ابراهیم شیرین پور، مریم نصر اصفهانی، داود بخشی،
دوره 7، شماره 2 - ( 4-1399 )
چکیده
فسفر یکی از عناصر ضروری برای رشد و تولید محصول در گیاهان است. از آنجایی که خاک های کشاورزی ایران غالبا آهکی و محتوی فسفات قابل دسترس در این خاک ها بسیار پایین است، کمبود فسفات به عنوان یک محدودکننده عمده غذایی شناخته شده است و به کارگیری کودهای فسفاته برای تولید محصول مناسب ضروری است. به علاوه، به کارگیری کود فسفاته باعث آلودگی منابع آبی و خاک می شود، بنابراین، باید استراتژی هایی به کار برد که استفاده از کودهای فسفاته کاهش داده شود. شناسایی ژنوتیپ های متحملتر به کمبود فسفات در خاک، یک استراتژی ارزان قیمت برای ترویج کشاورزی پایدار در خاک های کم حاصلخیز است. در این مطالعه، پاسخ های ریخت شناسی و بیوشیمیایی پنج رقم زراعی لوبیا چیتی (تلاش، محلی خمین، صدری، کوشا و لاین Ks21191) به دو سطح واجد فسفات کافی و کمبود فسفات تحت بررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد که وزن تر و خشک و طول اندام های هوایی در ارقام لوبیای تحت شرایط کمبود فسفات به میزان قابل ملاحظه ای از میزان آنها در شاهد پایین تر بود. در حالی که طول ریشه در ارقام تحت کمبود فسفات از شاهد بیشتر بود. در شرایط کمبود فسفات، کمترین و بیشترین میزان فسفر کل به ترتیب در رقم محلی خمین و تلاش مشاهده شد. تحت شرایط کمبود فسفات، فعالیت آنزیم های سوپراکسید دیسموتاز و پراکسیداز در ریشه و کاتالاز در برگ به میزان قابل ملاحظه ای افزایش نشان داد. در مجموع، رقم های محلی خمین و تلاش به ترتیب بیشترین و کمترین تحمل به شرایط کمبود فسفات را نشان دادند.
علیرضا ایرانبخش، علیرضا قادری،
دوره 7، شماره 2 - ( 4-1399 )
چکیده
این پژوهش به‌منظور بررسی تاثیر نانواکسید آهن (Fe2O3) بر رشد، فیزیولوژی و کالزایی گیاه فلفل بر پایه طرح کاملاً تصادفی در شرایط درون‌شیشهای انجام شد. دانهرست‌ها در محیط کشت MS حاوی غلظتهای 0، 1، 10 و 20 mgl-1 نانواکسید آهن کشت شدند. همچنین، اثر غلظتهای مختلف نانوآهن برروی تشکیل کالوس در 2 شرایط مختلف هورمونی شامل0.5 mgl-1 2,4D+0.5 mgl-1 BAP و0.5 mgl-1 BAP+1 mgl-1 Kin بررسی شد. نتایج نشان داد بهکارگیری نانوآهن موجب افزایش معنیدار بیومس در اندامهای ریشه، ساقه و برگ گیاه شد. بهعلاوه، نانوآهن موجب افزایش غلظت رنگیزه‌های فتوسنتزی (کلروفیلa، کلروفیلb و کارتنوئیدها) شد. تاثیر نانو اکسید آهن بر کالزایی بسته به نوع هورمونهای به کارگرفته شده متفاوت بود. غلظتهای مختلف نانو اکسیدآهن برروی کالزایی تحت تیمار هورمونی 2,4-D و BAP، اثر تحریکی داشت. درحالیکه، حضور نانو آهن در محیط کشت حاوی هورمونهای 2,4-D و کاینتین، اثر معنیداری روی القای کالوس نداشت. نتایج این تحقیق دلالت بر این مسئله دارد که بکارگیری نانواکسید آهن در غلظتهای مناسب میتواند موجب افزایش راندمان تولید گیاهان به ویژه در شرایط درون شیشه شود.
زهره خلیلی، شاهرخ کاظم پور اوصالو، علی اصغر معصومی،
دوره 7، شماره 2 - ( 4-1399 )
چکیده
روابط تبارزایشی و تکامل صفات ریختشناسی بخشه‌های Acanthophace و Aegacantha از سرده Astragalus با استفاده از ترکیب داده‌های ITS و rpl32-trnLUAG و انتخاب گونه Astragalus stocksii به عنوان برون‌گروه بررسی شدند. از دستاوردهای تبارزایشی این مطالعه تک نیا نبودن بخشه Acanthophace در مفهوم کنونی به دلیل جدایی گونه A. ovigerus و ناسازگاری موقعیت این گونه در داده‌های هسته‌ای با کلروپلاستی است. بخشه Aegacantha نیز به دلیل موقعیت گونه A. montis-parrowii در فاصله دور از سایر اعضای بخشه و قرارگیری در کنار سایر گون های خاردار، در مفهوم کنونی تک نیا نیست. بازسازی 32 صفت بر روی درخت تبارزایشی ترکیبی بیزین نشان داد که برخی از صفات برای تعیین حدود آرایه‌شناختی بخشه‌های Acanthophace و Aegacantha مفید است. تکامل صفاتی مانند وجود فشردگی در پهنک درفش، شکل نیام و داشتن نیام تک‌حجره به اندازه کافی برای جداسازی گونه A. ovigerus از سایر گونه‌های خویشاوند خود ارزشمند است. تکامل صفات منطبق با موقعیت تبارزایشی دور گونه A. montis-parrowii از سایر گونه‌های خویشاوند خود عبارتند از: تعداد گل در گل‌آذین، وجود دم گل‌آذین، گلبرگ‌های کرک‌دار، شکل ویولونی و وجود فشردگی در پهنک درفش، تمایز ناخنک در قاعده درفش، وجود ناخنک درفش و اختلاف اندازه طول ناو و بال.
سعیده حسینی، حمید اجتهادی، فرشید معماریانی، محمدباقر عرفانیان،
دوره 7، شماره 3 - ( 9-1399 )
چکیده
رشته‌كوه هزار مسجد بهعنوان يكي از ارتفاعات مهم شمال‌شرق ایران است. پوشش گياهي در بخش‌هاي مرتفع این منطقه بهخوبی مورد بررسي قرار نگرفته است. هدف اين مطالعه، بررسی تنوعزیستی گیاهی در ارتباط با جهت شیب در قله هزار مسجد است. برای بررسی اثر جهت شیب بر تنوعزیستی گیاهی تعداد 139 قاب 1 متر مربعی تصادفی در جهتهای مختلف شیب و منطقه مسطح قله مستقر گردید. اطلاعات مربوط به پوشش گیاهی هر قاب شامل درصد پوشش تاجی و تعداد گونه‌های آوندی ثبت گردید. غنای گونهای کل هر شیب و منطقه مسطح محاسبه و با استفاده از روش بوت‌استرپ تخمین زده شد و از روش ریرفکشن برای مقایسه غنای گونهای بین شیب‌ها استفاده شد. اعداد 1N و 2N هیل و شاخص یکنواختی کامارگو برای داده‌ها محاسبه و نیم‌رخ تنوع هیل نیز رسم گردید. برای تعیین گونه‌های غالب و تعیین تیپ در هر جهت شیب از منحنی‌های رتبه-وفور استفاده شد. تحلیل‌های تنوعزیستی و آماری با استفاده از نرم‌افزار R انجام گرفت. در جهتهای مختلف شیب در قله هزار مسجد، شیب شرقی بیشترین و شیب جنوبی کمترین غنا، یکنواختی و هتروژنیتی را نشان داد. شیب شمالی نیز با وجود مناسب بودن از نظر در دسترس بودن منابع آبی، احتمالا به دلیل غالب شدن گونه سمّی Seseli transcaucasicum در آن از تنوعزیستی پایین‌تری را نسبت به شیب شرقی نمایش داد. به طور کلی در این مطالعه نشان داده شد که در قله هزار مسجد جهت شیب میتواند از طریق تغییر فاکتورهای محیطی بر تنوعزیستی اثر بگذارد.
جمیله پناهی میرزاحسنلو، دکتر طاهر نژادستاری، زهره رمضان پور، جاوید ایمان پور نمین، یونس عصری،
دوره 7، شماره 3 - ( 9-1399 )
چکیده
جمیله پناهی میرزاحسنلو1، طاهر نژادستاری2، زهره رمضان‌پور3، جاوید ایمان‌پور نمین4 و یونس عصری5
1گروه زیست شناسی، دانشکده علوم پایه، دانشگاه گنبدکاووس، گنبدکاووس، ایران؛ 2گروه زیست شناسی، دانشکده علوم، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران، تهران، ایران؛ 3 موسسه تحقیقات بین المللی تاسماهیان دریای خزر، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، رشت، ایران؛ 4گروه شیلات، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه گیلان، صومعه سرا، گیلان، ایران؛ 5 بخش گیاهشناسی موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران.
مسئول مکاتبات: جمیله پناهی میرزاحسنلو، panahi@gonbad.ac.ir
چکیده. جلبک‌ها از جمله مهمترین گروه از موجودات فتوسنتزکننده هستند که کیفیت آب را به طور قابل ملاحظه‌ای تحت تاثیر قرار می‌دهند. با وجود اینکه جلبک‌ها یکی از بخش‌های اصلی زنجیرههای غذایی اکوسیستم‌های آبی را تشکیل می‌دهند، مطالعات محدودی در رابطه با جلبک‌های آب شیرین ایران انجام شده است. جلبک‌های رشته‌ای جزء مهمی از پوشش گیاهی رودخانه‌ای را تشکیل می‌دهند. با توجه به اینکه آب رودخانه بالیخلو به عنوان منبع آب شرب شهر اردبیل استفاده میشود، در این مطالعه، بررسی جلبک‌های این رودخانه مورد توجه قرار گرفت و در مجموع 18 آرایه جلبک رشته‌ای شناسایی شد. بیشترین تعداد با 9 گونه به Cyanobacteriae رده Cyanophyceae متعلق است و پنج گونه، متعلق به Chlorophyta بود. در این بررسی چهار گونه برای اولین بار از ایران گزارش میشود شامل گونه‌هایAudouinella eugenea ، Arthrospira gigantea ، Homoeothrix janthina وTychonema bourrellyi.
محمدرضا جوهرچی، یاسمین ناصح،
دوره 7، شماره 3 - ( 9-1399 )
چکیده
در ایران عموما گونه Lonicera japonica را که پیچ امین‌الدوله ژاپنی است به نام یاس یا گلِ یاس می‌شناسند. درحالی که واژه یاس در گیاه شناسی به سرده‌هایی از تیره زیتونیان اطلاق میشود. اما در کتاب‌ها، واژگان و فرهنگ‌های گیاهشناسی، معادل فارسی این نام علمی چندان شناخته‌شده نیست و متخصصان علوم‌گیاهی و باغبانی آن را پیچ امین‌الدوله می‌نامند؛ درحالی که نام علمی پیچ امین‌الدوله گونةL. caprifolium است. در ادبیات و طب سنتی کهن ایران به ندرت اثری از واژه یاس دیده میشود و به‌جای آن واژه‌های یاسمن و یاسمین مصطلح بوده‌اند. به‌طوری که نام سرده Jasminum را برگرفته از یاسمن فارسی دانسته‌اند. دراین تحقیق با بررسی منابع قدیم و جدید با توجه به صفات ریختشناسی گیاهی و با استفاده از کلیدهای گیاهشناسی، انطباق اسامی صحیح یاس‌ها و یاسمن‌های ایران مشخص شده است. همچنین در این نوشتار حضور سرده Chrysojasminum در فلور ایران تایید میگردد.
Mohammad Reza Joharchi & Yasamin Nasseh
Department of Botany (Herbarium), Research Center for Plant Sciences, Ferdowsi University of Mashhad, Mashhad, Iran
Correspondent author: Mohammad Reza Joharchi, Joharchi@um.ac.ir
Abstract.
Key words.
رقیه حیدری، رامین عزتی، محمدعلی زاهد،
دوره 7، شماره 3 - ( 9-1399 )
چکیده
مطالعه حاضر با هدف بررسی تأثیر خاکستر آتشفشانی دماوند بر شاخص‌های ریختشناسی و فیزیولوژیکی لوبیا به‌صورت آزمایش فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی انجام شد. نتایج نشان داد که بیشترین میزان وزن خشک برگ در تیمار 100 میلیگرم در لیتر خاکستر آتشفشانی (0099/0 گرم) مشاهده شد. همچنین نتایج نشان داد بهینه محتوای قند محلول در غلظت 100 میلیگرم در لیتر خاکستر آتشفشانی به میزان 650/0 میلیگرم بر گرم وزن خشک برگ (mg/g D.W.) به‌دست آمد. بیشترین محتوای پروتئین و بهینه فعالیت آنزیم پراکسیداز به ترتیب با مقدار 680/0 میلیگرم بر گرم وزن تر برگ (mg/g F.W.) و 082/0 تغییرات واحد جذب در طول موج 470 نانو متر بر میلیگرم بر پروتئین (A470/mg/protein) مشاهده شد. بنابراین میتوان ادعا کرد که خاکستر آتشفشانی ممکن است موجب افزایش رشد گیاه و بیوسنتز ترکیبات آلی مانند آهن و آلومینیوم گردد.
فاطمه نژادحبیب‌وش، محمدباقر رضایی،
دوره 7، شماره 4 - ( 12-1399 )
چکیده
چغندرقند از تیره تاج خروسیان دارای نیاکان شورپسند است. در این تحقیق، اثر غلظتهای مختلف کلرید سدیم در مرحله جوانه زنی بذر گیاه چغندرقند و ساختار تشریحی گیاه بررسی شد. نتایج نشان داد که تنش شوری، جوانه زنی بذر و رشد اولیه گیاهچه چغندر قند را کاهش داد و باعث ایجاد تغییراتی در ساختارتشریحی گیاه مانند افزایش سنتز کوتین روی سلولهای اپیدرمی برگ شد و همچنین تغییراتی در ضخامت سیستم آوندی، اپیدرم، پارانشیم برگ ها، ریشه ها و دمبرگ شد.
واژه
فریده عطار، حسین معروفی،
دوره 7، شماره 4 - ( 12-1399 )
چکیده
گونه Onosma sulaimanica که از استان کردستان ایران جمع‌آوری شده است به عنوان اولین گزارش گونه از ایران ارائه میشود. این گونه در بخش Onosma، زیربخش Onosma و سری Wheeler-hainesii قرار دارد. کلید گونه‌های دو سری Wheeler-Hainesii و Aleppica که در ارتباط با یکدیگر هستند به همراه تصاویر و نقشه پراکنش ارائه میشوند.
شبنم حیدرپور، ناصر عباسپور، نیر محمدخانی، ساناز موسوی پورناکی،
دوره 7، شماره 4 - ( 12-1399 )
چکیده
تحمل به شوری 4 ژنوتیپ انگور ( قره اوزوم، حسینی، آق اوزوم و کشمشی) تحت شرایط شوری ( 25، 50 و 100 میلی مولار) مطالعه گردید. فاکتورهای رشدی تحت شرایط شوری به صورت معنی داری (P<0.05) کاهش یافت، در حالی که محتوی یون های سدیم و کلر افزایش یافت. در تمامی تیمارهای شوری انباشتگی کلر نسبت به سدیم بیشتر بود. قره اوزوم کمترین و کشمشی بیشترین محتوی کلر برگ را دارا بود. فتوسنتز، تعرق و هدایت روزنه ای تحت شوری کاهش یافت و بیشترین همبستگی را با محتوی کلر برگ دارا بود. کمترین کاهش در پارامترهای فتوسنتزی در قره اوزوم مشاهده گردید. تحت شوری متوسط (50 میلی مولار) محتوی قند محلول، پرولین و گلایسین بتائین در برگ همه ی ژنوتیپ ها افزایش یافت. نتایج به دست آمده در این مطالعه نشان داد قره اوزوم عملکرد و تحمل بیشتری تحت تنش شوری دارد و کشمشی در مقایسه با سایر ژنوتیپ‌ها حساس‌تر است.
کژال حدادیان، علیرضا ایرانبخش، رمضانعلی خاوری نژاد، محمود قرآن‌نویس،
دوره 7، شماره 4 - ( 12-1399 )
چکیده
هدف اين مطالعه، بررسي اثر نانو ذرات مس و پلاسمای سرد اتمسفری بر شاخص هاي بيوشيميايي گياه دارويي بادرشبو (Dracocephalum moldavica) است. عوامل دخیل در آزمایش شامل نانوذرات مس و ذرات غیرنانو در چهار سطح صفر (کنترل)، 25، 50، 75 میلیگرم بر لیتر (mgl-1) و پلاسمای سرد اتمسفری در سه فاصله زمانی صفر (کنترل)، 20 و 30 ثانیه بود. نتایج نشان داد که پلاسمای سرد اتمسفری باعث افزایش درصد اسانس می شود، در حالی که فلانوئید و فعالیت آنزیم‌های کاتالاز و پراکسیداز را کاهش می دهد. بیشترین تاثیر پلاسماي سرد اتمسفری بر درصد اسانس در تیمار 20 ثانيه مشاهده شد و بين تيمارهاي 20 و 30 ثانيه با توجه به تأثير پلاسماي سرد اتمسفری بر صفات ديگر، تفاوت معناداري مشاهده نشد. همچنین، مشاهده گردید که مس غیر نانو موجب تنش فلزی سنگین در گیاه بادرشبو میشود. سطوح 25 و 50 میلیگرم بر لیتر نانوذرات مس موجب ارتقا صفات شد، اما سطح سوم آن (75 میلیگرم بر لیتر) بهعنوان فلز سنگین عمل کرد، بنابراین استفاده از نانوذرات مس 25 و 50 میلیگرم بر لیتر توصیه میشود. برهمکنش پلاسمای سرد اتمسفری و نانو ذرات مس نشان داد که پلاسمای سرد اتمسفری اثر فزاینده‌ای بر بهبود صفات مورد اندازهگیری داشته و اثر نانوذرات مس را افزایش داده است. میتوان نتیجه گرفت که استفاده از نانوذرات مس با غلظت 25 میلیگرم بر لیتر و پلاسمای 20 ثانیه در مقایسه با مس غیرنانو، تأثیر معنادارتری بر بهبود شاخص‌های بیوشیمیایی گیاه بادرشبو دارد.
سیده‌زهرا موسوی پارسایی، جمیل واعظی، حمید اجتهادی، فرشید معماریانی، محمدرضا جوهرچی،
دوره 7، شماره 4 - ( 12-1399 )
چکیده
. Phelipanche pouyanii به عنوان یک گونه جدید از استان خراسان جنوبی واقع در شرق ایران معرفی می شود. صفات ریخت شناسی تشخیصی شامل دندانه های کاسه خیلی بلندتر از لوله کاسه و بی کرک بودن میله های پرچم، به خوبی گونه جدید را از گونه‌های خویشاوند نظیر P. mutelii، P. angustelaciniata و P. nana جدا می کنند. نتایج حاصل از مطالعات گردهشناسی و ریزریخت‌شناسی دانه نشان می دهد که این صفات ارزش آرایه‌شناختی در مرزبندی بین گونه جدید و گونه های خویشاوند ندارند. با این حال، توالی های حاصل از نشانگر ریبوزومی ITS، مرزبندی آشکاری را بین گونه جدید و گونه های خویشاوند نشان می‌دهند.
شیوا شهسواری، زهرا نورمحمدی، مسعود شیدایی، فرح فراهانی، محمدرضا وظیفه‌شناس،
دوره 7، شماره 4 - ( 12-1399 )
چکیده
میوه انار یکی از مهمترین محصولات باغبانی به دلیل وجود ترکیبات پلی فنل ها، آنتی اکسیدان و ضد قارچی است. در مطالعه حاضر تنوع ریخت شناسی و ترکیبات فیتوشیمیایی هشت رقم تجاری انار مورد بررسی قرار گرفت. چهارده صفت ریخت شناسی و 10 ترکیب شیمیایی اندازهگیری شد. براساس آنالیز مولفه های اصلی، متغیرترین صفات ریخت شناسی میان ارقام انار مورد مطالعه شامل نوک برگ، حاشیه برگ، قدرت رشد و فرم رویشی بود. کروماتوگرافی مایع با کارایی بالا ترکیباتی شامل کلروژنیک اسید، کافئیک اسید، پارا کوماریکاسید،اسیدیته، محتوی فنولی، فعالیت آنتیاکسیدانی در آبمیوه و پوست میوه توانستند ارقام مورد مطالعه را متمایز کنند. مقایسه دندروگرامUPGMA براساس داده های ریخت شناسی و محتوی شیمیایی عدم تطابق بین آنها را نشان داد. تست مانتل بین صفات ریختی، ترکیبات شیمیایی و فاصله جغرافیایی ارتباط معنی داری را نشان نداد. این نتایج نشان دهنده تفاوت در محتوی ژنتیکی ارقام انار در مناطق مختلف ایران است و تنوعات در صفات مطالعه شده ارتباطی با فاصله جغرافیایی آنها ندارد.
فاطمه دائمی، فریده عطار، اصغر زمانی، مهرشید ریاحی،
دوره 7، شماره 4 - ( 12-1399 )
چکیده
در مطالعه حاضر، تزئینات سطح دانه در 31 گونه (شامل 34 جمعیت) و تزئینات سطح کپسول در پنج گونه از سرده Scrophularia پراکنده در ایران، با استفاده از میکروسکوپ الکترونی نگاره (SEM)، مورد بررسی قرار گرفت. سطح دانه در تمام نمونههای مورد مطالعه، به صورت مشبّک و دارای تزئینات داخلی نردبانیشکل است. با این حال، به واسطه وجود تنوّع در جزئیات مربوط به شکل کلی و الگوی دیواره سلولهای اپیدرمی، تزئینات موجود در سطح دانه به چهار الگوی متفاوت قابل تقسیمبندی است: (1) سلولهای اپیدرمی با شکل کاملاً نامنظم؛ (2) سلولهای اپیدرمی با شکل نامشخص، به طوری که فاصله سلولها قابل تشخیص نیست؛ (3) سلولهای چندوجهی مشبّک دارای دیوارههای مشخص که به صورت موّاج یا وزیکولی نیست. این الگو خود به دو زیرگروه شامل سلولهای باریک طویل و سلولهای پهن تقسیم میشود؛ (4) سلولهای چندوجهی مشبّک دارای دیوارههای موّاج و گاهی وزیکولی که به دو گروه دارای سلولهای باریک طویل و سلولهای پهن تقسیم میشود. همچنین سطح دانه در نمونهها میتواند دارا یا فاقد حجرهها و دیوارههای مشخص باشد. به علاوه، تنوّع قابل توجهی در ابعاد، شکل و رنگ دانه‌ها حتّی در یک نمونه مشاهده شد. بررسیهای انجام گرفته بر روی تزئینات سطح دانه حاکی از آن است که اطلاعات به دست آمده از این صفت، کاربرد قابل توجهی در تقسیمبندی گونه‌های Scrophularia ندارد.
.
سیمین کلوتی، شاهرخ کاظم پور اوصالو، فریده عطار، آلفونسو سوزانا، نوریا گارسیا- جاکاس،
دوره 8، شماره 1 - ( 3-1400 )
چکیده
تبارزایی و تنوع ریختی گونه‌های Cousinia hypopolia، C. decipiens، C. esfandiarii، C. renominota، C. stahliana و C. daryoushiana از بخشه Stenocephalae از سرده Cousinia که در مناطق شمالشرقی ایران پراکنش دارند، مورد بررسی قرار گرفتند. توالی‌های هسته‌ای ETS , ITS و کلروپلاستی rpl32-trnL(UAG) برای 12 گونه (17 نمونه) تولید شد. روابط تبارزایشی بین گونهای با استفاده از روش استنباط بیزی و روش بیشینه درست نمایی بازسازی شد. همچنین نمونهها از لحاظ صفات ریختشناسی مورد بررسی قرار گرفتند. در این مطالعه جدایی این گونه‌ها توسط نتایج حاصل از داده‌های مولکولی (داده‌های ترکیبی هسته‌ای ETS ,ITS و کلروپلاستی rpl32-trnL(UAG)) علیرغم دارا بودن صفات ریختی و توزیع جغرافیایی بسیار مشابه تأیید شد. بر اساس مطالعه حاضر گونه‌های ذکر شده، بر اساس صفات ریختی و نتایج حاصل از داده‌های مولکولی از یکدیگر جدا میشوند. کلید شناسایی و شرح گونه‌ها ارائه میشود. این نتایج با مطالعات قبلی ریختشناسی، گردهشناسی و تشریحی همخوانی قابل توجهی نداشت.
آزاده اخوان روفیگر، علی باقری،
دوره 8، شماره 1 - ( 3-1400 )
چکیده
منطقه گلستانکوه با مساحت تقریبی 130 هزار هکتار، در استان اصفهان واقع شده است. مطالعه حاضر با هدف شناسایی فلور این منطقه انجام شد. در مجموع، 620 آرایه متعلق به 303 سرده و 61 تیره شناسایی گردید. کاسنیان با 104 گونه بزرگ‌ترین تیره گیاهی منطقه بود و بعد از آن تیره‌های باقلائیان، نعنائیان و کلمیان به ترتیب با 63، 60 و 59 گونه رتبه‌های بعدی را کسب کردند. سرده گون نیز با 33 گونه بزرگ‌ترین سرده است. فراوان‌ترین شکل زیستی در منطقه همیکریپتوفیتها با 41 درصد و تروفیتها با 34 درصد هستند، از نظر پراکندگی جغرافیایی، 48 درصد (300 گونه)، به ناحیه ایرانو-تورانی تعلّق دارند. همچنین از بین گیاهان شناسایی شده در منطقه، تعداد 130 گونه (21 درصد) انحصاری ایران محسوب میشوند. با توجه به تنوع گونهای بالا در منطقه گلستانکوه، استفاده از راهکارهای مناسب برای حفاظت از آنها بسیار ضروری به نظر می‌رسد.
لیلا زرندی میاندوآب، نادر چاپارزاده، حمید فکری شالی،
دوره 8، شماره 2 - ( 4-1400 )
چکیده
به منظور بررسی اثر متقابل شوری و منیزیم بر مولفه‌های رشدی، ویژگی‌های فیزیولوژیک و محتوای برخی متابولیت‌ها در گیاه اسفندک، آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی طراحی و در پرلیت با استفاده از محلول هوگلند اجرا شد. تیمارها شامل دو سطح شوری (صفر و 300 میلی‌مولار کلریدسدیم) و سه سطح از منیزیم شامل غلظتهای صفر و 2 و 6 میلی‌مولار بیشتر از غلظت منیزیم موجود در محلول هوگلند (2 میلی‌مولار) بودند. بر همکنش شوری و منیزیم تاثیری بر وزن تر کل گیاه نداشت در حالی که موجب افزایش 50 درصدی وزن خشک کل گیاه شد. شوری منجر به کاهش سطح برگ گیاه شد ولی حضور منیزیم باعث بهبود و افزایش سطح برگ گیاه گردید. تیمار منیزیم NAR را کاهش داد، در حالی‌که موجب افزایش LAR و RLGR شد. شوری منجر به کاهش RLGR گردید. در صورتی که برهمکنش شوری و منیزیم موجب افزایش و بهبود RGR، LWR، RLGR شد. شاخص بردباری در تیمارهای شوری به همراه منیزیم افزایش یافت ولی نسبت R/S فقط در تیمار شوری افزایش معنیدار نشان داد و حضور منیزیم موجب تعدیل آن گردید. شوری محتوای رنگدانههای فتوسنتزی را کاهش داد و منیزیم این کاهش را جبران نمود. بر همکنش شوری و منیزیم قند کل برگ را افزایش و قند کل ریشه را کاهش داد. منیزیم و شوری محتوای پروتئین کل همه اندام های گیاه را کاهش داد. به‌طور کلی شوری اثر منفی بر پارامترهای فیزیولوژیک گیاه اسفندک داشت که کاربرد منیزیم تکمیلی موجب بهبود رشد و افزایش شاخص تحمل آن شد.
معصومه خان حسنی، عادل جلیلی، یحیی خداکرمی، نسترن جلیلیان،
دوره 8، شماره 2 - ( 4-1400 )
چکیده
پراکندگی رودخانه‌ها، بركه‌ها وچمنزارهاي كوچك و بزرگ، موقتي و دائمي، زمينه را براي ظهور رويشگاههاي ماندابي خصوصا در مناطق كوهستاني كشور فراهم كرده است. اين رويشگاهها از نقطه نظر تنوع زيستي و بوم‌شناسی داراي اهميت هستند. هدف این مطالعه، شناخت و تهیه نقشه پراکندگی رويشگاههاي ماندابي در استان کرمانشاه است. این تحقیق براساس روش مرسوم مطالعات آرایه شناسی منطقهای با مراجعات میدانی به 31 رویشگاه آبی استان کرمانشاه انجام گرفت. فلور، شکل زیستی و پراکنش جغرافیایی گیاهان موجود در این رویشگاه‌ها مطالعه شدند. در مجموع، 617 نمونه گیاهی جمع‌آوری و شناسایی شدند. نتیجه شناسایی این نمونهها 288 گونه متعلق به 218 سرده از 62 تیره است. کاسنیان با 41 گونه، گندمیان با 31 گونه، باقلائیان با 31 گونه و کلمیان با 24 گونه مهمترین تیره‌های گیاهی رویشگاههای ماندابی استان بودند. سرده‌های Trifolium با 11 گونه و Bromus با 6 گونه بهعنوان مهمترین سرده‌های گیاهی از نظر غنای گونهای محسوب میشوند. بررسی شکل زیستی نشان داد که 3/40 درصد گونه‌ها متعلق به شکل زیستی تروفیت، 5/35 درصد همیکریپتوفیت، 1/6 درصد فانروفیت، 23/14 درصد کریپتوفیت و 72/3 درصد کامفیت هستند. از نظر پراکنش جغرافیایی گونه‌ها، بیشترین تعداد گونه متعلق به عناصر چند ناحیه‌ای با 93 گونه (32 درصد) و ایرانو-تورانی با 92 گونه (31 درصد) و پس از آن، عناصر ایرانو-تورانی /مدیترانهای با 32 گونه (11 درصد)، ایرانو-تورانی / اروپا- سیبری با 9 گونه (3 درصد) و عناصر جهان وطن با 23 گونه (8 درصد) بود.
علیرضا امینی حاجی آبادی، اصغر مصلح آرانی، سمیه قاسمی، محمد هادی راد، شیما شهبازی، حسن اعتصامی،
دوره 8، شماره 2 - ( 4-1400 )
چکیده
تنش شوری، امروزه یکی از مهمترین چالش‌ها در تولید گندم است. باکتری‌های ریزوسفری جداسازی شده از گیاهان شورپسند با سازوکارهای مستقیم و غیرمستقیم موجب افزایش بردباری گیاهان زراعی به شوری می‌گردند. در این مطالعه، صفات محرک رشد گیاه سویههای باکتریایی مقاوم به شوری (Bacillus safensis، Bacillus pumilus و Zhihengliuella halotolerans) جداسازی شده از ریزوسفر گیاهان مرتعی آتریپلکس، اشنان، گز و سنبله نمکی تعیین و تاثیر آنها بر برخی صفات رویشی و محتوای یونی گندم آبیاری شده با آب شور (آب آبیاری با شوری 2/0 دسیزیمنس بر متر به عنوان شاهد، 4، 8 و 16 دسی زیمنس بر متر) اندازهگیری شد. هر سه سویه باکتری قادر به تولید اکسین، سیانید هیدروژن، سیدروفور و ACC دآمیناز و انحلال فسفات بودند. افزایش سطوح شوری باعث افزایش غلظت سدیم و کاهش غلظت پتاسیم، کلسیم و فسفر در برگ گندم و نیز کاهش طول ساقه، وزن خشک بخش هوایی و ریشه، نسبت وزن خشک ریشه به اندام هوایی و بیوماس کل نسبت به شاهد گردید. در تیمارهای تحت تنش شوری تلقیح شده با باکتری، کاهش غلظت سدیم تا 7/17 درصد و افزایش غلظت پتاسیم، کلسیم، فسفر و نسبت پتاسیم به سدیم به ترتیب تا 33، 7/25، 4/200 و 41 درصد نسبت به شاهد اندازهگیری شد که کارآمدترین باکتری در این زمینه Z. halotolerans بود. باکتری‌ها همچنین باعث افزایش طول ساقه، وزن خشک بخش هوایی، وزن خشک ریشه، نسبت وزن خشک ریشه به وزن خشک بخش هوایی و بیوماس کل به ترتیب تا 17، 6/58، 137، 88 و 66 درصد شدند که در این زمینه باکتری B. safensis از بیشترین تاثیر برخوردار بود. نتایج این مطالعه نشان داد که باکتری‌های محرک رشد گیاهان مرتعی شورپسند می‌‌توانند در بهبود شاخص‌های رشد گندم در شرایط شوری نقش داشته باشند. این نتایج همچنین نشان داد که ریزوسفر گیاهان مرتعی شورپسند میتواند منبع مناسبی برای جداسازی باکتری‌های مقاوم به شوری جهت بهبود مقاومت گندم به شوری باشد.
کامران الماسیه، کاظم نگارش، محمد محمودی،
دوره 8، شماره 2 - ( 4-1400 )
چکیده
گل گندم خوئی از تیره کاسنیان در شمال غرب کشور پراکنش دارد. مطالعه حاضر با هدف مدلسازی پراکنش رویشگاهی و طراحی ارتباط رویشگاهی این گونه در سه استان آذربایجان غربی، آذربایجان شرقی و اردبیل انجام شد. هفت متغیر محیطی و 36 نقطه حضور گل گندم خوئی در مدلسازی پراکنش رویشگاهی بر اساس شش مدل پراکنش رویشگاهی GLM، GAM، MARS، MaxEnt، RF و GBM استفاده شدند. نقشه اجماعی حاصل از مدل‌ها در طراحی ارتباط رویشگاهی به روش مدارهای الکتریکی استفاده شد. نتایج مدلسازی رویشگاهی نشان داد که عمده پراکنش رویشگاهی گل گندم خوئی در استان آذربایجان غربی و در شرق استان اردبیل واقع است که متغیرهای فاصله از زمین‌های کشاورزی، میانگین دمای سالانه و فاصله از مراتع بیشترین تأثیر را در مدلسازی پراکنش رویشگاه این گونه داشته‌اند. طراحی ارتباط رویشگاهی نشان داد که بیشترین تراکم جریان حرکت، میان مناطق حضور این گونه در استان آذربایجان غربی وجود دارد. تراکم جریان مطلوبی بین مناطق حضور شرق و جنوب شرق استان اردبیل برقرار است، اما تراکم جریان حرکت گل گندم خوئی بین دو استان آذربایجان غربی و اردبیل به نسبت ضعیف است و این ارتباط رویشگاهی بیشتر از طریق شمال استان آذربایجان شرقی برقرار شده است. ارتباط رویشگاهی بالا در استان آذربایجانغربی نشان‌دهنده توان بسیار این گونه برای انتشار و پتانسیل آن برای افزایش مناطق تحت پوشش خود در این استان است. نتایج این مطالعه میتواند در زمینه محدوده پراکنش و نحوه انتشار گونه به کارشناسان منابع طبیعی کشور کمک نماید.
