سعیده خاموشی، فاطمه نژاد حبیب وش،
دوره 11، شماره 1 - ( 4-1403 )
چکیده
به منظور بررسی تأثیر تلقیح با قارچ میکوریزا Glomus caledonium و محلولپاشی کلاتروی در غلظتهای (0،2،4 و 8 گرم در لیتر)، بر روی مقدار و ترکیبات اسانس مرزه بختیاریSatureja bachtiarica Bunge) )، آزمایش گلدانی در سال 1398 در گلخانه تحقیقاتی واقع شرکت زرین گیاه در شهر ارومیه، در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار اجرا شد. برداشت گیاهان در مرحله گلدهی کامل انجام گرفت. اسانسگیری به کمک دستگاه کلونجر انجام شد و تجزیه ترکیبات اسانس در نمونههای مورد مطالعه به وسیله دستگاههای GC و GC-MS انجام گرفت. مقایسه میانگینها با استفاده از آزمون چند دامنهای دانکن نشان داد که تلقیح با قارچ میکوریزا گلوموس کالدونیوم تأثیر معنیدار روی بازده اسانس سرشاخههای گلدار مرزه بختیاری نداشته است ولی محلولپاشی با کلاتروی تأثیر معنیدار آماری روی بازده اسانس در مقایسه با گروه شاهد داشته است. بین غلظتهای مختلف کلاتروی از نظر تأثیر بر بازده اسانس تفاوتی مشاهده نشد. همچنین، تیمارهای اعمال شده سبب تغییر ترکیبات اسانس نسبت به نمونه اسانس گیاهان شاهد گردید. این تغییرات شامل کاهش ترکیبات بتا-کاریوفیلن، سابینن هیدرات، بورنئول و کارواکریل استات و افزایش میزان سیترال و اکتیل فتالات در گیاه تلقیح شده با میکوریزا و نیز افزایش میزان کارواکرول در اسانس گیاهان تیمار شده با کلات روی شد. همچنین، میکوریزاسیون، مقدار کل ترکیبات سزکوئیترپن و دیترپن و محلولپاشی با کلاتروی، مقدار کل ترکیبات منوترپنی در اسانس مرزه بختیاری را افزایش داد.
خانم نسرین مهدی نژاد مقدم، دکتر امید سفالیان، دکتر ناصر زارع، دکتر محمد صدقی، دکتر رحمت الله کریمی زاده، دکتر فاطمه محمدی آذر،
دوره 11، شماره 1 - ( 4-1403 )
چکیده
حبوبات از جمله گياهان زراعي متداول در مناطق خشك و نيمه خشك است که اغلب اين گياهان به شوري آب و خاك حساس يـا نيمه حساس ميباشند. پژوهش حاضر بهمنظور بررسی سه سطح شوری روی 18 رقم عدس در گلخانه و آزمایشگاههای دانشگاه محقق اردبیلی در سال 98-96 انجام شد. آزمایش بهصورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک کامل تصادفی با سه تکرار انجام گرفت. صفات فتوسنتزی و فیزیولوژیکی مورد بررسی قرار گرفتند و رابطه صفات با 21 آغازگر ISSR اندازهگیری شد. اثر متقابل ژنوتیپ در تنش در برخی صفات اختلاف معنیدار داشتند. نتایج مقایسه میانگین ژنوتیپهای عدس از نظر صفات فیزیولوژیک با روش دانکن در سطح احتمال پنج درصد انجام شد. همبستگی صفات در سطوح تنش جداگانه انجام شد. دندروگرام حاصل از تجزیه خوشهای، ژنوتیپها را در شرایط شاهد و 60 میلیمولار به سه گروه و در 120 میلی مولار به دو گروه تقسیم کرد. ژنوتیپهای 7 و 5 در تمامی گروهبندیها در گروه برتر قرار گرفتند. رابطه نشانگرهای مولکولی ISSRبا صفات فیزیولوژیکی در بین ژنوتیپها محاسبه و برای تمامی صفات رگرسیون به روش گام به گام انجام شد. همه صفات در سه سطح تنش شوری با تعدادی از نشانگرهای ISSR ارتباط معنیدار داشتند. در مجموع 22 نشانگر مثبت برای صفات فیزیولوژیکی در سطح شاهد، 9 نشانگر مثبت در سطح تنش متوسط و 23 نشانگر مثبت در سطح تنش شدید شناسایی شدند. از بین 21 آغازگر ISSR مورد مطالعه نشانگر P8A11 بیشترین تعداد مکان ژنی مرتبط با صفات فیزیولوژیکی مورد مطالعه را دارا بود.
دکتر سید مهدی رضوی، خانم ندا دلیر، دکتر ساره ابراهیمی، دکتر منصور افشارمحمدیان،
دوره 11، شماره 2 - ( 6-1403 )
چکیده
استفاده از خاصیت اللوپاتی برخی گونه های گیاهی، یکی از روش های پیشنهادی جهت کاهش مصرف سموم شیمیایی است. گیاه جعفری وحشی با نام علمی Anthriscus nemorosa گیاهی آروماتیک و متعلق به خانواده چتریان است و در قسمت های غربی و شمالی کشور ایران به صورت وحشی می روید. با توجه به اینکه تاکنون خصوصیات بیوشیمیایی و اللوپاتی این گیاه در ایران بررسی نشده است، در این تحقیق ریشه های این گیاه از شهرستان خلخال جمع آوری شد و پس از خشک شدن در سایه به روش تقطیر با آب (Hydro-distillation) مورد اسانس گیری قرار گرفت. اسانس به دست آمده به وسیله دستگاه کروماتوگرافی گازی (GC) و کروماتوگرافی متصل به طیف سنجی جرمی (GC/MS) تجزیه شد. در اسانس این گیاه 52 ترکیب شناسایی شد که 80/21 درصد از کل اسانس را شامل شد. ترکیبات اصلی اسانس این گونه شامل Myristicin (16/92 درصد)، Heptane (12/98 درصد)، Elemicin (12/54 درصد)، Gamma-Terpinene (12/50 درصد)، Beta-Eudesmo (12/50 درصد) بودند و این ترکیبات با ترکیبات اصلی اسانس ریشه A. nemorosa بومی صربستان تفاوت قابل ملاحظه ای داشتند. برای بررسی اثرات اللوپاتیک این گیاه آزمایشی به صورت طرح تصادفی در چهار تکرار اجرا شد. نتایج بررسی اثرات عصاره های ان هگزانی، دی کلرومتانی و متانولی (با غلظت های 0، 0/001، 0/01، 0/1 و 1 میلی گرم بر میلی لیتر) ریشه این گیاه بر روی گیاه کاهو (Lactuca sativa L.var.capitata) نشان داد که هر سه عصاره اثر بازدارندگی بر روی مولفه های درصد جوانه زنی، رشد ساقه چه و رشد ریشه چه کاهو داشتند ولی عصاره ان هگزانی در تمامی غلظت های مورد تیمار، اثر بازدارندگی بیش تری بر جوانه زنی و رشد ساقه چه بذرکاهو داشت.
مینا ربیعی، یونس عصری، فاطمه سفیدکن،
دوره 11، شماره 2 - ( 6-1403 )
چکیده
Seseli olivieri از تیره چتریان، گونه انحصاری کوههای البرز است. در این پژوهش تأثیر شرایط محیطی بر عملکرد صفات رویشی و ترکیبهای اسانس این گونه مورد بررسی قرار گرفت. بدین منظور سه رویشگاه با ارتفاعهای مختلف انتخاب شد و در هر یک از آنها صفات رویشی این گونه اندازهگيری شد. در هر رویشگاه، نمونههای خاک و سرشاخههای گلدار این گونه برداشت شد و در آزمایشگاه تجزیه شدند. ارتباط صفات عملکردی این گونه با عوامل محیطی با استفاده از آنالیز همبستگی و تجزیه مولفههاي اصلی تعیین شد. تجزيه واريانس صفات رویشی نشان داد که بین سه رویشگاه تفاوت معنیداری وجود دارد. مقایسه میانگین صفات رویشی حاکی از آن بود که بیشترین مقادیر ارتفاع (2/45 سانتیمتر)، قطر تاجپوشش (9/36 سانتیمتر)، سطح تاجپوشش (7/2 درصد)، سطح برگ (2/2 سانتیمتر مربع) و زیتوده (8/39 گرم) به رویشگاه تویه مربوط است. تجزيه واريانس اجزای اسانس این گونه در سه رویشگاه تفاوت معنیداری را بين مواد مؤثره اندازهگيری شده نشان داد. در رویشگاه تنگ کاورد ماده مؤثره اصلی آپیول (2/16%)، سیس-کادینا-1(6)،4-دیان (5/14%)، آلفا-گورجونن (8/13%) و اسپاتولنول (2/12 %)؛ در رویشگاه انزو آپیول (5/20%)، بورنیل استات (4/16%) و آلفا-پینن (9/11%)؛ و در رویشگاه تویه بورنیل استات (7/20%)، آلفا-پینن (2/16%) و ان-تتراکوزان (2/10%) بودند. تجزيه واريانس پارامترهای فیزیکوشیمیایی خاک تفاوت معنیداری را بین سه رویشگاه نشان داد. در میان عوامل محیطی، ارتفاع، بارندگی سالانه، دمای سالانه، حداقل دمای سردترین ماه، حداقل دمای مطلق، آهک و نیتروژن بیشترین همبستگی معنیدار را با صفات عملکردی این گیاه داشتند. براساس معیار IUCN، جایگاه حفاظتی این گونه در بحران انقراض تعیین شد.
دکتر فاطمه ربیع زاده، دکتر فرزانه بهادری،
دوره 11، شماره 2 - ( 6-1403 )
چکیده
ایران با دارا بودن حدود 79 گونه از سرده پونهسا به عنوان یکی از مناطق پیدایش این سرده تلقی میشود. در حدود 77 درصد از گونههای شناسایی شده این سرده در ایران، گونههای انحصاری هستند. گونۀ پونه سای ایرانی که در منابع مرجع گیاه شناسی به عنوان گونهای مستقل به نام پونهسا ناميده ميشد، در فلور ایران موقعیت آرایهشناختی گونه Nepeta persica به واریتهای از گونه Nepeta kotschyi تغییر یافته است. در این تحقیق صحت جایگاه آرایهشناختی این دو گونه با بررسی صفات مختلف ریختشناختی و ریزریخت شناختی آنها مانند ارتفاع گیاه، اندازه برگها، تاج پوشش، نوع کرکها و فندقه، با استفاده از تصاویر استریومیکروسکوپ الکترونی (SEM) و مطالعات آماری SPSS و بررسی معنیداری صفات توسط نرم افزار ANOVA مورد مطالعه قرار گرفت. نتایج این تحقیق نشان داد که اختلاف معنیداری در ویژگیهایی مانند شکل برگها، کرکها و روزنه های آن و همچنین ارتفاع آنها وجود دارد. هر چند در اندازه و شکل بذرها به وضوح اختلافی مشاهده نشد. هر دو گونه دارای فندقههای مشبک با زوائد زگیل مانند بودند. همچنین شکل ظاهری کرکهای بلند در برگهای دو گونه کاملا متفاوت هستند به طوریکه در گونه N. persica دارای زوائد زگیل مانند ولی در گونه N. persica با سطح صاف هستند. بر اساس داده های به دست آمده از مطالعات آرایهشناختی دو گونه N. persica و N. kotschy و نتایج مطالعات ریختشناسی و ریزریختشناسی و تصاویر میکروسکوپ الکترونی از سطح برگها که برای اولین بار در این مقاله آورده شده است پیشنهاد مستقل بودن دو گونه ارائه گردید.
دکتر ابراهیم فانی، دکتر مجتبی مکاری،
دوره 11، شماره 2 - ( 6-1403 )
چکیده
در سالهای اخیر استفاده از روشهای یادگیری ماشین در زمینههای مختلف کشاورزی در حال افزایش است که این روشها، اطلاعات بسیار خوبی را برای پیشبینی و بررسی سطوح عملکرد مختلف در گیاهان به ما ارائه میدهد. در پژوهش حاضر، با توجه به نتایج حاصل از آزمایش اولیه با سطوح تنش شوری و کوددهی مشخص (سطوح تنش شوری صفر، 75 و 150 میلیمولار کلرید سدیم و سطوح کوددهی صفر و 3 گرم در لیتر سیلیس) که از قبل انجام شده و با استفاده از مدل رگرسیون غیرخطی (NLR) و زبان برنامهنویسی پایتون، صفات مورفولوژیکی و فیزیولوژیکی گیاه دارویی شنبلیله در سطوح تنش شوری و کوددهی سیلیس تعریفشدۀ جدید (شوری تا سطح 300 میلیمولار و کوددهی سیلیس در دو سطح 1 و 2 گرم در لیتر) بدون انجام آزمایش عملی و براساس سطوح شوری و کوددهی اولیه پیشبینی گردید. مدل رگرسیون غیرخطی، یک الگوریتم پرکاربرد در تحلیل دادههایی است که رابطه بین متغیرها به صورت غیرخطی است و میتواند روابط معنی داری میان متغیرها با استفاده از توابع غیرخطی ایجاد کند. نتایج نشان داد که تاثیر مثبت سیلیس بر میزان کلروفیل فلورسانس (Fv/Fm) از صفر تا سطح شوری 180 میلیمولار و میزان شاخص سبزینگی (SPAD) از صفر تا سطح حشوری 100 میلیمولار نمایان میشود. به نظر میرسد با توجه به نتایج حاصل از پژوهش حاضر، میتوان با استفاده از یادگیری ماشین، صفات مورفولوژیکی و فیزیولوژیکی گیاه دارویی شنبلیله را در سطوح تنش شوری و کوددهی سیلیس تعریفشدۀ دیگر بدون انجام آزمایش عملی، مورد بررسی و تجزیه و تحلیل قرار داد.
علی گنجعلی، خانم ریحانه بهرامی، خانم پروانه ابریشمچی،
دوره 11، شماره 3 - ( 9-1403 )
چکیده
در سالهای اخیر استفاده از فنآوری کشت بافت و بیش تولید متابولیت دارویی بهعنوان یک روش جایگزین و مناسب برای برداشت بیرویه و فزاینده گیاه از رویشگاههای طبیعی مورد تاکید قرار گرفته است. پژوهش حاضر با هدف بررسی تاثیر الیسیتورهای زیستی و نیترات نقره بر محتوی متابولیتهای ثانویه کالوسهای حاصل از ریزنمونه برگی گیاه خار مریم انجام شده است. در این بررسی بهترین نتیجه تولید کالوس به محیط MS حاوی KIN تعلق داشت و بنابراین برای ادامه آزمایش در مراحل بعد مورد استفاده قرار گرفت. در آزمایش دوم ریزنمونهها در محیط کشت منتخب هورمونی کشت و پس از گذشت 8 هفته از رشد کالوسها، الیستورهای زیستی شامل مخمر یاروویا لیپولیتیکا، قارچ آسپرژیلوس نایجر و باکتری سودوموناس پوتیدا در ترکیب با نیترات نقره بهعنوان الیسیتور غیر زنده به کالوسهای حاصل از ریزنمونههای برگی اضافه شد. با گذشت ده روز از تیمار، محتوی ترکیبات فنلی، ظرفیت آنتیاکسیدانی، مقدار سیلیمارین و فعالیت آنزیم پال در کالوسها اندازهگیری شد. نتایج بررسیها حاکی از آن است که کاربرد توام مخمر یاروویا و نیترات نقره موجب بهبود محتوی مشتقات فنلی، سیلیمارین و فعالیت آنزیم پال گردید و تفاوت آن با سایر الیسیتورهای زیستی هم در ترکیب با نیترات نقره و هم در شرایط فاقد آن معنیداربود. محققان این آزمایش کاربرد توام الیسیتورهای زیستی بهویژه مخمر یاروویا و نیترات نقره را بهمنظور القای بیشتر سنتز متابولیتهای دارویی در کالوسهای حاصل از ریزنمونههای برگی گیاه خار مریم پیشنهاد مینمایند
خانم لمیا وجودی مهربانی، خانم خدیجه خانی، خانم ندا عزیزی، خانم رعنا ولیزاده کامران،
دوره 11، شماره 3 - ( 9-1403 )
چکیده
بهمنظور بررسی تاثیر تنش خشکی (ظرفیتزراعی، 50 و 30 درصد ظرفیت زراعی) و محلولپاشی با نانوذرههای سلنیوم و نقاط کوانتومی کربنی (صفر، و 2 میلیگرم در لیتر) بر رشد و برخی صفات فیزیولوژیک رزماری، آزمایشی بهصورت فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی در گلخانه تحقيقاتي دانشکده کشاورزی دانشگاه شهید مدنی آذربایجان در سال 1402 انجام شد. نتایج نشان داد که اثرات متقابل تیمارهای آزمایشی وزنخشک بخش هوایی گیاه، محتوای رنگیزههای فتوسنتزی، آبنسبی برگ، محتوای مواد جامدمحلول برگ، مالون دیآلدئید، پرولین، اسانس، نیتروژن و فسفر گیاه را تحت تاثیر قرار داد. محتوای پتاسیم و نشتیونی تحت تاثیر اثراتاصلی تیمارهای آزمایشی قرار گرفت. آبیاری در حد ظرفیتزراعی و 50 درصد ظرفیتزراعی با محلولپاشی نقاط کوانتومی کربنی موجب افزایش وزنخشک بخش هوایی گیاه، محتوای نیتروژن و مواد جامد محلول شد. بالاترین محتوای مالون دیآلدئید در تیمار 30 درصد ظرفیتزراعی در شرایط بدون محلولپاشی مشاهده شد. محتوای پرولین در تیمارهای 50 و 30 درصد ظرفیتزراعی با محلولپاشی نانوذره نقاط کوانتومی کربنی افزایش یافت. تیمارهای ظرفیتزراعی، 50 و 30 درصد ظرفیتزراعی با محلولپاشی نقاط کوانتومی کربنی موجب افزایش محتوای اسانس گیاه شد. محتوای آبنسبی برگ، کاروتنوئید، کلروفیل b و فسفر در تیمارهای ظرفیتزراعی و 50 درصد ظرفیتزراعی با محلولپاشی هر دو نانوذره دارای بیشترین مقدار بود. بالاترین محتوای کلروفیل a در تیمار ظرفیتزراعی و 50 درصد ظرفیتزراعی با محلولپاشی نقاط کوانتومی کربنی مشاهده شد. درکل نتایج حاصل از بررسی حاضر نشان داد که استفاده از نانوذره نقاط کوانتومی کربنی تاثیر مثبت بر صفات رشدی و فیزیولوژیک گیاه تحت تنشخشکی داشت.
خانم کوثر جدیدی، دکتر لمیا وجودی مهربانی، دکتر محمدباقر حسن پور اقدم،
دوره 11، شماره 4 - ( 12-1403 )
چکیده
چکیده. دانه ی کدوی تخمکاغذی بهدلیل وجود مقادیر بالای روغناهمیت زیادی در تغذیه و صنایع داروسازی دارد. بهمنظور بررسی تأثیر کاربرد بیوچار (صفر، 5 و 10 تن در هکتار) و محلولپاشی با نانوذره روی (عدم محلولپاشی، ۲ و ۴ میلیگرم در لیتر) آزمایش فاکتوریل بر مبنای طرح بلوکهای کامل تصادفی در مزرعه اجرا شد. تعداد میوه در بوته و محتوای روی برگ در تیمارهای 5 و۱۰ تن در هکتار بیوچار با هر دو سطح محلولپاشی نانوذره روی افزایش یافت. تیمار ۱۰ تن در هکتار بیوچار با محلولپاشی هر دو سطح نانوذره روی موجب افزایش تعداد دانه در میوه، عملکرد میوه، عملکرد بیولوژیک، شاخص برداشت، و عملکرد روغن شد. تیمار ۵ تن در هکتار بیوچار با محلولپاشی ۴ میلیگرم در لیتر نانوذرهی روی و تیمار ۱۰ تن در هکتار بیوچار با محلولپاشی هردو غلظت نانوذره موجب افزایش وزن صددانه، عملکرد بیولوژیک و شاخص کلروفیل گیاه شد. بیشترین محتوای فنل کل در تیمار ۵ و ۱۰ تن در هکتار بیوچار با محلولپاشی ۴ میلیگرم در لیتر نانوذره روی مشاهده شد. محتوای آب نسبی برگ و آنتوسیانین در تیمار۱۰ تن در هکتار بیوچار افزایش یافت. درکل نتایج حاصل از بررسی حاضر نشان داد که استفاده از ۱۰ تن در هکتار بیوچار همراه با محلولپاشی غلظتهای ۲ و ۴ میلیگرم در لیتر نانوذره روی موجب افزایش صفات عملکردی و فیزیولوژیکی گیاه شد.
خانم سونا نوروزی، دکتر ابوالفضل دانشور، دکتر علی ستاریان، دکتر الهام امینی، دکتر فاطمه نصرالهی،
دوره 11، شماره 4 - ( 12-1403 )
چکیده
گونهی Arceuthobium oxycedri (دارواش کوتوله)، اختصاصا روی گونههای سرو کوهی رشد کرده و آنها را آلوده میکند. گیاه نیمه انگلی مذکور در ایران در سه رویشگاه ارس رضا آباد استان سمنان، منطقه چهار باغ گرگان و در استان زنجان مشاهده شده است. در این تحقیق شاخصهای آناتومی و صفات ریزریختشناسی گونه با هدف کمک به شناسایی این گونه نیمه انگلی گیاهی در استان گلستان مورد ارزیابی قرار گرفت. برای تخمین آلودگی درختان ارس توسط گیاه نیمه انگلی دارواش کوتوله نمونه برداری در منطقه چهارباغ گرگان در سطح 600 هکتار و با استفاده از 60 قطعه نمونه و به ابعاد 20×20 متر مربع به صورت تصادفی_ سیستماتیک انجام شد. برشی عرضی ساقه نشان داد که در هر 3 ارتفاع دارای سطح مقطع نیم دایرهای، دارای کلروفیل و از نظر ضخامت پوست و اندازه مغز باهم تفاوتی ندارند. مطالعات دانه گرده نشان داد که تمامی دانههای گرده به صورت منفرد، دارای سه تا پنج شیار عمیق و نامتقارن، شیارها از نظر اندازه کوچک و بزرگ هستند (Tricolpate). از لحاظ شکل مخروطی کروی (Oblatespheroidal) با تزئینات اگزین خاردار (Echinate) میباشند. در مجموع با توجه به اینکه این تحقیق برای اولین بار بر روی گونه دارواش کوتوله انجام می شود یافته های آن برای شناسایی گونه های مشابه که در سایر رویشگاههای ارس ایران گزارش شده ارزش سیستماتیکی دارد.
دکتر اعظم سلیمی، علی عباسی، مریم چاوشی ریزی،
دوره 11، شماره 4 - ( 12-1403 )
چکیده
گیاه کاملینا عضو مهم خانواده Cruciferae، به عنوان یک گیاه روغنی استفاده میشود. کیتوزان یک بیوپلیمر طبیعی که به عنوان یک محرک زیستی و ترکیب غیر سمی و سازگار با محیط زیست میباشد که به طور گستردهای در پاسخ به تنشهای زیستی و غیرزیستی مؤثر است. آهن یک ریزمغذی ضروری برای همه موجودات زنده است زیرا نقش مهمی در فرآیندهای تنفس و فتوسنتز دارد. در این تحقیق تأثیر کیتوزان و آهن همراه با تیمار شوری 0، 8، 12، دسی زیمنس بر متر و کیتوزان با غلظتهای 0، 2/0، 4/0، گرم بر لیتر و آهن نیز با غلظتهای 0، 3، 6، گرم بر لیتر و بهصورت فاکتوریل بر پایه طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار انجام شد. به دلیل به هم خوردن تعادل یونی میزان سدیم افزایش داشته، از طرفی رشد ریشه افزایش داشته تا بتواند آب مورد نیاز گیاه را تأمین کند. با توجه به اثرات مخرب تنش، افزایش سدیم بر سایر پارامترها نیز تأثیر داشته و باعث کاهش آهن، کلسیم، طول ساقه و وزن خشک اندام هوایی شده است. در بررسی اثر متقابل شوری، کیتوزان و آهن مشاهده شده که طول ساقه، سطح برگ، بیومس، محتوای نسبی آب، سدیم، پتاسیم و کلسیم و کربوهیدرات افزایشیافتهاند و وزن خشک ریشه کاهش پیدا کرده است. تیمارهای نامبرده با تأثیر بر محتوای نسبی آب، تنظیم یونها و محلولهای سازگاری مانند قند برگ توانسته شرایط گیاه را مانند شرایط بدون تنش حفظ کند و اثرات ناشی از تنش شوری را کاهش داده و به رشد گیاه کمک کند.
خانم افسانه تیموری، دکتر عاطفه امیراحمدی، دکتر رضا نادری، دکتر فاطمه سلیمی، دکتر رضا شیخ اکبری مهر،
دوره 12، شماره 1 - ( 1-1404 )
چکیده
در زندگی امروزه شناسایی و معرفی گیاهان دارویی از اهمیت ویژه ای برخوردار است. جنس Pycnocycla متعلق به خانواده چتریان است که در ایران دارای 8 گونه بومی است. گونه Pycnocycla spinosa (سگ دندان خاردار) به دلیل داشتن اثرات دارویی همواره قابل توجه بوده است. هدف از این پژوهش بررسی اثر سه رویشگاه (دامغان، سمنان و کرمان) بر روی خواص ضدمیکروبی عصارههای استخراج شده از گیاه سگ دندان خاردار با استفاده از حلالهای مختلف میباشد. برای بررسی خواص ضدمیکروبی از غلظت mg/ml 2 عصارههای متانولی، اتیل استاتی و هگزانی و روش انتشار دیسک در آگار بر علیه دو باکتری بیماریزا گرم منفی یرسینیا انتروکولیتیکا و سالمونلا انتریکا استفاده شد. نتایج نشان داد که عصارههای تهیه شده اثرات متفاوتی بر روی باکتریها داشتند. همچنین مناطق مختلف جغرافیایی ایران، به دلیل شرایط اقلیمی متفاوت، دارای اثرات متفاوتی بر باکتریها بودند. عصارههای تهیه شده از کرمان، بهویژه با حلال متانول و اتیل استات، بیشترین فعالیت ضد میکروبی را علیه باکتری سالمونلا انتریکا نشان دادند. بنابراین نوع حلال و نوع رویشگاه میتواند تاثیر بسزایی بر روی خواص ضد میکروبی گیاهان داشته باشد.
دکتر منیژه پاکروان، خانم اعظم جوانبخت،
دوره 12، شماره 1 - ( 1-1404 )
چکیده
سرده ختمی (Alcea) یکی از گیاهان دارویی ارزنده است که از دیرباز در طب سنتی مورد استفاده قرار میگرفته است. شباهت گونه ها و تنوع صفات سبب شده تا دانشمندان از روش های مختلف بیوسیستماتیکی جهت کمک به شناسایی گونه ها استفاده کنند. در این تحقیق ویژگی های تشریحی ساقه در 18 گونه از ختمی های ایران مورد بررسی قرار گرفت. بخش های مشابهی در ساقه توسط برش های دستی و رنگ آمیزی مضاعف به وسیله رنگ های سبز متیل و کارمن زاجی مورد بررسی قرار گرفت و تصاویر میکروسکوپی تهیه گردید. مهمترین صفات مورد بررسی در این تحقیق تعداد لایه های سلول های کلانشیمی در پوست، ضخامت و تعداد لایه های فیبرهای اسکلرانشیمی آوند آبکش، تعداد دستجات آوندی، پارانشیم اشعه آوندی، ضخامت آوند های آبکش و چوب و ساختار مغز بود. سپس آنالیز خوشه ای به روش Ward توسط نرم افزار SPSS بر اساس 8 صفت کمی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. نتایج نشان داد که برخی صفات تشریحی ساقه که در گونه های نزدیک به هم مشاهده می گردد، تنها می تواند در تشخیص گونه ها مورد استفاده قرار گیرد و در گروه بندی گونه ها چندان مفید نمی باشد
Parissa Jonoubi، Majid Ghorbani nohooji، Halimeh Hassanpour، Atefeh Ashourisheikhi،
دوره 12، شماره 2 - ( 6-1404 )
چکیده
Ferula gummosa Boiss. as a valuable pharmaceutical and industrial plant grows in Iran. In order to minimize seed dormancy period and micropropagation, callus induction and embryogenesis were evaluated. The plantlets of the seeds were separated and cultured in the 1/2 MS medium. After 14 days, root, hypocotyl, cotyledon and leaf explants were separated. Then they were transferred to the basal MS medium containing different concentrations of growth regulators. Different developmental stages of somatic embryos were evaluated. Seedlings 2-3 days after locating in 1/2 MS medium germinated and whole plantlets were obtained after 12 days. In the callus induction phase growth regulator composition 1.5 mgl-1 of NAA and 0.5 mgl-1 of BA with root explants had proper results. In the somatic embryogenesis phase MS medium containing 0.5 mgl-1 of 2,4-D accompanied by 1 mgl-1 of BA lead to desirable results. Via taken sections from the embryos, different developmental stages of somatic embryos including pre-embryo, globular, heart shaped, torpedo and cotyledonary embryo were observed. In vitro culture of embryo to accelerate germination and elimination of long dormancy period and using this optimized method are strongly suggested for micropropagation of this plant so this valuable endemic plant may survive from extinction, too.
Hamideh Ahmadian، Azarnoosh Jafari، Jamil vaezi، Ehsan Karimi،
دوره 12، شماره 2 - ( 6-1404 )
چکیده
Veronica is a species-rich genus of the Plantaginaceae, comprising over 500 annual and perennial herbs distributed across both hemispheres. We examined relationships within the Veronica hederifolia complex (V. hederifolia, V. cymbalaria, V. panormitana, and V. triloba), all belonging to V. subg. Cochlidiosperma. Overlapping morphological features complicate taxonomic delimitation in this group. To clarify species boundaries, we analysed 28 sequences from three regions: the nuclear low-copy CYCLOIDEA2 region, the nuclear ribosomal internal transcribed spacer (ITS), and the plastid DNA (trnL–trnF), in addition to morphological characters. Morphological variation was observed in leaf shape, calyx and pedicel orientation, corolla diameter and colour, sepal form, and seed features. Bayesian phylogenetic inference revealed that the CYC2 marker provided the highest resolution, confirming the monophyly of the complex and distinguishing V. triloba as a separate species. V. cymbalaria and V. panormitana formed sister lineages, with V. panormitana as the earliest-diverging taxon. Plastid trnL–trnF sequences showed limited variability, and ITS data displayed partial incongruence, likely due to hybridization, introgression, and polyploidy. Overall, integrating molecular and morphological evidence highlights the utility of low-copy nuclear markers in resolving recently diverged and reticulate lineages, supporting distinct evolutionary trajectories within the V. hederifolia complex.
مهسا آرامی، جلال غلام نژاد، مصطفی شیرمردی،
دوره 12، شماره 3 - ( 6-1404 )
چکیده
بحران آب در مناطق کویری از جمله شهرستان اردکان، موجب شده تا برخی از صنایع جهت توسعه فضای سبز از پساب صنعتی و فاضلاب شهری به عنوان منابع آبی جهت آبیاری فضای سبز استفاده کنند. مجتمع صنعتی چادرملو از جمله صنایعی است که در راستای مدیریت این بحران، فضای سبز ایجاد شده در آنجا را با منابع آبی موجود در محل کارخانه یعنی پساب صنعتی و فاضلاب شهری تصفیه شده آبیاری میکند. هدف از پژوهش حاضر بررسی برخی از صفات مورفولوژیک و فیزیولوژیک تعدادی از گیاهان کشت شده در این مجتمع که آبیاری آنها با منابع آبی ذکر شده یا آبهای خاکستری انجام میشود، میباشد. این تحقیق در قالب طرح بلوک کامل تصادفی با سه تیمار آبی شامل سه نوع آب تصفیه فاضلاب شهری، پساب صنعتی و مخلوطی از هردو نوع آب در سه تکرار برای شش گونه گیاهی زیتون، اکالیپتوس، انار،کاج تهران، ابریشم مصری و سنجد تلخ و بررسی صفات مورفولوژیک ارتفاع و قطر تنه و اندازه گیری صفات فیزیولوژیک شامل مقدار برخی عناصر شامل آهن، روی، منگنز، مس، کادمیوم و سرب، انجام شد. نتایج نشان داد از بین سه تیمار اعمال شده، تیمار با فاضلاب تصفیه شده شهری افزایش معنی دار صفت ارتفاع را درختان انار، زیتون، سنجدتلخ و ابریشم مصری به دنبال دارد.
خانم سیده مریم موسویان کلات، خانم لطیفه پور اکبر، آقا مجید عزیزی،
دوره 12، شماره 3 - ( 6-1404 )
چکیده
زیره سیاه ایرانی گیاهی معطر و دارویی از خانواده چتریان میباشد. به منظور بررسی اثر کوددهی و همچنین سن غده بر ارتفاع گیاه، درصد سبزشدگی، درصد گلدهی، و اجزاء عملکرد، آزمایشی در شرایط مزرعه در قالب 9 کرت اصلی شامل کود NPK در سه سطح (شاهد (بدون اعمال کود)، کود 1 ( 5/2 گرم در لیتر)، کود 2 (با غلظت 2 برابر و 5 گرم در لیتر) و سن غده در دو سطح سه و چهار ساله (غدههای متوسط و سه ساله دارای وزنی در حدود 1 گرم و غدههای بزرگ و چهارساله، 3 الی 4 گرم) در سال 1402-1403 در منطقه کلات استان خراسان رضوی انجام گردید.
نتایج نشان داد وزن غده اثر مستقیم و مثبتی بر روی درصد سبزشدن، گلدهی، رشد گیاه و عملکرد آن دارد. بیشترین درصد سبز شدگی(%۱۰۰) و گلدهی (۱۰۰%) در غدههای بزرگ و کمترین درصد سبزشدگی (%51) و گلدهی (% 93/16) در غده متوسط بدون کوددهی مشاهده شد. همچنین مشاهده شد کاربرد تیمار تغذیهای (کود NPK) نیز تأثیر مثبت بر خصوصیات فیزیولوژیکی گیاهان دارد به طوریکه بیشترین وزن هزار دانه (36/1گرم) مربوط به غده بزرگ و کود ۲، و کمترین میزان آن (69/0گرم) در غده متوسط و کود شاهد مشاهده شد. بالاترین ارتفاع بوته نیز مربوط به غده بزرگ و کود۲ ، و کمترین میزان آن (7/42) در تیمار شاهد و غده متوسط بود. همچنین مشاهده شد بطور کلی میتوان بیان کرد، اعمال تیمار کود 20- 20-20 (NPK) و استفاده از غدههایی با سن (وزن) بیشتر موجب بهبود رشد و عملکردزیره سیاه ایرانی گردید
ناصر صمصامی، جلال جلیلیان، اسماعیل قلی نژاد، راحله طهماسبی،
دوره 12، شماره 3 - ( 6-1404 )
چکیده
چکیده. این تحقیق با هدف بررسی اثرات سطوح مختلف تنش شوری (1/0، 5 و 10 دسی زیمنس بر متر) بر صفات ریشه، ضریب آلومتری و عملکرد دانه گیاه گالگا در سه شرایط کشت (گلخانه، کشت گلدانی در هوای آزاد و مزرعه) در سال زراعی 1402 انجام شد. نتایج تجزیه واریانس در شرایط گلخانه نشان داد که تنش شوری تأثیر معنیداری بر قطر ریشه، وزن خشک ریشه و وزن خشک برگ داشت. بهطور خاص، تنش شوری 10 و 5 دسیزیمنس بر متر بهترتیب موجب کاهش 49 و 16 درصدی قطر ریشه، 27 و 8 درصدی وزن خشک ریشه و 49 و 10 درصدی وزن خشک برگ در مقایسه با شرایط بدون تنش شوری شد. در گلدانهای هوای آزاد، تنش شوری تأثیر معنیداری بر طول ساقه، حجم ریشه، قطر ریشه، وزن خشک ریشه، وزن خشک ساقه و عملکرد دانه داشت و کاهشهای قابل توجهی در این صفات مشاهده شد که به حداکثر 69 درصد در وزن خشک ساقه رسید. در شرایط مزرعه، نتایج مشابهی بهدست آمد و تنش شوری 10 و 5 دسیزیمنس بر متر بهترتیب موجب کاهش 78 و 67 درصدی در عملکرد دانه و تغییرات قابل توجهی در سایر صفات گردید. این نتایج حاکی از حساسیت بالای گیاه گالگا به تنش شوری در تمامی شرایط کشت است و نشان میدهد که افزایش سطوح شوری میتواند تأثیرات منفی قابل توجهی بر رشد و نمو این گیاه داشته باشد. لذا شرایط کشت مزرعهای و سطوح تنش شوری پایینتر (زیر 5 دسیزیمنس بر متر) برای گیاه گالگا قابل توصیه است.
زهرا مهدوی، بهروز اسماعیل پور، رسول آذرمی،
دوره 12، شماره 3 - ( 6-1404 )
چکیده
شوری به عنوان مشکل اصلی نامطلوب بر بهرهوری گیاهان تأثیر میگذارد. پاسخ گیاهان به تنش شوری بر اساس صفات بیوشیمیایی و مورفوفیزیولوژیکی ارزیابی شده است. کاربرد فناوریهای نانو و کودهای زیستی از جمله روشهای جدید برای کاهش اثرات تنش شوری است. بدین جهت آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی در 4 تکرار انجام شد. تیمارهای مختلف در این آزمایش محلولپاشی تعدیلکنندههای شوری در پنج سطح (شاهد، 15و 30 میلیگرم در لیتر گلیسینبتایین بدون کود مایع ضایعات ماهی، 15و 30 میلیگرم در لیتر گلیسینبتایین به همراه کود مایع ضایعات ماهی 15درصد) بود. تنش شوری به صورت نمک کلریدسدیم درغلظتهای مختلف (0، 30، 60، 90 میلیمولار) اعمال گردید. نتایج نشان داد که شوری پارامترهای رشد، محتوای نسبی آب، رنگیزه a*و b* را تحت تأثیر قرار داده و فعالیت فنل کل، پراکسید هیدروژن (H2O2)، مالوندیالدئید (MDA)، پرولین و کربوهیدراتهای کل را در مقایسه با نمونههای کنترل افزایش میدهد. تنش شوری90 میلیمولار باعث افزایش 46/70درصدی کربوهیدرات کل، 66/66 درصدی پراکسیدهیدروژن، 66/66 درصدی مالوندیالدئید، 04/67 درصدی نشت الکترولیت و 21/47 درصدی محتوای پرولین نسبت به شاهد شد. از سوی دیگر، محلولپاشی همزمان گلیسینبتائین در غلظت 30 میلیگرم در لیتر و کود مایع ضایعات ماهی در غلظت 15درصد باعث افزایش صفات رشد ریشه و اندامهوایی و تعدیل اثرات منفی تنش شوری بر صفات فیزیولوژیکی و بیوشیمیایی شد. به طورکلی، کاربرد نانو ذره گلیسینبتائین همراه کود مایع ضایعات ماهی، میتواند به عنوان یک راهکار جدید برای کاهش اثرات تنش شوری در گیاه استویا و سایر محصولات زراعی و باغی استفاده شود.
- مژگان حبیبی، دکتر سعید افشارزاده، دکتر شبنم عباسی،
دوره 12، شماره 3 - ( 6-1404 )
چکیده
فلور هر منطقه بازتابی از تاثیرعوامل مختلف اکوسیستم در طول دوران مختلف زمینشناختی است. شناسایی گیاهان برای تعیین توان طبیعی هر منطقه و کاربری آن بسیار حائز اهمیت است. هدف از مطالعه حاضر بررسی فلوریستیکی منطقه حفاظتشده بصیران شهرستان اقلید در استان فارس است. برای انجام این پژوهش، برداشت نمونههای گیاهی به روش پیمایشی و ترانسکت خطی انجام گرفت. با جمع آوری 250 نمونه گیاهی، 94 گونه از 70 سرده مربوط به 34 تیره شناسایی شد. بیشترین سهم گیاهان منطقه را دولپهایها با 82 گونه و59 سرده به خود اختصاص دادند. تکلپهایها دارای 12 گونه از 11سرده بودند. بزرگترین تیره Fabaceae با 13 گونه و بزرگترین سرده منطقه Astragalus با 7 گونه بودند. از میان نمونهها، تعداد 16 گونه (17%) انحصاری ایران بودند. نتایج حاصل از شناسایی گونههای منطقه نشان میدهد 47 گونه (50%) از گونههای گیاهی موجود در منطقه همیکریپتوفیت و تعداد 59 گونه (63%) متعلق به ناحیه ایران و تورانی بودند. نتایج حاصل، نشاندهنده تاثیر خشکسالیهای سالهای اخیر، افزایش دما و نیز فشار چرای دام، بر گیاهان این منطقه حفاظت شده است. برای مقابله باشرایط کنونی، ضروری است که سیاستهای مدیریتی و حفاظتی سازمانهای مسئول در زمینه چرای دام، برداشت گیاهان دارویی و چوب در منطقه مورد تجدید نظر قرار گیرد.
