فصلنامه اقتصاد فضا و توسعه روستایی

توسعه کشاورزی، نیازمند برنامه‌ریزی اساسی بر پایه توانمندی‌های هر منطقه است؛ از این رو، مطالعه در مورد میزان توسعه یافتگی بخش کشاورزی مناطق مختلف برای برنامه‌ریزی و بررسی روند توسعه مهم است. در این پژوهش میزان توسعه یافتگی شهرستان­های استان آذربایجان­شرقی از نظر کشاورزی با روش توصیفی- تحلیلی بررسی شده است. بدین منظور، 28 شاخص در بخش­های زراعی، باغی، مکانیزاسیون، دامپروری انتخاب و با بهره­گیری از روش تحلیل عاملی برای هر کدام از بخش­ها عوامل و شاخص­های تلفیقی استخراج گردیده و به­عنوان ورودی روش تاکسونومی مورد استفاده قرار گرفته است و در نهایت جهت گروه­بندی شهرستان­ها از روش تحلیل خوشه­ای استفاده شده است. نتایج نشان می دهد در استان آذربایجان شرقی در سال 1389 از مجموع 19 شهرستان، سه شهرستان توسعه­یافته، 7 شهرستان نسبتا توسعه­یافته، 5 شهرستان کمترتوسعه یافته و 4 شهرستان توسعه­نیافته بوده است. رتبه­بندی شهرستان‌های استان بر حسب شاخص­های بخش زراعی نیز نشان داد که شهرستان­ ملکان بالاترین و شهرستان چاراویماق پایین­ترین درصد توسعه­یافتگی بخش کشاورزی را داشته است.

داشتن تفکری مناسب درباره استراتژی برند نقش مهمی در توانمندسازی اقتصادی مناطق روستایی ایفا می‌کند و باعث تقویت جایگاه روستاها می‌گردد و آنها را در جهت ایجاد رقابت و درآمد پایدار و خلق ارزش یاری می‌رساند. با توجه به اهمیت موضوع پژوهش حاضر با هدف بررسی اثرات مؤلفه‌های برند بر توانمندسازی اقتصادی در مناطق روستایی انجام شده است. این پژوهش از لحاظ هدف کاربردی و بر اساس ماهیت توصیفی- تحلیلی است. جامعه آماری شامل دو گروه متخصصین و جامعه محلی است. جامعه متخصصین 30 نفر به صورت نمونه­گیری غیر احتمالی هدفمند، جامعه محلی با استفاده از نمونه­گیری خوشه­ای در پنج دهستان بخش مرکزی، در ابتدا از هر دهستان شش روستا و از هر روستا به صورت تصادفی و متناسب با جمعیت آنها 436 نفر به عنوان نمونه انتخاب شدند. پایایی کل پرسشنامه بر اساس آلفای کرونباخ 928/0 برآورد گردید. نتایج بر اساس دیدگاه متخصصان جهت شناسایی مؤلفه­های کلیدی برند پس از چهار بار چرخش نشان داد از بین 29 مؤلفه، 15 مؤلفه برند کلیدی هستند. بر اساس دیدگاه جامعه محلی نتایج ضریب همبستگی پیرسون نشان داد بین مؤلفه‌های برند و توانمندسازی اقتصادی ارتباط مثبت وجود دارد. نتایج رگرسیون چند متغیره نیز نشان داد مؤلفه‌های برند بر توانمندسازی اقتصادی تأثیرگذار بوده است و 723/0 از کل واریانس توانمندسازی اقتصادی را تبیین می‌کند.