131 نتیجه برای Ph
زهره آتشگاهی، فرشید معماریانی، محمدرضا جوهرچی، وحید جعفری پلگرد،
دوره 9، شماره 2 - ( 6-1401 )
چکیده
گونه Halimocnemis commixta به عنوان گزارش جدیدی برای فلور ایران از باقیمانده جنگل‌های پسته وحشی در شمال شرق ایران معرفی میشود. این گونه در فضاهای باز بین درختان و بر روی خاکهای شور و به همراه سایر گیاهان شاخص شورپسند دیده میشود. در این مقاله تصاویر این گیاه ارائه و با گونههای خویشاوند نزدیک خود مقایسه میشود. این گونه با گل‌های دسته‌ای و میوه‌های شاخدار نامنظم از گونه خویشاوند H. gamocarpa و با کرک‌های کاملا کوتاه و خوابیده از گونه H. pilosa قابل تشخیص است. نکاتی نیز درباره پراکندگی، بوم شناسی و موقعیت حفاظتی این گونه ارائه میشود.
فریده عطار، حسین معروفی، منصور میرتاج‌الدینی، آرش ستوده،
دوره 9، شماره 2 - ( 6-1401 )
چکیده
دو گونه جدید از سرده کوزینیا شرح داده می شود. کوزینیا برنمولریانا از غرب ایران که بر اساس بعضی صفات کلیدی مانند تعداد گل و برگک و شکل گلآذین در بخشه هاوسکنختی قرار می گیرد. این گونه با گونه نزدیکش یعنی کوزینیا هاوسکنختی و کوزینیا کرکسنسیس مقایسه می شود. دومین گونه جدید به نام کوزینیا سمناننسیس از شمال شرق ایران شرح داده می شود که بر اساس صفاتی چون تعداد گل، ساقه بالدار و شکل برگک در بخشه استنوسفاله قرار می گیرد و با نزدیکترین خویشاوندان خود یعنی گونه های کوزینیا الکسینکوانا و کوزینیا گلوکوپسیس مورد مقایسه قرار می گیرد. عکس های این گونه ها و نقشه های پراکنش ارایه می شوند.
لیدا جلالی رودسری، آذرنوش جعفری، جمیل واعظی، احسان کریمی،
دوره 9، شماره 2 - ( 6-1401 )
چکیده
DNA استخراج شده با کیفیت بالا در بدست آمدن باندهای واضح در مرحله الکتروفورز و نتایج صحیح در تعیین توالی نقش مهمی ایفا میکند. معمولا CTAB یکی از روش های رایج برای استخراج DNA است که برای برگهای قدیمی نمونههای هرباریومی سرده تمشکین (Bellevalia) که متابولیت های ثانویه با اثر بازدارندگی دارد مناسب نسیت. برای حل این مسئله، تغییراتی در مراحل مختلف CTAB اعمال شد و ترکیبات زغال فعال، فنل، استات پتاسیم و RNase استفاده شد و آب دیونیزه جایگزین Tris EDTA شد تا ناخالصیها حذف شده و DNA با کیفیت تری بدست آید. دادههای میزان جذب DNA روش جدیدبا روش CTAB در طول موجهای ۲۶۰ و ۲۸۰ نانومتر مقایسه شد. نتایج، تغییر ۱۵تا۸۰ برابری در غلظت DNA را نشان داد. این مطالعه روش اصلاح شدهای را پیشنهاد میکند که امکان استخراج DNA با کیفیت بالاتری نسبت به روش CTAB را از برگهای قدیمی نمونه های هرباریومی Bellevalia امکانپذیر میکند.
نسرین فراست، مسعود شیدایی، حسین ریاحی، فهیمه کوهدار،
دوره 9، شماره 3 - ( 9-1401 )
چکیده
سرده Ulva (کاهوی دریایی)، یکی از با ارزشترین ماکروجلبک‌های دریایی است که در مناطق کم عمق ساحلی یافت شده و در آبهای شیرین و شور سراسر جهان انتشار دارد. گونههای Ulva دارای ارزش خوراکی، دارویی و غیره بوده و حاوی ترکیبات مختلفی مانند انواع چربی‌ها، پروتئین‌ها و کاروتنوئیدها هستند. این گونه‌ها دارای تنوع پذیری فنوتیپی بالایی بوده و در شرایط مختلف محیطی تغییر می‌کنند. در این مطالعه 38 جمعیت از 10 گونه از این سرده از نواحی ساحلی خلیج فارس و دریای عمان، از مناطق مختلف استانهای بوشهر و هرمزگان و یک ناحیه از استان سیستان و بلوچستان ، با بررسیهای ریختشناسی و تشریحی، شناسایی شد و مورد بررسی قرار گرفت. جمعیت‌های مختلف تفاوت‌هایی را در ویژگیهای همچون ارتفاع، شکل و رنگ تال، تعداد پیرنوئید و ابعاد سلول نشان دادند. متابولیت‌های مختلفی مانند پروتئین کل، روغن کل، کلروفیل a و b و کاروتنوئیدها در جمعیت‌های مختلف، اندازه گیری و مقایسه گردید. نتایج اندازهگیری درصد پروتئین در 10 گونه Ulva نشان داد که بیشترین درصد پروتئین کل متعلق به گونه U. prolifera از جزیره شیف از استان بوشهر با مقدار حدود % 5/26 وزن خشک، در مقایسه با گونههای Ulva مورد مطالعه، و کمترین درصد روغن کل در بین گونه‌ها، متعلق به گونه U. flexousa منطقه هخامنش از استان هرمزگان با حدود % 8/4 مشاهده گردید. با توجه به پروتئین بالا و کالری کم گونههای سرده Ulva و اهمیت یافتن منابع جدید و تجدیدپذیر که در نهایت منجر به ایجاد و توسعه صنایع غذایی و دارویی جدید میگردد، گونههای این سرده، منبع بالقوه‌ای هستند که میتوان از آنها در این راستا بهره برد.
عاطفه شهرکی، خانم مریم محمدی سیچانی، خانم منیره رنجبر،
دوره 9، شماره 3 - ( 9-1401 )
چکیده
باکتریهای ریزوسفری از جمله میکروارگانیسمهای مفید خاکزی هستند که باعث بهبود رشد گیاهان میشوند. این باکتریها با سازوکارهای مختلفی مانند تولید فیتوهورمونهای مختلف و توانایی انحلال فسفات رشد گیاهان افزایش میدهند. هدف از این مطالعه بررسی اثر باکتریهای ریزوسفری بر رشد Carthamus tinctorius به منظور بهبود شاخصهای فیزیولوژیکی و بیوشیمیایی آن بود. پنج گونه باکتری ریزوسفری با دانه گیاه گلرنگ آغشته شدند و پس از کاشت دانه ها، شاخصهای فیزیولوژیکی و بیوشیمیایی گیاه شامل میزان تولید اکسین، انحلال فسفات، رنگدانه‌های فتوسنتزی، پرولین و مالوندیآلدهید مورد سنجش قرار گرفتند. این تحقیق بهصورت آزمون فاکتوریل با طرح کاملاً تصادفی در سه تکرار انجام گرفت. آنالیز واریانس دادهها پردازش شد و مقایسه میانگینها با آزمون دانکن مطالعه قرار گرفت. براساس یافتههای بهدست آمده در این پژوهش، بیشترین وزن تر ساقه، وزن خشک و تر ریشه به ترتیب در تیمار با باکتری Pseudomonas fluorescens (اکسین 55/23 میکروگرم بر میلیلیتر) و باکتری Bacillus muralis (اکسین 27/22 میکروگرم بر میلیلیتر) مشاهده شد. همچنین مشخص گردید همه باکتریها نسبت به شاهد تأثیر افزایشی بر جوانه‌زنی دانه‌ها داشتند. بیشترین مقدار مالوندیآلدهید در تیمار با باکتری Bacillus albus حاصل شد و میزان مالوندیآلدهید در تیمارهای با تولید بالای اکسین کاهش یافت. به طور کلی یافتههای حاصل از این پژوهش نشان داد که تیمار دانه گلرنگ با باکتریهای ریزوسفری میتواند تأثیر معناداری بر تحریک رشد این گیاه داشته باشد و باعث بهبود رشد کمی و کیفی این گیاه شود.
انسیه صالح قمری،
دوره 9، شماره 3 - ( 9-1401 )
چکیده
منطقه ریزوسفری شور محیطی بکر برای جداسازی اکتینومیستها با پتانسیل تولید آنزیمهای مقاوم به نمک ارزشمند است. در این مطالعه در مجموع 26 سویه اکتینومیست از ریزوسفر گیاهی حاشیه دشت کویر جداسازی و ارزیابی شد. اکتینومیستهای جدا شده آنزیمهای مختلفی تولید کردند. از این میان 50، 46، 39، 27، 10 و 7 درصد از جدایهها به ترتیب آمیلاز، لیپاز، پروتئاز، ژلاتیناز، لسیتیناز و اوره آز تولید کردند. بیشترین آنزیمهای تولید شده در بین جدایهها آمیلاز، لیپاز و پروتئاز بودند. فعالیت هیدرولیتیک ترکیبی نیز در برخی از سویه‌های اکتینومیست مشاهده شد. در بین جدایهها، سویه Q1، Q4 وQ11 با بیشترین میزان تنوع تولید آنزیم، شناسایی شدند و تجزیه و تحلیل 16s rRNA آنها بیشترین شباهت را به ترتیب به گونههای Streptomyces scopiformis، Streptomyces argenteolus و Streptomyces manipurensis، نشان دادند. نهایتاً به دلیل تنوع آنزیمی بدست آمده و ارزشمند بودن آنزیمهای باکتریهای هالوفیل در صنعت، به نظر میرسد که اکتینومیستهای جدا شده از این زیستگاه شور به طور بالقوه برای کاربردهای بیوتکنولوژیکی مناسب هستند.
فاطمه خاکدان، اطهرالسادات جوانمرد،
دوره 9، شماره 3 - ( 9-1401 )
چکیده
ریحان یک گیاه دارویی مهم و متعلق به تیره نعنائیان است. این گیاه در درمان بیماریهایی مانند معدهدرد، سردرد، یبوست، تب، عفونتها و همچنین برای تنظیم و کاهش قند خون مورد استفاده قرار میگیرد و دارای ویژگیهای ضد قارچی، ضدباکتریایی و آنتیاکسیدانی است. در پژوهش حاضر اثر تنش خشکی بر غلظت فنولها و فلاونوئیدها و فعالیت آنتیاکسیدانی عصاره برگ سه کولتیوار گیاه ریحان مورد بررسی قرار گرفته است. پس از کشت بذرهای سه کولتیوار گیاه ریحان (میخک، بنفش و سبز) در خاک شنی-لومی و رسیدن گیاهان به مرحله شش برگی، تنش خشکی در سه سطح ۷۵، ۵۰ و ۲۵ درصد ظرفیت زراعی اعمال گردید. آزمایش در قالب طرح کاملاً تصادفی و با سه تکرار انجام شد. محتوای فنول کل، فلاونوئید کل، فلاونولها و فعالیت آنتیاکسیدانی عصاره برگ گیاهان اندازهگیری شد. بیشترین مقدار هر سه گروه ترکیبات آنتیاکسیدان غیرآنزیمی و فعالیت آنتیاکسیدانی با تفاوت معنیدار در کولتیوار ریحان سبز تحت تنش خشکی ملایم (۷۵ درصد ظرفیت زراعی) مشاهده گردید. فعالیت آنتیاکسیدانی با افزایش غلظت عصاره به صورت معنیداری افزایش یافت. تنش خشکی در نهایت منجر به ایجاد تنش اکسیداتیو در گیاه ریحان میشود و این گیاه برای مقابله با آسیبهای این تنش و حذف گونههای فعال اکسیژن از سازوکارهای آنتیاکسیدانی آنزیمی و غیرآنزیمی استفاده میکند. فنولها، فلاونوئیدها و فلاونولها ترکیبات آنتیاکسیدان قوی هستند که در محافظت گیاهان در برابر تنش اکسیداتیو درگیر هستند. در سه کولتیوار مورد مطالعه ریحان، با افزایش سطح تنش خشکی، غلظت و توانایی این ترکیبات در مهار رادیکالهای آزاد کاهش یافت. در مجموع، به نظر میرسد که هم ژنوتیپ و هم سطح تنش خشکی بر میزان تولید آنتی اکسیدانهای غیرآنزیمی مورد مطالعه و در نتیجه توانایی گیاه در مهار تنش اکسیداتیو مؤثر هستند.
ندا رضازاده، جواد بهارآرا، خدیجه نژاد شاهرخ آبادی،
دوره 9، شماره 4 - ( 12-1401 )
چکیده
سیس پلاتین به عنوان یک داروی شیمی درمانی بدلیل عوارض جانبی در مراحل پیشرفته بیماری مشکلاتی ایجاد میکند. اخیراً گیاه آرتمیزیا به‌دلیل داشتن ترکیبات فعال زیستی، اثرات ضد تکثیری و ضد التهابی مورد توجه قرار گرفته است. هدف از این تحقیق بررسی اثر ضد سرطانی و آنتی متاستازی گیاه آرتمیزیا و سیس پلاتین به تنهایی و به صورت ترکیبی در رده سلولی A2780 سرطان تخمدان انسان است. زیستایی سلول‌های A2780 پس از تیمار با عصاره متانولی اندام‌های هوایی آرتمیزیا، سیس پلاتین و تواًم آن توسط آزمون MTT ارزیابی شد و تغییرات ریختشناسی هسته سلول با رنگ آمیزی DAPI بررسی شد. القای آپوپتوز توسط آزمون انکسین، اثرات ضد تهاجمی به وسیله سنجش مهاجرت سلولی و تغییرات سطح بیان ژن‌های آپوپتوزی (Bax و P53) و ژن‌های درگیر در متاستاز (MMP2 و MMP9) با استفاده از Real-time PCR مورد سنجش قرار گرفت. دادههای آزمایش MTT نشان داد که عصاره آرتمیزیا، سیس پلاتین و تواًم آن منجر به مرگ نیمی از سلول‌ها شدند. تست DAPI و انکسین V، قطعه قطعه شدن DNA و افزایش درصد آپوپتوز سلولی نسبت به گروه کنترل را نشان داد. در آزمون مهاجرت و Real-time PCR غلظتهای تیماری منجر به کاهش تهاجم، افزایش بیان ژن‌های آپوپتوزی (Bax و P53) و کاهش بیان ژن‌های درگیر در متاستاز (MMP2 و MMP9) در سلول‌های سرطانی شدند. نتایج این پژوهش نشان داد که عصاره گیاه آرتمیزیا و داروی سیس پلاتین به تنهایی دارای اثر ضد تکثیری، القا کننده آپوپتوز و دارای اثر آنتی متاستازی مناسب در رده سلولی A2780 است. همچنین، استفاده توأم از این گیاه همراه با سیس پلاتین علاوه بر داشتن اثرات مذکور باعث کاهش غلظت سیس پلاتین و عوارض جانبی ناشی از آن در درمان این بیماری میشود.
مهدی علی جانیان زاده، علیرضا جلالوند، رسول خلیل زاده، مریم عبدلی راد،
دوره 9، شماره 4 - ( 12-1401 )
چکیده
پروتئین‌های لایه سطحي Deinococcus radiodurans یکی از بهترین سیستم های خودآرایی در بین پروتئین‌های دیگر هستند که نقش اساسی در ساخت نانوسیم ها دارند. بنابراين لازم است این پروتئین‌ها خالص سازی شوند. هدف از این تحقیق بهینه سازی خالص سازی پروتئین لایه سطحي از D. radiodurans با روش سطح پاسخ است. ابتدا سه عامل غلظت SDS، زمان انکوباسیون و درصد جرم در پنج سطح در نظر گرفته شد و 20 اجرا با نرم افزار Design-Expert با روش مرکب مرکزی طراحی شد. هر مرحله شامل کشت میکروب، آماده سازی سلول انبوه، انکوباسیون میکروب در غلظت خاص SDS و زمان و درصد جرم، جداسازی باکتری از مواد شوینده با سانتریفیوژ در g5000، ته نشینی پروتئین‌های لایه سطحي از محلول شوینده با سانتریفیوژ در g20000، تعیین غلظت و خلوص پروتئین به ترتیب با روش برادفورد و SDS-PAGE است. در نهایت دادههای به دست آمده مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. تجزیه و تحلیل نتایج نشان داد که در سطح اطمینان 95 درصد، تأثیر فاکتور غلظت ماده شوینده بر درصد پروتئین خالص شده بیشتر از سایر عوامل بود. نتایج بهینه سازی فاکتورها بدين صورت بود: غلظت SDS 64/5 درصد، درصد جرم 7/33 درصد و 3 ساعت زمان انکوباسیون. در شرایط بهینه، غلظت پروتئین و درصد خلوص به ترتیب mg/ml 0/584 و 47/61 درصد به دست آمد.
شیوا طباطبائی رودسری، علیرضا ایرانبخش، منصوره شمیلی، زهرا اوراقی اردبیلی،
دوره 9، شماره 4 - ( 12-1401 )
چکیده
سلنيوم جزء عناصر غیرضروری براي گياهان و ضروری براي انسان و جانوران به شمار می‌رود. اگرچه هنوز نقش سلنیوم در گياهان به‌درستی شناخته نشده است اما نتايج تحقيقات نشان داده كه اين عنصر در فيزيولوژي و متابوليسم گياهان مؤثر است. درپژوهش حاضر تأثیر محلولپاشی نانو سلنیوم (0، 5، 10 و 20 ميلي‌گرم در لیتر) و سلنات سدیم (0، 5، 10 و20 ميلي‌گرم در ليتر) بر پاسخ‌های فیزیولوژیکی و بیوشیمیایی گیاه فلفل دلمه‌ای (Capcicum anumm) مورد برررسي قرار گرفت. اثرات تیمارهای اعمال شده بر شاخص های مختلف رشدی و بیوشیمیایی ارزیابی شد. بر اساس نتایج بدست آمده، تیمارهای سلنیوم در غلظت های 10 و 20 ميلي‌گرم در ليتر باعث کاهش تجمع بیومس در ریشه و اندام هوایی شد. این تیمارها همچنین موچب افزایش درمحتوای پراکسید‌هیدروژن و مالون‌دي‌آلدئيد شد. استفاده از سلنیوم موچب افزایش در میزان فنل، پرولین و تیول‌ها شد. فعالیت آنزیم های آنتی اکسیدان شامل کاتالاز، پراکسیداز، آسکوربات‌پراکسیداز، پلی‌فنل‌اکسیداز و نیز آنزیم پروتئاز در پاسخ به تیمارهای سلنیوم افزایش یافت.
ساره ابراهیمی، سید مهدی رضوی، منصور افشار محمدیان،
دوره 10، شماره 1 - ( 3-1402 )
چکیده
افزایش ورود پساب‌های صنعتی حاوی انواع فلزات سنگین در آب و خاک موجب گسترش روزافزون مشکلات محیط زیستی میشود. بنابراین پیدا کردن راه‌کار‌هایی کم‌هزینهتر برای کاهش این آلودگی‌ها ضروری است. در این راستا به منظور مقایسه پالایندگی عناصر سنگین و برخی خصوصیات مورفولوژیکی و فیزیولوژیکی گیاهان نخل‌مرداب، وتیور و آلوئه‌ورا آزمایشی در قالب طرح بلوك‌هاي کامل تصادفی با سه تکرار به‌مدت 14 ماه، در دانشگاه گیلان اجرا شد. نتایج نشان داد که تحت تیمار پساب صنعتی شاخص انباشت فلزات (MAI) روی، کروم، سرب، مس، منگنز، نیکل، منیزیم در وتیور و آلوئه ورا به‌ترتیب بیشتر از نخل مرداب بود. در هر سه گیاه مورد مطالعه شاخص های طول ریشه، طول اندام هوایی، زیست توده کل و شاخص تحمل (TI) نسبت به گیاه شاهد کاهش معنی داری داشتند و گیاه وتیور و آلوئه‌ورا کمترین درصد کاهش را داشتند. علاوه بر این، مولفه‌های دیگر بررسی شده شامل شاخص جذب (UI)، قند محلول کل، محتوی فنل کل، فلاونوئید کل، آنتوسیانین کل، تانن کل و درصد بازدارندگی رادیکال آزادDPPH تحت تیمار پساب صنعتی در هر سه گیاه افزایش یافتند. بالاترین درصد افزایش در تمام مولفه های بررسی شده به‌غیر از درصد بازدارندگی رادیکال آزادDPPH ، در گیاه وتیور مشاهده شد. به‌طور‌کلی می توان گفت که از نظر MAI و ویژگیهای مورفولوژیکی و فیزیولوژیکی بررسی شده، گیاهان وتیور و آلوئه ورا موفق تر از گیاه نخل‌مرداب بودند. بنابراین توصیه می شود گیاهان مورد مطالعه به ترتیب اولویت (وتیور˂ آلوئه ورا˂ نخل‌مرداب) در خاک های آلوده به پساب های صنعتی، جهت پالایش خاک کاشته شوند.
مینا ازهاری، الهام احمدی،
دوره 10، شماره 2 - ( 6-1402 )
چکیده
نرمتنان از آفات مهم اکوسیستم‌های طبیعی و کشاورزی هستند که با تغذیه از قسمت‌های مختلف برگ، ساقه، گل، جوانه، میوه و ریشه میزبان گیاهی مختلف و ایجاد خوردگی و کاهش بازار‌پسندی سالانه خسارت زیادی به محصولات کشاورزی و گونههای گیاهی زیستگاه‌های مختلف در کشور وارد می‌نمایند. از طرفی، ميزبانان واسط بیماری‌های انگلی انسان و احشام بوده که در پزشکي و دامپزشکي حائز اهمیت هستند. به این منظور، نمونه‌برداری حلزون‌ها و لیسک‌های مناطق غرب و جنوب استان تهران براساس وضعیت طبیعی، پوشش گیاهی، قرارگیری باغات و مزارع، از خاک یا زیر خاک، زیر سنگ و تنه، مناطق آبی و دیگر مناطق مربوط به زیستگاه حلزون‌ها و لیسک‌ها، در ۹ ایستگاه تعیین شده، انجام شد. جمع‌آوری، با استفاده از توری‌های نمونه‌گیری و مستقیم با دست از روی گیاهان، درختچه‌ها و حاشیه رودها صورت گرفت. مجموعاً، تعداد ۱۷ گونه متعلق به ۱۲ جنس از ۹ خانواده براساس خصوصیات مورفومتری (شکل، اندازه، نقوش روی صدف، اپرکول، دریچه صدف، راستگرد یا چپگرد بودن صدف، محل قرارگیری سوراخ تنفسی، خط میانه پشتی، موکوس و رنگ آن، اندازه بدن، سوهانک ،خط کلیه و دستگاه تولید مثلی) شناسایی شدند. بیشترین و کمترین تنوع گونه‌ای در میان نرمتنان شناسایی شده به ترتیب با ۱۶ و ۶ گونه مربوط به ایستگاه‌های ۹ و۲ از غرب و جنوب استان تهران است. بزرگترین خانواده از نظر تنوع گونه‌ای خانواده Helicidae با پنج گونه Monacha cantiana، Euomphalia pisiformis، Helicella krynickii، Helicella derbentina، Caucasotachea atrolabiata است. همچنین از بین گونههای شناسایی شده مهمترین گونه از لحاظ پزشکی در انتقال بیماری‌های انگلی در انسان و دام گونه Lymnaea truncatula است. گونه Monacha cantiana نیز برای اولین بار از ایران گزارش میگردد. تمام نمونه‌ها همراه با کلیه اطلاعات مکانی و زمانی مربوطه، در موزه بخش تحقیقات جانورشناسی کشاورزی موسسه تحقیقات گیاه‌پزشکی کشور موجود هستند.
یاسمن سلمکی، محیا خاکپاش،
دوره 10، شماره 2 - ( 6-1402 )
چکیده
بخشه Satureoides با چهار گونه و ویژگی‌هایی نظیر شکل رویشی علفی یکساله، برگ‌ها واژسرنیزه‌ای در قاعده باریک‌شده، کاسه‌گل خمره‌ای شکل به هنگام میوه‌دهی، وجود کرک متراکم در دهانه کاسه‌گل از جمله بخشه‌های سرده سنبله‌ای (Stachys) به‌شمار می‌رود که در شرق و جنوب ترکیه، سوریه، شمال عراق و غرب ایران پراکنش دارد. هدف اصلی پژوهش حاضر تعیین جایگاه تبارزایشی بخشه Satureoides بر اساس گونه Stachys melampyroides به‌عنوان تنها نماینده این بخشه در ایران است. پژوهش حاضر نخستین مطالعه مولکولی بر روی بخشه Satureoides است که بر اساس نشانگر هسته‌ای (nrITS) و با استفاده از روش‌های بیشینه صرفه‌جویی و استنباط بیزی انجام شده است. در این پژوهش در مجموع، 86 توالی (9 برون‌گروه، 77 درون‌گروه) مورد تحلیل قرار گرفتند. نتایج حاصل از تحلیل‌های تبارزایشی ما نشان داد که بخشه Satureoides در تبارشاخه Olisia که یکی از ناهمگن‌ترین و بزرگترین تبارشاخه‌های سرده پراتبار سنبله‌ای به‌شمار می‌رود، جای میگیرد. همچنین نه تنها جایگاه بخشه Satureoides که بر اساس ویژگیهای ریختشناسی بیشترین قرابت را با بخشه Neurocalyx نشان داده تائید نمی‌شود، بلکه به‌عنوان گروه خواهری اعضای بخشه Fragilicaulis که گونه‌هایی صخره‌زی چندساله با ساقه‌های شکننده و گل‌های زرد هستند، شناخته میشود. بر اساس نتایج درخت مولکولی هسته‌ای، بخشه Neurocalyx نزدیکترین گروه به تبارشاخه Satureoides+Fragilicaulis است. شایان ذکر است که قرابت گونههای یکساله با گونههای چندساله سنبله‌ای در درخت تبارزایی هسته‌ای نشان داده شده است. بنابراین به نظر میرسد"شکل رویشی یکساله" به‌طور مستقل در بین دودمان‌های چندساله تکامل یافته است.
المیرا شکوهی، امید سفالیان، علی اصغری، سعید خماری، بهروز اسماعیل‌پور، حامد افلاطونی،
دوره 10، شماره 2 - ( 6-1402 )
چکیده
نخود یکی از مهمترین گیاهان تیره بقولات بوده و در جیره غذایی از اهمیت زیادی برخوردار است. به‌منظور بررسی تنوع ژنتیکی، آزمایشی با 18 ژنوتیپ نخود در قالب طرح بلوکهای کاملاً تصادفی اجرا شد. پس از خوگیری گیاهان به سرما، تیمار یخزدگی در دماهای 6-، 8- و 10- اعمال شد و دمای 50 درصد کشندگی (LT50) آنها با تبدیل پروبیت تعیین شد. قبل و بعد از مرحله خوگیری نمونه برگی برداشت و میزان محتوای نسبی آب برگ، رنگیزههای فتوسنتزی، پرولین، قند محلول، درصد پروتئین، کاتالاز، پراکسیداز، پلیفنولاکسیداز و شاخص سبزینگی اندازهگیری شد. نتایج تجزیه واریانس صفات فیزیولوژیکی نشان داد که تمامی صفات مورد بررسی به غیر از میزان کلروفیلa، کلروفیلb، و پلی فنول پراکسیداز، از نظر شرایط خوگیری در سطح 1 درصد با یکدیگر تفاوت معنیدار داشتند. در صفات کلروفیلa، کلروفیلb، و پلی فنول پراکسیداز از نظر شرایط خوگیری در سطح 5 درصد با یکدیگر تفاوت معنیدار داشتند. ارقام مورد بررسی از نظر صفات کلروفیلa، کلروفیل کل و شاخص سبزینگی دارای تفاوت معنیدار بودند. در اثر متقابل شرایط × رقم نیز از میان کلیه صفات مورد بررسی کاتالاز و شاخص سبزینگی با هم تفاوت معنیدار داشتند. ژنوتیپ 5 با کمترین مقدار LT50 (86/8-) و بالاترین درصد زنده‌مانی (%80) مقاومترین و ژنوتیپ 10 با بیشترین مقدار LT50 (57/3-) و کمترین درصد زنده‌مانی به همراه ژنوتیپ 15 حساس‌ترین ژنوتیپها به یخزدگی شناخته شدند. به منظور ارزیابی تنوع ژنتیکی، DNA استخراج و با استفاده از 21 آغازگر مختلف ISSR مورد بررسی قرار گرفت. نتایج حاصل بیانگر وجود پلی‌مورفیسم (چند شکلی) در میان این ارقام بود. در مجموع 101 نوار واضح تولید شد، که از این میان 94 نوار چندشکل بودند. محتوای اطلاعات چند شکلی (PIC) در محدوده 332/0 (آغازگر 7) تا 049/0 (آغازگر16) بود. میزان تنوع ژنی بین 126/0 تا 977/0 متغیر بود. تجزیه و تحلیل کلاستر ژنوتیپها با استفاده از ضریب تشابه جاکارد و به روش UPGMA انجام شد و 18 ژنوتیپ گیاه نخود در 3 گروه دسته‌بندی شدند.
علی جهانگیری زرکانی، موسی کشاورز، عدنان شهدادی،
دوره 10، شماره 3 - ( 9-1402 )
چکیده
بارناکل‌ها از سخت‌پوستان کفزی، چسبیده به بستر و فیلترکننده هستند که در بسترهای متنوعی شامل صخره‌ها، پوسته نرمتنان، مرجان‌ها، اسفنج‌ها، ریشه‌ها و برگهای حرا، سطح بدن لاک‌پشت‌ها و نهنگ‌ها زندگی می‌کنند. پژوهش حاضر به گونه Microeuraphia permitini در سواحل بندرعباس در دو ایستگاه جنگل حرا و ساحل صخره‌ای در یک بازه زمانی دو ماهه می‌پردازد و گونه را از لحاظ ریخت‌سنجی، تاثیر چرخه قمری بر تولیدمثل، دما و سرعت باد محیط بررسی نموده است. جهت بررسی ریخت‌سنجی پنج پارامتر طولی (ارتفاع، طول و پهنای پایه، طول و پهنای اوپرکولار) ثبت شد. نتایج نشان داد که در دوم (ماه نو) و هشتم ماه قمری به ترتیب 90 درصد و70 درصد نمونههای هر دو ایستگاه تخم داشتند و در دوازدهم ماه قمری (ماه کامل) همه نمونه‌ها حاوی تخم بودند. نتایج نشان داد که بین ارتفاع و طول پایه بارناکل تفاوت معنیدار وجود دارد اما اختلاف بین طول اوپرکولار، پهنای اوپرکولار و پهنای پایه معنیدار نیست. به علاوه، در ایستگاه حرا و صخره‌ای بیشترین ضریب همبستگی به ترتیب بین طول و پهنای اوپرکولار (به ترتیب r=0.84 و r=0.78) وجود داشت. کمترین ضریب همبستگی در ایستگاه حرا بین طول پایه و پهنای اوپرکولار (r=0.5) و در ایستگاه صخره‌ای بین ارتفاع و پهنای پایه (r=0.2) بود. الگوی وزش باد در طی این دوره متغیر بوده و کاهش تقریبی باد شمال در دوره نمونه‌برداری دیده شد. تغییرات دمای هوا بین حداقل 30 و حداکثر 39 درجه سانتی‌گراد دیده شد. باد و دما میتواند علاوه بر چرخه جزرومدی بر تخم‌ریزی گونه به‌عنوان فاکتور استرس محیطی موثر باشد.
نرجس رضازاده مقدم، اصغر زمانی،
دوره 10، شماره 4 - ( 12-1402 )
چکیده
خانواده شاه‌پسند (Verbenaceae)، در حال حاضر متشکل از دو جنس Verbena و Phylaدر مناطق مختلف ایران، بخصوص استانهای شمالی است. محدوده این خانواده در منابع قدیمی در مقایسه با مطالعات کنونی، دچار تغییرات قابل توجهی شده است. به عنوان مثال، دو جنس Vitex و Clerodendrum نیز در منابع قبلی در این خانواده تقسیم‌بندی شده‌اند. بر همین اساس، در این پژوهش، با بررسی صفات ریختشناسی و تشریحی برگ در 20 نمونه از جنس‌های Verbena، Phyla، Vitex و Clerodendrum به ارزیابی ارتباط بین این جنس‌ها پرداخته شده است. بدین منظور 67 صفت کیفی و کمّی ریختشناسی و تشریحی مورد بررسی قرار گرفتند. جهت تحلیل دادهها از نرم‌افزار R نسخه 4.3.1 استفاده شد. به منظور تحلیل هم‌زمان دادههای کمّی و کیفی از روش آنالیز عاملی دادههای ترکیبی (FAMD) استفاده شد. نتایج حاصل از این مطالعه حاکی از اهمیت بالای برخی صفات کمّی مانند طول آوند چوب رگبرگ اصلی، عرض بذر، طول خامه و قطر پهنک و برخی صفات کیفی شامل شکل سلول‌های اپیدرمی پهنک، موقعیت روزنه، نحوه قرارگیری دو بازوی پهنک نسبت به‌هم، نوع کرک‌پوش، شکل سلول‌های اپیدرمی رگبرگ اصلی، رنگ گلبرگ، تعداد دستجات آوندی در پهنک، میزان تراکم کرک‌پوش، شکل حاشیه برگ و تعداد انشعابات ساقه در خوشه‌بندی جنس‌ها بود. به طورکلی، تحلیل دادهها بیانگر جدایی کامل این چهار جنس بود. بر اساس این مطالعه و در انطباق با نتایج دادههای تبارزایی، جدایی دو جنس Clerodendrum و Vitex از خانواده شاه‌پسند تأیید شد و تنها دو جنس Verbena و Phyla به عنوان جنس‌های بومی این خانواده در ایران شناخته میشوند.
سعیده خاموشی، فاطمه نژاد حبیب وش،
دوره 11، شماره 1 - ( 4-1403 )
چکیده
به منظور بررسی تأثیر تلقیح با قارچ میکوریزا Glomus caledonium و محلولپاشی کلاتروی در غلظتهای (0،2،4 و 8 گرم در لیتر)، بر روی مقدار و ترکیبات اسانس مرزه بختیاریSatureja bachtiarica Bunge) )، آزمایش گلدانی در سال 1398 در گلخانه تحقیقاتی واقع شرکت زرین گیاه در شهر ارومیه، در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار اجرا شد. برداشت گیاهان در مرحله گلدهی کامل انجام گرفت. اسانس‌گیری به کمک دستگاه کلونجر انجام شد و تجزیه ترکیبات اسانس در نمونههای مورد مطالعه به وسیله دستگاه‌های GC و GC-MS انجام گرفت. مقایسه میانگینها با استفاده از آزمون چند دامنه‌ای دانکن نشان داد که تلقیح با قارچ میکوریزا گلوموس کالدونیوم تأثیر معنیدار روی بازده اسانس سرشاخه‌های گلدار مرزه بختیاری نداشته است ولی محلولپاشی با کلاتروی تأثیر معنیدار آماری روی بازده اسانس در مقایسه با گروه شاهد داشته است. بین غلظتهای مختلف کلاتروی از نظر تأثیر بر بازده اسانس تفاوتی مشاهده نشد. همچنین، تیمارهای اعمال شده سبب تغییر ترکیبات اسانس نسبت به نمونه اسانس گیاهان شاهد گردید. این تغییرات شامل کاهش ترکیبات بتا-کاریوفیلن، سابینن هیدرات، بورنئول و کارواکریل استات و افزایش میزان سیترال و اکتیل فتالات در گیاه تلقیح شده با میکوریزا و نیز افزایش میزان کارواکرول در اسانس گیاهان تیمار شده با کلات روی شد. همچنین، میکوریزاسیون، مقدار کل ترکیبات سزکوئی‌ترپن و دیترپن و محلولپاشی با کلاتروی، مقدار کل ترکیبات منوترپنی در اسانس مرزه بختیاری را افزایش داد.
دکتر عطا مولودی صالح، دکتر سهیل ایگدری، دکتر هادی پورباقر، دکتر حمیدرضا اسماعیلی،
دوره 11، شماره 1 - ( 4-1403 )
چکیده
این مطالعه به‌منظور بررسی همپوشانی آشیان اکولوژیک دو گونه همبوم سیاه‌ماهی خالدار (Paracapoeta trutta) و سیاه‌ماهی میان رودان (Capoeta damascina) در بخش ایرانی رودخانه سیروان (حوضه خلیج فارس) به‌اجرا درآمد. بدین‌منظور، طی زمستان 1400 نمونه‌برداری از هشت ایستگاه (هرکدام با سه تکرار) صورت گرفت. بعد از شناسایی، نمونه‌ها در محل صید رهاسازی شدند. سپس تعداد 10 فاکتور محیطی از جمله عمق، سرعت جریان، عرض رودخانه، pH، دما، هدایت الکتریکی (EC)، کل مواد جامد محلول (TDS)، ارتفاع از سطح دریا، شیب و اکسیژن محلول اندازهگیری و ثبت شدند. بررسی مطلوبیت زیستگاه گونه P. trutta بهصورت pH 8-5/7، دما حدود 10 درجه سانتی‌گراد، TDS 150 میلی‌گرم بر لیتر،EC 400 میکروموس بر سانتی‌متر، ارتفاع از سطح دریا 1150 متر، عمق 15 سانتی‌متر، عرض رودخانه حدود 9 متر، سرعت جریان 1 متر بر ثانیه، شیب 2 درصد و اکسیژن محلول 9 میلی‌گرم بر لیتر و برای گونه C. damascina نیز به صورت pH 5/6-6، دما حدود 10 درجه سانتی‌گراد، TDS 180 تا 200 میلی‌گرم بر لیتر، EC 300 میکروموس بر سانتی‌متر، ارتفاع از سطح دریا 1150 متر، عمق 25 سانتی‌متر، عرض رودخانه حدود 6 متر، سرعت جریان 5/0 متر بر ثانیه، شیب 2 درصد و اکسیژن محلول 8 میلی‌گرم محاسبه شد. نتایج همپوشانی آشیان اکولوژیک نشان داد که دو گونه براساس فاکتورهای محیطی مورد بررسی، در اکسیژن محلول بیشترین همپوشانی (646/0) و در فاکتور دما (293/0) کمترین همپوشانی را نشان داد.محاسبه شد. میانگین همپوشانی آشیان اکولوژیک نیز برای دو گونه 432/0 بهدست آمد.
مینا ربیعی، یونس عصری، فاطمه سفیدکن،
دوره 11، شماره 2 - ( 6-1403 )
چکیده
Seseli olivieri از تیره چتریان، گونه انحصاری کوههای البرز است. در این پژوهش تأثیر شرایط محیطی بر عملکرد صفات رویشی و ترکیبهای اسانس این گونه مورد بررسی قرار گرفت. بدین منظور سه رویشگاه با ارتفاعهای مختلف انتخاب شد و در هر یک از آنها صفات رویشی این گونه اندازهگيری شد. در هر رویشگاه، نمونههای خاک و سرشاخه‌های گلدار این گونه برداشت شد و در آزمایشگاه تجزیه شدند. ارتباط صفات عملکردی این گونه با عوامل محیطی با استفاده از آنالیز همبستگی و تجزیه مولفههاي اصلی تعیین شد. تجزيه واريانس صفات رویشی نشان داد که بین سه رویشگاه تفاوت معنیداری وجود دارد. مقایسه میانگین صفات رویشی حاکی از آن بود که بیشترین مقادیر ارتفاع (2/45 سانتی‌متر)، قطر تاجپوشش (9/36 سانتی‌متر)، سطح تاجپوشش (7/2 درصد)، سطح برگ (2/2 سانتی‌متر مربع) و زیتوده (8/39 گرم) به رویشگاه تویه مربوط است. تجزيه واريانس اجزای اسانس این گونه در سه رویشگاه تفاوت معنیداری را بين مواد مؤثره اندازهگيری شده نشان داد. در رویشگاه تنگ کاورد ماده مؤثره اصلی آپیول (2/16%)، سیس-کادینا-1(6)،4-دیان (5/14%)، آلفا-گورجونن (8/13%) و اسپاتولنول (2/12 %)؛ در رویشگاه انزو آپیول (5/20%)، بورنیل استات (4/16%) و آلفا-پینن (9/11%)؛ و در رویشگاه تویه بورنیل استات (7/20%)، آلفا-پینن (2/16%) و ان-تتراکوزان (2/10%) بودند. تجزيه واريانس پارامترهای فیزیکوشیمیایی خاک تفاوت معنیداری را بین سه رویشگاه نشان داد. در میان عوامل محیطی، ارتفاع، بارندگی سالانه، دمای سالانه، حداقل دمای سردترین ماه، حداقل دمای مطلق، آهک و نیتروژن بیشترین همبستگی معنیدار را با صفات عملکردی این گیاه داشتند. براساس معیار IUCN، جایگاه حفاظتی این گونه در بحران انقراض تعیین شد.
دکتر ابراهیم فانی، دکتر مجتبی مکاری،
دوره 11، شماره 2 - ( 6-1403 )
چکیده
در سال‌های اخیر استفاده از روش‌های یادگیری ماشین در زمینه‌های مختلف کشاورزی در حال افزایش است که این روش‌ها، اطلاعات بسیار خوبی را برای پیشبینی و بررسی سطوح عملکرد مختلف در گیاهان به ما ارائه می‌دهد. در پژوهش حاضر، با توجه به نتایج حاصل از آزمایش اولیه با سطوح تنش شوری و کوددهی مشخص (سطوح تنش شوری صفر، 75 و 150 میلیمولار کلرید سدیم و سطوح کوددهی صفر و 3 گرم در لیتر سیلیس) که از قبل انجام شده و با استفاده از مدل رگرسیون غیرخطی (NLR) و زبان برنامهنویسی پایتون، صفات مورفولوژیکی و فیزیولوژیکی گیاه دارویی شنبلیله در سطوح تنش شوری و کوددهی سیلیس تعریفشدۀ جدید (شوری تا سطح 300 میلیمولار و کوددهی سیلیس در دو سطح 1 و 2 گرم در لیتر) بدون انجام آزمایش عملی و براساس سطوح شوری و کوددهی اولیه پیشبینی گردید. مدل رگرسیون غیرخطی، یک الگوریتم پرکاربرد در تحلیل داده‌هایی است که رابطه بین متغیرها به صورت غیرخطی است و میتواند روابط معنی داری میان متغیرها با استفاده از توابع غیرخطی ایجاد کند. نتایج نشان داد که تاثیر مثبت سیلیس بر میزان کلروفیل فلورسانس (Fv/Fm) از صفر تا سطح شوری 180 میلیمولار و میزان شاخص سبزینگی (SPAD) از صفر تا سطح حشوری 100 میلیمولار نمایان میشود. به نظر میرسد با توجه به نتایج حاصل از پژوهش حاضر، میتوان با استفاده از یادگیری ماشین، صفات مورفولوژیکی و فیزیولوژیکی گیاه دارویی شنبلیله را در سطوح تنش شوری و کوددهی سیلیس تعریفشدۀ دیگر بدون انجام آزمایش عملی، مورد بررسی و تجزیه و تحلیل قرار داد.
