دکتر فاطمه ربیع زاده، دکتر فرزانه بهادری،
دوره 11، شماره 2 - ( 6-1403 )
چکیده
ایران با دارا بودن حدود 79 گونه از سرده پونه‌سا به عنوان یکی از مناطق پیدایش این سرده تلقی می‌شود. در حدود 77 درصد از گونه‌های شناسایی شده این سرده در ایران، گونه‌های انحصاری هستند. گونۀ پونه سای ایرانی که در منابع مرجع گیاه شناسی به عنوان گونه‌ای مستقل به نام پونه‌سا ناميده مي‌شد، در فلور ایران موقعیت آرایه‌شناختی گونه Nepeta persica به واریته‌ای از گونه Nepeta kotschyi تغییر یافته است. در این تحقیق صحت جایگاه آرایه‌شناختی این دو گونه با بررسی صفات مختلف ریخت‌شناختی و ریزریخت شناختی آنها مانند ارتفاع گیاه، اندازه برگها، تاج پوشش، نوع کرکها و فندقه، با استفاده از تصاویر استریومیکروسکوپ الکترونی (SEM) و مطالعات آماری SPSS و بررسی معنیداری صفات توسط نرم افزار ANOVA مورد مطالعه قرار گرفت. نتایج این تحقیق نشان داد که اختلاف معنیداری در ویژگیهایی مانند شکل برگها، کرکها و روزنه های آن و همچنین ارتفاع آنها وجود دارد. هر چند در اندازه و شکل بذرها به وضوح اختلافی مشاهده نشد. هر دو گونه دارای فندقههای مشبک با زوائد زگیل مانند بودند. همچنین شکل ظاهری کرکهای بلند در برگهای دو گونه کاملا متفاوت هستند به طوریکه در گونه N. persica دارای زوائد زگیل مانند ولی در گونه N. persica با سطح صاف هستند. بر اساس داده های به دست آمده از مطالعات آرایه‌شناختی دو گونه N. persica و N. kotschy و نتایج مطالعات ریختشناسی و ریزریختشناسی و تصاویر میکروسکوپ الکترونی از سطح برگها که برای اولین بار در این مقاله آورده شده است پیشنهاد مستقل بودن دو گونه ارائه گردید.
