جریانهای فضایی بین سکونتگاههای روستایی و شهری وجود دارند که در غالب جریان افراد، سرمایه، کالا، اطلاعات و فناوری و مانند آن تعریف میشود. جریانهای فضایی بین شهر و روستا در گذر زمان از عوامل کلیدی در تحولات اقتصادی سکونتگاههای روستایی است. هدف اصلی پژوهش حاضر بررسی نقش جریانهای فضایی در تحولات اقتصادی سکونتگاههای روستایی پیرامون شهر زاهدان است. تحقیق حاضر با توجه به ماهیت مسئله و موضوع مورد بررسی، از نوع تحقیقات داده پردازی است و جامعه آماری پژوهش را ۲۱۸ روستای شهرستان زاهدان تشکیل میدهند که از این میان ۳۰ روستا با استفاده از روش تخمین شخصی به عنوان نمونه موردی تحقیق برگزیده شدهاند. با توجه به هدف پژوهش، از بین خانوارهای روستاهای نمونه، ۳۴۸ خانوار به عنوان نمونه با استفاده از فرمول کوکران تعیین شدهاند. نمونههای تحقیق (اعم از روستا و خانوار) به ترتیب با استفاده از روشهای طبقه ای(فاصله از شهر و جمعیت) و تصادفی انتخاب شدهاند. روش گردآوری اطلاعات به صورت کتابخانهای و میدانی (ابزار پرسشنامه)بوده است. برای تجزیه و تحلیل اطلاعات از آمار توصیفی (میانگین ) و آمار استنباطی ( آزمون رگرسیون و آزمون کندال تائوبی) و برای تعیین وضعیت شدت تحولات در روستاهای نمونه از تکنیک Vikor استفاده شده است. نتایج تحقیق نشان داد که جریانهای فضایی در بهبود ساختار اشتغال، گسترش فعالیتهای گردشگری، بهبود وضعیت مسکن، بهبود وضعیت صنعت، بهبود وضعیت کشاورزی و خدمات تأثیر گذاشته است اما این تحولات در همه ابعاد و در همه روستاها مثبت نبوده و تحولات منفی را نیز (تغییر کاربری اراضی زراعی و باغی، گسترش الگوی مسکن شهری، تداوم جریان سرمایه در بخش های غیر تولیدی) در پی داشته است.
