۶ نتیجه برای تنوع زیستی
مریم بهروزیان، حمید اجتهادی، فرشید معماریانی، محمدرضا جوهرچی، منصور مصداقی،
دوره ۶، شماره ۳ - ( ۷-۱۳۹۸ )
چکیده
گزارش جدیدی از دو گونه Stipa richteriana و Galium songaricum برای فلور ایران در این مطالعه ارائه می شود. گستره پراکندگی جغرافیایی این گونه ها که از کوه های بینالود و هزار مسجد در استان خراسان رضوی جمع آوری شده اند، به طور عمده مربوط به آسیای مرکزی است. ریخت شناسی این گونه های جدید برای ایران با گونه های خویشاوندشان مقایسه و اطلاعاتی درباره آرایه‌شناسی، بوم شناسی، جغرافیای گیاهی و وضعیت حفاظتی آنها ارائه می‌شود.
ویدا حجتی، مجتبی دیمه کار،
دوره ۷، شماره ۳ - ( ۹-۱۳۹۹ )
چکیده
منطقه شکارممنوع طالو و شیربند در ۱۲ کیلومتری شمال شرقی شهر دامغان در استان سمنان در جنوب سلسله جبال البرز واقع شده و از آب و هوای سرد و خشک در زمستان و گرم و خشک در تابستان برخوردار است. این منطقه دارای تنوع زیستی غنی بخصوص در فون خزندگان است. تاکنون، ۲۲ گونه مار از کل استان سمنان گزارش شده است. با توجه به اینکه مطالعه دقیقی در منطقه شکارممنوع طالو و شیربند صورت نگرفته است، تحقیق حاضر به منظور بررسی فون مارهای این منطقه از فروردین تا اواخر آبان‌ماه ۱۳۹۳ انجام شد. نمونه‌برداری با استفاده از دست (با رعایت نکات ایمنی)، چوب مارگیری و قلاب انجام گرفت. نمونهها بعد از انتقال به آزمایشگاه دانشگاه آزاد اسلامی واحد دامغان، شناسایی و عکس‌برداری شدند. شش صفت متریک و مریستیک در آنها اندازهگیری شد و با استفاده از نرم‌افزار SPSS۱۷ و Excel مورد ارزیابی و تجزیه و تحلیل قرار گرفت. در مجموع، ۴۵ نمونه مار جمع‌آوری شد که متعلق به ۱۰ گونه، هشت جنس و چهار خانواده بودند. گونه‌ها عبارتند از:Platyceps karelini karelini (Brandt ۱۸۳۸) ، Platyceps rhodorachis rhodorachis (Jan in Filippi ۱۸۶۵)، Platyceps ventrimaculatus ventrimaculatus (Gray ۱۸۳۴)،Hemorrhois ravergieri (Ménétries ۱۸۳۲) ،Telescopus fallax iberus Eichwald ۱۸۳۱، Spalerosophis diadema cliffordii (Schlegel ۱۸۳۷)، Psammophis schokari (Forskal ۱۷۷۵) ، Eryx miliaris (Pallas, ۱۷۷۳)،Macrovipera lebetina obtusa (Dwigubsky ۱۸۳۲) ، (Duméril, Bibron & Duméril ۱۸۵۴) Pseudocarastes persicus. بیشترین فراوانی مربوط به شترمار و کمترین فراوانی مربوط به سوسن‌مار بوده است. تمامی این گونه‌ها برای اولین‌بار از این منطقه گزارش میشوند. گونه Eryx miliaris نیز برای اولین‌بار از استان سمنان گزارش می‌شود. در ایران هشت گونه آندمیک وجود دارد که فقط گونه مار شاخ‌دار ایرانی (Pseudocarastes persicus) در منطقه مورد مطالعه یافت شد.
معصومه خان حسنی، عادل جلیلی، یحیی خداکرمی، نسترن جلیلیان،
دوره ۸، شماره ۲ - ( ۴-۱۴۰۰ )
چکیده
پراکندگی رودخانه‌ها، بركه‌ها وچمنزارهاي كوچك و بزرگ، موقتي و دائمي، زمينه را براي ظهور رويشگاههاي ماندابي خصوصا در مناطق كوهستاني كشور فراهم كرده است. اين رويشگاهها از نقطه نظر تنوع زيستي و بوم‌شناسی داراي اهميت هستند. هدف این مطالعه، شناخت و تهیه نقشه پراکندگی رويشگاههاي ماندابي در استان کرمانشاه است. این تحقیق براساس روش مرسوم مطالعات آرایه شناسی منطقهای با مراجعات میدانی به ۳۱ رویشگاه آبی استان کرمانشاه انجام گرفت. فلور، شکل زیستی و پراکنش جغرافیایی گیاهان موجود در این رویشگاه‌ها مطالعه شدند. در مجموع، ۶۱۷ نمونه گیاهی جمع‌آوری و شناسایی شدند. نتیجه شناسایی این نمونهها ۲۸۸ گونه متعلق به ۲۱۸ سرده از ۶۲ تیره است. کاسنیان با ۴۱ گونه، گندمیان با ۳۱ گونه، باقلائیان با ۳۱ گونه و کلمیان با ۲۴ گونه مهمترین تیره‌های گیاهی رویشگاههای ماندابی استان بودند. سرده‌های Trifolium با ۱۱ گونه و Bromus با ۶ گونه بهعنوان مهمترین سرده‌های گیاهی از نظر غنای گونهای محسوب میشوند. بررسی شکل زیستی نشان داد که ۳/۴۰ درصد گونه‌ها متعلق به شکل زیستی تروفیت، ۵/۳۵ درصد همیکریپتوفیت، ۱/۶ درصد فانروفیت، ۲۳/۱۴ درصد کریپتوفیت و ۷۲/۳ درصد کامفیت هستند. از نظر پراکنش جغرافیایی گونه‌ها، بیشترین تعداد گونه متعلق به عناصر چند ناحیهای با ۹۳ گونه (۳۲ درصد) و ایرانو-تورانی با ۹۲ گونه (۳۱ درصد) و پس از آن، عناصر ایرانو-تورانی /مدیترانهای با ۳۲ گونه (۱۱ درصد)، ایرانو-تورانی / اروپا- سیبری با ۹ گونه (۳ درصد) و عناصر جهان وطن با ۲۳ گونه (۸ درصد) بود.
الهام ابراهیمی، فراهم احمدزاده،
دوره ۹، شماره ۱ - ( ۱-۱۴۰۱ )
چکیده
در حال حاضر تغییر اقلیم به عنوان تهدیدی جدی برای بسیاری از گونه‌ها و در نتیجه یکی از مهمترین عوامل از بین رفتن تنوع زیستی در جهان تلقی می‌شود و درک چگونگی پاسخ گونه‌ها به تغییرات اقلیمی از اهمیت بسیاری برخوردار است. در میان گروه‌های جانوری، دوزیستان به دلیل عدم توانایی در جابجایی مسافت‌های زیاد، از حساس‌ترین گروه‌های مهره‌داران در برابر تغییرات اقلیمی شناخته شدهاند و گونههای زیستگاههای کوهستانی بیشتر از سایر گونه‌ها با فشارهای تغییر اقلیم مواجه هستند. از این رو در این مطالعه به بررسی پتانسیل پراکنش فعلی پنج گونه از دوزیستان ساکن رشته کوههای زاگرس و واکنش آنها نسبت به تغییرات اقلیم در سال ۲۰۷۰ پرداخته شد. برای این منظور از یک رویکرد گروهی برای مدلسازی پراکنش گونهای با هدف برآورد میزان خطرات از دست دادن پتانسیل‌های زیستگاهی مطلوب در صورت بروز تغییر اقلیم استفاده شد. همچنين برای برآورد مساحت زیستگاههای مطلوب در شرایط تغییر اقلیم، محاسبات مربوط به تغییرات مساحت زیستگاه‌ها برای هر یک از گونه‌ها انجام شد. پیش‌بینی‌ها نشان داد دو گونه نیوت آذربایجانی (Neurergus crocatus) و نیوت خالزرد (Neurergus derjugini) به ترتیب نسبت به تغییر اقلیم بیشترین واکنش منفی را نشان داده و انقباض محدوده پراکنش آنها قابل وقوع است. رفتار جابجایی زیستگاه در برابر تغییرات جدید برای دو گونه وزغ بی‌گوش لرستانی (Bufotes luristanicus) و سمندر آتشین (Salamandra infraimmaculata semenovi) قابل پیش‌بینی است. با توجه به سرعت تغییرات اقلیمی در محدوده رشته کوه زاگرس مطالعه حاضر گامی در جهت شناسایی پویایی تغییرات زیستگاهی دوزیستان در این منطقه کوهستانی و مقابله با این چالش است.
فرشید معماریانی، حمید اجتهادی، علی‌اصغر ارجمندی، محمدرضا جوهرچی،
دوره ۹، شماره ۲ - ( ۶-۱۴۰۱ )
چکیده
گونهPiptatherum ferganense به عنوان گزارش جدیدی برای فلور گندمیان ایران از منطقه حفاظت شده قورخود و کوههای آلاداغ در خراسان شمالی معرفی می‌شود. دامنه پراکندگی اصلی این گونه در شرق منطقه ایران و تورانی است و با یک جدایی جغرافیایی در شمال شرق ایران یافت شده است. ویژگیهای ریخت شناسی P. ferganense به تصویر کشیده شده و با نزدیکترین خویشاوند خود P. latifolium مقایسه شده است. این گونه با صفاتی مانند آرایش یکنواخت سنبلچه‌ها در گل‌آذین، پوشینه سرنیزه‌ای، و سیخک کوتاهتر از P. latifolium متمایز می‌شود. نکاتی درباره آرایه‌شناسی، اکولوژی، جغرافیای گیاهی و وضعیت حفاظتی این گونه ارایه شده است.
علی اصغر ارجمندی، حمید اجتهادی، فرشید معماریانی، منصور مصداقی،
دوره ۱۰، شماره ۱ - ( ۳-۱۴۰۲ )
چکیده
درک الگوهای پراکندگی و تنوع گونههای گیاهی در امتداد شیب‌های محیطی به‌ویژه زمان گسستگی زیستگاه‌ها به دلیل فشار شدید انسان، برای مدیریت اکوسیستم‌ها ضروری است. منطقه درکش که در غرب کوههای آلاداغ در استان فلوری خراسان-کپه‌داغ واقع شده است، دربرگیرنده شرقی‌ترین لکه‌های باقی‌مانده از جنگل‌های هیرکانی بوده و دارای سه ریختار پوشش گیاهی اصلی شامل درختچهزارها، جنگل‌های بلوط (Quercus castaneifolia) و گیاهان نیمهآلپی است. هدف از این پژوهش بررسی تغییرات تنوع زیستی گیاهی در زیراشکوب اجتماعات گیاهی فوق در راستای گرادیان ارتفاع است. از ۱۸۷ پلات با ابعاد ۲×۲ مترمربع و در امتداد گرادیان ارتفاعی ۱۳۰۰متری در طبقات ارتفاعی ۱۰۰ متری و به روش طبقه‌بندی‌شده-تصادفی نمونه‌برداری شد و فراوانی و سطح پوشش گونه‌ها تخمین زده شد. ویژگیهای فلوریستیک و شاخصهای مختلف تنوع اندازهگیری شدند. ۲۵۲ گونه گیاهی متعلق به ۱۶۱ سرده و ۴۴ تیره شناسایی شدند. از این تعداد ۴۱ گونه انحصاری یا نیمهانحصاری هستند. همیکریپتوفیتها و تروفیتها شکلهای زیستی غالب در این منطقه هستند. ۸/۴۶ درصد گونههای گیاهی به عناصر رویشی ایران-تورانی، ۵/۱۷ درصد به عناصر دوناحیهای، ۵/۱۷ درصد به عناصر سه ناحیهای، ۵/۱۱ درصد به عناصر چندناحیه‌ای، و ۷/۶ درصد به عناصر اروپا-سیبری تعلق دارند. شاخصهای تنوع هیل و شاخصهای تنوع بتا در زیراشکوب اجتماعات درختچهزار، دارای بالاترین میزان بوده و سپس زیراشکوب جنگل بلوط و زیراشکوب نیمهآلپی، در ردههای بعدی قرار دارند. روند تغییر تنوع در راستای گرادیان ارتفاع به صورت سینوسی است. به منظور حفاظت از تنوع گونهای و جوامع گیاهی ارزشمند به‌ویژه گیاهچههای جوان بلوط، توصیه می‌شود که یک دالان حفاظتی در امتداد گرادیان ارتفاعی ایجاد شود. این راهبرد برای حفاظت بهینه از تنوع زیستی در این زیستگاههای منحصربه‌فرد ضروری است.
