فصلنامه

---

هدف از پژوهش حاضر، ارایه گزارشی از مطالعه اثربخشی درمان­های شناختی- رفتاری گروهی - فردی و فردی مبتنی بر آموزه­های دینی در کاهش نشانگان روان‌شناختی زندانیان است.
در این پژوهش 45 نفر از زندانیان مرد زندان رجایی­شهر با استفاده از روش نمونه‌گیری تصادفی نظامدار انتخاب شدند، و سپس در سه گروه تصادفی با حجم مساوی (15 نفر) قرار گرفتند. گروه اول در جلسات روان‌درمانگری شناختی- رفتاری فردی توام با جلسات درمان شناختی- رفتاری گروهی مبتنی بر آموزه­های دینی (گروهِ درمان همزمان)، گروه دوم فقط در جلسات درمان شناختی- رفتاری فردی مبتنی بر آموزه­های دینی (گروهِ درمان فردی) و گروه سوم نیز در فهرست انتظار برای دریافت درمان فردی قرار گرفتند (گروهِ کنترل). به­منظور بررسی وضعیت روان‌شناختی آزمودنی‌ها، از آزمون‌های GHQ-28 وSCL-90-R ) قبل و پس از اعمال مداخله‌ها( و مصاحبه تشخیصی توسط روان‌پزشک، براساس ملاک‌های DSM-IV-TR، استفاده شد.
تحلیل واریانس چندمتغیری انجام­یافته بر روی داده‌ها نشان داد، اگرچه هر دو رویکرد درمان همزمان و درمان فردی بر بهبود وضعیت سلامت روان­شناختی و کاهش نشانگان روان‌شناختی زندانیان اثر دارند ، اما اثربخشی درمان همزمان بیشتر از درمان فردی است.
از عواملی که تاثیر بسزایی در موفقیت درمان شناختی رفتاری مبتنی بر آموزه­های دینی دارد؛ همسویی اصول حاکم بر دیدگاه شناختی- رفتاری بک در را بطه با بهبود و سلامت روان با آموزه­های دینی است. بک (1979) اعتقاد دارد درمان و بهبودی زمانی اتفاق می افتد که بیمار به واقعیت نزدیک تر شود. این مطلب اشاره به اثرها و اهداف اصلاحی و درمانی ادعیه در دین اسلام دارد؛ که به اهمیت نزدیکی به واقعیت از دیدگاه الهی و همسویی آن با یافته­های شناخت درمانگران اذعان دارد. با توجه به شمول فراگیر دین اسلام بر فرهنگ موجود در جامعه ایران، هر گونه مداخلات شناختی- رفتاری که مبتنی بر فرهنگ دینی باشد اعم از گروهی و انفرادی می تواند نقشی بی بدیل درکاهش نا سازگاری­های روانی اجتماعی داشته باشد.