودن رمان (رمان ايران در پرتو نظريه و نقد ادبي). چاپ چهارم. تهران: مرواريد.
6. حياتي، زهرا و همکاران (1398) «تحليل زمان روايي در دو گفتمان ادبي و سينمايي: مورد مطالعة داستان و فيلم اقتباسي شوهر آهوخانم». ادبيات و پژوهش‌هاي ميان‌رشته‌اي. پژوهشگاه علوم انساني و فرهنگي. سال اول. شمارة 1: 99-134.
7. دوبووار، سيمون (1380) جنس دوم. ترجمة قاسم صنعوي. جلد اول. چاپ دوم. تهران: توس.
8. رضي، هاشم (1381) تاريخ رازآميز آيين ميترايي در شرق و غرب (پژوهشي در آيين ميترايي از آغاز تا عصر حاضر). تهران: بهجت.
9. ژوو، ونسان (1394) بوطيقاي رمان. ترجمة نصرت حجازي. تهران: علمي و فرهنگي.
10. ساساني، فرهاد (1391) نشانه‌شناسي مکان (مجموعه مقالات هم‌انديشي نشانه‌شناسي). تهران: سخن.
11. ستاري، جلال (1390) سيماي زن در فرهنگ ايران. چاپ ششم. تهران: مرکز.
12. سجودي، فرزان (1391) «مکان، جنسيت و بازنمايي سينمايي». در: نشانه‌شناسي مکان (مجموعه مقالات هم‌انديشي نشانه‌شناسي). به‌کوشش فرهاد ساساني. تهران: سخن.
13. سعيدي‌پور، فرشته (1376) گرافيک در عنوان‌بندي فيلم. تهران: سروش.
14. سلطاني، علي‌اصغر (1383) «تحليل گفتمان به‌مثابة نظريه و روش». علوم سياسي. شمارة 28: 153-180.
15. شعيري، حميدرضا (1388) «از نشانه‌شناسي ساختگرا تا نشانه‌‌ـ‌معناشناسي گفتماني». نقد ادبي. شمارة 8: 33-51.
16. شواليه، ژان و آلن گربران (1382) فرهنگ نمادها (اساطير، ايماء و اشاره، اشکال و قوالب، چهره‌ها، رنگ‌ها، اعداد). جلد سوم. ترجمة سودابه فضايلي. تهران: جيحون.
17. صفري، جهانگير و همکاران (1396) «مدرنيته و ساختار سنتي خانوادة ايراني با تکيه بر رمان شوهرآهوخانم». زبان و ادبيات فارسي دانشگاه خوارزمی. شمارة ۸۲: ۲۴۰-۲۱۷.
18. فوکو، ميشل (1389) تئاتر فلسفه: گزيده‌اي از درس‌گفتارها، کوتاه‌نوشت‌ها، گفت‌وگوها و... . ترجمة نيکو سرخوش و افشين جهانديده. تهران: ني.
19. قجري، حسينعلي، و جواد نظري (1392) کاربرد تحليل گفتمان در تحقيقات اجتماعي. تهران: جامعه‌شناسان.
20. کسرايي، محمدسالار، و علي پوزش شيرازي (1387) «نظرية گفتمان لاکلاو و موفه ابزاري کارآمد در فهم و تبيين پديده‌هاي سياسي». سياست. دورة سي‌ونهم. شمارة 3: 339-360.
21. کوپر، جي. سي (1379) فرهنگ مصور نمادهاي سنتي. ترجمة مليحه کرباسيان. تهران: فرشاد.
22. کوچکي، زهرا (1389) «بررسي سيماي زن در رمان "شوهر آهو خانم"». انديشه‌هاي ادبي. دورة دوم. شمارة 6: 109-850.
23. کهدويي، کاظم و مرضيه شيرواني (1388) «شخصيت‌پردازي قهرمانان زن در رمان‌هاي شوهرآهوخانم و سووشون». نامة پارسي. شمارة 48-49: 71-86.
24. گويري، سوزان (1379) آناهيتا در اسطوره‌هاي ايراني. چاپ سوم. تهران: جمال‌الحق.
25. مظفري، سولماز، و فرهاد کاکه‌رش (1392) «بررسي تكامل شخصيت در رمان شوهرآهوخانم با تكيه بر كهن‌الگوهاي بيداري قهرمان درون». پژوهشنامة ادبيات داستاني. دورة دوم. شمارة 5: 123-145.
26. مقدمي، محمدتقي (1390) «نظرية تحليل گفتمان لاکلاو و موف و نقد آن». معرفت فرهنگي اجتماعي. سال دوم. شمارة 2: 91-124.
27. ملاپور، داوود (1347) شوهر آهو خانم. تهران [فيلم]
28. ميرعابديني، حسن (1380) صدسال داستان‌نويسي ايران. جلد اول و دوم. چاپ دوم. تهران: چشمه.
29. نامورمطلق، بهمن (1387) «باختين، گفتگومندي و چندصدايي؛ مطالعة پيشابينامتنيت باختيني». پژوهشـنامة علوم انساني. شمارة 57: 397-414.
30. نامورمطلق، بهمن (1392) طاق‌بستان (مجموعه مقالات نقدهاي ادبي‌ـ‌هنري). تهران: سخن.
31. يورگنسن، ماريان، و لوئيز فيليپس (1397) نظريه و روش در تحليل گفتمان. ترجمة هادي جليلي. تهران: ني.
32. Carol J. Adams (2022) Ecofeminism, Feminist Intersections with Other Animals and the Earth. (editor), Lori Gruen. 2th Edition. Bloomsbury Academic USA.
33. Genette, Gerard (1997) Paratexts: thresholds of interpretation. Translated by Jane E. Lewin. Cambridge University Press. [DOI:10.1017/CBO9780511549373]
34. Afqani, Ali Mohammad (2020) Ahu khanom's husband. 33rd edition. Tehran: Negah. [In Persian].
35. Beauvoir, Simone de (2001) La deuxiems sexe. translated by Qasim Sanawi. 2nd edition. Tehran: Tous. [In Persian].
36. Bertens, Johannes Willem (2018) Literary Theory: the basics. 5th Edition. translated by Mohammad Reza Abolghasemi. Tehran: Mahi. [In Persian].
37. Chevalier, Jean and Gheerbrant, Alain (2003) Dictionnaire des symboles: mythes, reves, coutumes… translated by Soudabeh Fazaili. Tehran: Jeihoun. [In Persian].
38. Cooper, Jean C (2000) an Illustrated Encyclopaedia of Traditional Symbols. translated by Maliheh Karbasian. Tehran: Farshad. [In Persian].
39. Ehsani, Zahra et al (2020) "A Narrative Analysis of Conservatism and Risk-taking: A Wave Discourse Theory on Nocturnal Harmony from the Wood Orchestra by Reza Ghasemi". Narrative Studies. Year 4, Number 7. Pp: 1-32. [In Persian].
40. Foucault, Michel (2010) Theater of philosophy: a selection of lectures, short essays, conversations and... translated by Nikou Sarkhosh and Afshin Jahandideh. Tehran: Ney. [In Persian].
41. Gaviri, Susan (2000) Anahita in the Ancient Iranian Mythology. 3rd edition. Tehran: Jamal Al-Haq. [In Persian].
42. Hayati, Zahra et al (2019) "Analyzing narrative time in literary and cinematic discourses The studied case: adapted film "Shohar-e Ahoo Khanom" and its fictional source". Literary Interdisciplinary Research. Volume 1, Issue 1, Pp: 99-134. [In Persian].
43. Jorgensen, Marianne and Louise Phillips (2018) Discourse analysis as theory and method. translated by Hadi Jalili. Tehran: Ney. [In Persian].
44. Jouve, Vincent (2015) Le poetique du roman. translated by Nosrat Hejazi. Tehran: Elmi-Farhangi. [In Persian].
45. Kahdouyi, Kazem and Marzieh Shirvani (2009) "The characterization of female protagonists in the novels "Husband of Aho Khanum" and "Suvoshon"". Name-y Parsi. No 48-49. Pp: 71-86. [In Persian].
46. Kasraei, Mohammad Salar and Ali Pouzesh Shirazi (2008) "Discourse theory of Lanlau and Mouffe: Elaborate efficient tool in understanding the politica phenomenons". Politics. Course 39. Number 3. Pp: 339-360. [In Persian].
47. Koochaki, Zahra (2010) "A Study of the Visage of Woman in the Novel " "Ahu's Husband"". Volume 2. Literary Thoughts. Issue 6. Pp: 85 -109. [In Persian].
48. Mir Abedini, Hassan (2001) One hundred years of story writing in Iran. Volumes 1 and 2. 2nd edition. Tehran: Cheshmeh. [In Persian].
49. Moghaddami, Mohammad Taghi (2011) "Theory of discourse analysis of Lacla and Mouffe's and its Criticism". Ma'rifat-e Farhangi Ejtemaii. 2nd year, Number 2. Pp: 91-124. [In Persian].
50. Mozaffari, Solmaz and Farhad Kakerash (2013) "Evolution of character in "Shohar-e Ahoo khanom" Due to Archetypes Awakening the Internal Hero". Research on Fictional Literature. Volume 2, Issue 5. Pp: 123-145. [In Persian].
51. Mowlapur, Davoud (1995) madam ahou's husband. Tehran. [Movie]
52. Namvar Motlagh, Bahman (2008) "Bakhtin, Dialogism and polyphony: the study of Bakhtin's Intertextuality". Journal of humanities. Number 57. Pp: 397-414. [In Persian].
53. Namvar Motlagh, Bahman (2013) Taq Bostan. Tehran: Sokhan.
54. Payandeh, Hossein (2009) the Short Story in Iran (Modern Stories). Volume II. Tehran: Niloufar. [In Persian].
55. Payandeh, Hossein (2010) Opening the Novel (Critical Reading of Contemporary Iranian Novels). 4th edition. Tehran: Morvarid. [In Persian].
56. Qajari, Hossein Ali and Javad Nazari (2013) the Use of Discourse Analysis in Social Research. Tehran: Jameshenasan. [In Persian].
57. Razi, Hashem (2002) Recherches sur le Cult public et des Mysteres. Tehran: Behjat. [In Persian].
58. Saffari Jahangir et al (2017) "Modernity and the Traditional Structure of Iranian Families Based on the Novel: "Shohar-e Ahoo Khanom". Persian Language and Literature. No 25, Pp: 217-240. [In Persian].
59. Sa'idi Pour, Fereshteh (1997) Graphics in Insertion of the Film Titles. Tehran: Soroush. [In Persian].
60. Sattari, Jalal (2011) the Visage of Women in Iranian Culture. 6th edition. Tehran: Markaz. [In Persian].
61. Shairi, Hamid Reza (2009) "Passing from a predetermined relationship of signifier and signified to a processional discursive meaning". Literary Criticism. Pp: 33-51. [In Persian].
62. Sojoudi, Farzan (2012) "Place, Gender and Cinematic Representation". Semiotics of place. by Farhad Sasani. Tehran: Sokhan. [In Persian].
63. Soltani, Ali Asghar (2004) "Discourse analysis as a theory and method". Political Science. No. 28. Pp: 153-180. [In Persian].



XML   English Abstract   Print



بازنشر اطلاعات
Creative Commons License این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است.
سال 30، شماره 93 - ( 11-1401 ) برگشت به فهرست نسخه ها