پژوهش های نوین فیزیک

---

مجموعۀ دگرگونی ده‌ سلم در شرق ایران و در حاشیۀ شرقی بلوک لوت واقع شده است. سنگ‌های موجود در این مجموعه‌ شامل شیست‌های پلیتی، مرمر و آمفیبول شیست است که توده‌‌های گرانیتی و رگه‌‌های پگماتیتی آن را قطع کرده‌اند. در مجموعۀ ده‌سلم کانی آندالوزیت در سنگ‌های دگرگونی و آذرین با تفاوت‌های بافتی، ژئو‌شیمیایی و بلور شناختی دیده می‌شود. آندالوزیت یکی از پلی‌مورف‌های آلومینوسیلیکاته است که اغلب در شرایط دگرگونی درجۀ حرارت متوسط فشار کم به وجود می‌آید. پژوهش‌های تجربی جدید نشان می‌دهند این کانی در شرایط ماگمایی و متاسوماتیک نیز تشکیل می‌شود. تجزیه‌‌های شیمیایی انجام شده با الکترون مایکروپروب نشان می‌دهد که عناصر آهن، پتاسیم و REE در دو نوع رخداد آندالوزیت در ده سلم متفاوت هستند. آهن موجود در آندالوزیت موجود در سنگ‌های آذرین بین 12/0 تا 97/0 درصد و میزان پتاسیم آن به 79/0 درصد می‌رسد. در آندالوزیت دگرگونی آهن 11/0 تا 16/0 درصد و پتاسیم بسیار ناچیز و اغلب کم‌تر از 02/0 درصد است. سایر عناصر اصلی موجود در دو نوع آندالوزیت تفاوت خاصی نشان نمی‌دهند. بلور‌های آندالوزیت در سنگ‌های دگرگونی مجموعۀ ده‌سلم در شیست‌های آندالوزیت‌دار به صورت کیاستولیت و با تجمع جهت‌یافته دیده می‌شوند. این کانی از سنگ‌های پلیتی و در طی واکنش‌های پیش‌رونده دگرگونی به وجود آمده است. پاراژنز موجود در این شیست‌ها دمای تشکیل 380 تا 450 درجۀ سانتی‌گراد در فشار 2 تا 3 کیلو بار را نشان می‌دهد. آندالوزیت موجود در سنگ‌های آذرین مجموعه ده سلم در حاشیۀ توده‌‌های گرانیتی و پگماتیت‌ها به رنگ صورتی و بدون ادخال کربن و بر خلاف انواع دگرگونی فاقد جهت‌یافتگی است. این کانی می‌تواند از یک ماگمای آلکالن متاآلومین که در تبادل یونی با سنگ‌های دگرگونی مجاور خود بوده است، تشکیل شده باشد. بررسی تغییرات نسبت پتاسیم به سدیم از شیست‌‌های هاله دگرگونی به سمت تودۀ گرانیتی حضور تبادل یونی و رخداد متاسوماتیسم بین ماگما و سنگ‌های درون‌گیر را تأیید می‌کند.

---

وسعت حوزهٔٔ آب‌خیز تیرگان حدود 3571 هکتار بخشی از منطقهٔٔ هزارمسجد واقع در شمال غرب شهرستان کلات است. میانگین حداکثر دما 8/20 درجهٔٔ سانتی‌گراد در مرداد و میانگین حداقل دما 9- درجهٔٔ سانتی‌گراد در دی است. پوشش گیاهی این منطقهٔ به روش فلورستیک بررسی شد و سپس شکل‌های زیستی و پراکنش جغرافیایی آن‌ها تعیین شد. به طور کلی در منطقهٔ 65 تیره 282 جنس و 404 گونه وجود دارد. بزرگ‌ترین تیره، کاسنی با 52 جنس و 82 گونه و بزرگ‌ترین جنس، گون از تیرهٔ پروانه‌آساها با 19 گونه است. شکل‌های زیستی عمده منطقهٔ به صورت همی‌کریپتوفیت، تروفیت و کریپتوفیت هستند. بیش‌ترین پراکنش جغرافیایی گیاهان با 45/54% مربوط به منطقهٔٔ ایران ـ تورانی است.

---

برای بر‌رسی و تفکیک گونهٔ کاج الدار و دو فرم مورفولوژیک به‌وجود آمده از آن، نمونه‌های برگ سوزنی نهال‌های سه ساله در شرایط یک‌سان عصاره‌‌گیری شدند. الگوی باندهای پروتئینی نمونه‌ها به روش الکتروفورز SDS-PAGE مقایسه شد. 12 صفت مورفولوژیک نهال و پایه‌های مادری سه نوع کاج نیز با یک‌دیگر مقایسه شدند. مقدار پروتئین کل نمونه‌ها به روش برادفورد و نیز محتوای کلروفیل a و b نمونه‌ها به روش هاربورن و با استفاده از اسپکتوفتومتر اندازه‌گیری شده است که الکتروفورز پروتئین تک بعدی نمونه‌ها ‌الگوهای باندی کاملاً مشابهی را برای هر سه نوع کاج بررسی شده (الداریکا و دو کاج کله‌قندی و توپی) نشان داد. میزان پروتئین کل و محتوای کلروفیل a و b نمونه‌ها با استفاده از آزمون تجزیه واریانس هیچ‌گونه تفاوت معنی‌داری را نشان نداد. در صورتی که 11 صفت از ویژگی‌های مورفولوژیک اندازه‌گیری شده در کاج الدار بیش از دو کاج دیگر بوده است. این نتایج حاکی از نبودن اختلاف بیوشیمیایی بین کاج‌ها، علی رغم وجود تفاوت‌های بارز ساختاری و مورفولوژیک است.

---

زنبورهای عسل کارگر1 پروپولیس (بره موم) را از بخش‌های در حال رشد درختان و جوانه‌ها جمع‌آوری می‌کنند. زنبورها، شیره‌های گیاهی را روی پاهای عقبی خود متراکم و تا کندو حمل می‌کنند. سپس آن را با موم و سایر ترشحات غدد شکمی زنبور مخلوط کرده و به صورت ماده چسبنده‌ای در‌می‌آورند. یک نمونه معمولی پروپولیس دارای 50 نوع ماده مختلف است که در این میان رزین‌ها و صمغ‌های گیاهی (50%)، موم‌ها (30%)، اسانس‌های روغنی (10%) و بقیه گرده گل‌ها هستند. تاکنون حدود 180 ترکیب مختلف در پروپولیس یافت شده است. هدف از این تحقیق، تعیین اثرات ضد جهش‌زایی کرم‌های آرایشی دارای عصاره اتانولی پروپولیس (EEP) در برابر دو ماده جهش‌زای شناخته شده آزید‌ سدیم (NaN3) و پرمنگنات پتاسیم (KMnO4) با استفاده از آزمون ایمز و میکروزوم است. در این آزمون از سویه‌های مختلف2 به نام‌های TA100 و TA97 استفاده شد که هر یک حامل یک جهش انتخابی در اپرون هیستیدین خود هستند. سویه‌های جهش یافته His- بر روی محیط کشت حاوی حداقل مواد معدنی و گلوکز در حضور مواد شیمیایی جهش‌زا مورد آزمایش کشت داده شدند. به این ترتیب فقط آن دسته از باکتری‌هایی که با جهش برگشتی، His+ شده‌ بودند، قادر به رشد و تشکیل کلنی بودند. وجود ماده‌ی ضدجهش (عصاره اتانولی پروپولیس) در کنار ماده‌ی جهش‌زا، میزان جهش برگشتی را کاهش داده که با استفاده از فرمول می‌توان درصد ممانعت از جهش را محاسبه کرد. علاوه بر این وجود اختلاف معنی‌دار بین متوسط تعداد کلنی‌های برگشتی در هر پلیت در ارتباط با ماده‌ی جهش‌زا، با نرم‌افزار آماری SPSS و با استفاده از آزمون آنالیز واریانس یک‌طرفه تجزیه و تحلیل شد. به طور کلی، یافته‌های حاصل از آزمون‌های ضد جهش‌زایی در in vitro نشان داد که عصاره اتانولی پروپولیس در غلظت‌های 1/0 تا 4 درصد می‌تواند اثرات جهش‌زایی این مواد شیمیایی را در یک وضعیت دوز- پاسخ خنثی کند. نتایج به دست آمده از آزمون میکروزوم (S9)، همچنین توانایی بالقوه پروپولیس را در بازدارندگی از جهش و در نتیجه سرطان نشان می‌دهد. بنابراین این ماده می‌تواند در فرمولاسیون کرم‌های آرایشی به دلایل فوق به کار گرفته شود.

---

بازالت‌های جواهردشت دردامنۀ شمالی البرز واقع در شرق گیلان برونزد قابل توجهی دارند. شواهد پتروگرافی، ژئوشیمیایی و ایزوتوپی نشان از آلایش ماگمای این بازالت‌ها با پوستۀ قاره‌ای دارد . شواهد پتروگرافی از قبیل: خوردگی خلیجی و حاشیه‌های مضرس در فنوکریست‌های پیروکسن و متفاوت بودن ترکیب شیمیایی حاشیه فنوکریست‌های کلینوپیروکسن با کلینوپیروکسن‌های خمیرهٔ حاکی از آلایش پوسته‌ای و عدم تعادل ناشی از تغییر ترکیب ماگمای خمیره نسبت به فنوکریست‌های از قبل تشکیل شده در سنگ هستند. فقر درعناصری چونZr ،Nb ، TiO2 ،P2O5 و غنی‌شدگی از عناصر LIL و نسبت‌های بالای Pb/Nd وBa/Nb ومحتوی پایین Zr/Nb ،Y/Nb، Ce/Pb و هم‌بستگی مثبت SiO2 با 87Sr/86Sr وهمچنین هم‌بستگی مثبتMgOبا Nd نیز از شواهد ژئوشیمیایی و ایزوتوپی آلایش پوسته‌ای ماگمای این بازالت‌ها است. بررسی‌های ما نشان می‌دهد که این بازالت‌ها دارای تعادل عنصری شاخصی با سنگ‌های پوسته زیرین و میانی بوده و با آن‌ها آلایش یافته‌اند.

---

ریزجلبک‌ها از جمله سیانوباکتری‌ها، از موجودات زندهٔ همه جازی هستند و مواد معدنی عامل محدودکنندهٔ رشد این موجودات در نظر گرفته می‌شود. پژوهش حاضر، ضمن جداسازی و شناسایی گونه‌های سیانوباکتری در خاک به بررسی تأثیر محیط‌های کشت مختلف بر رشد گونه‌های سیانوباکتری پرداخته است. در نتیجه، دو گونهٔ جدید از سیانوباکتری‌های متعلق به خانواده اسیلاتوریاسه1 از استان تهران برای اولین بار جداسازی و گزارش گردیده‌اند. در همین راستا نمونه‌برداری‌ از خاک در سطح استان تهران در تابستان سال 1387 صورت گرفت. برای بررسی تأثیر مواد غذایی محیط‌های کشت بر رشد ریزجلبک‌ها، نمونه‌ها با استفاده از محیط‌‌های کشت بی بی ام و ان 8 کشت شدند. جداسازی با استفاده از پاساژهای متعدد صورت گرفت. شناسایی مورفولوژیک با استفاده از کلیدهای شناسایی معتبر و شناسایی مولکولی با استفاده از تعیین توالی ژنوم 16S rRNA انجام شید. در نتیجهٔ این تحقیق دو گونه لپتولینگبیا اس پی240 و لپتولینگبیا اس پی25 3 برای اولین بار از استان تهران گزارش شده است. نمونه‌های خاک کشت شده از نظر فیزیکی و شیمیایی نیز بررسی شدند. نتایج حاصل نشان می‌دهد جداسازی با استفاده از محیط کشت BBM نتیجه بخش است و با توجه به فقر نسبی این دو نمونه خاک، دو گونهٔ شناسایی شده، گونه‌های مقاوم در برابر نامساعد بودن شرایط محیطی هستند.

---

در این پژوهش اندازه‌گیری‌هایac بر روی لایه‌های نازک فتالوسیانین مسCuPc با الکترود‌های آلمینیومی در محدوده ی فرکانس‌های 102 تا 105 هرتز و درفاصله دمایی 300 تا420 درجه کلوین بررسی شده است. مقدار ظرفیت وعامل اتلاف با افزایش فرکانس کاهش می‌یابند و ظرفیت با افزایش دما افزایش پیدا می‌کند. نتایج نشان می‌دهند که غالب شدن مدل‌های جهشی با برد متغیر(VRH) وتئوری نواری در مکانیسم رسانش وابسته به شرایط اعمال شده است. مشاهده شد که در فرکانس‌های پایین و درجه حرارت‌های بالا مکانیسم هدایت از نوع نواری، و در فرکانس‌های بالا و درجه حرارت‌های پایین از نوع جهشی با برد متغیر است. مقدار گاف انرژی CuPc با استفاده از اندازه‌گیری‌های dc تعیین شده است.

---

گونه‌های درختی و درختچه‌ای کاشته شدۀ برخی از خیابان‌ها، پارک‌ها و دیگر فضاهای سبز شهر همدان بررسی و شمارش شدند. طی بررسی‌های انجام شده، جمعاً 20 تیره، 32 جنس و 37 گونه جمع‌آوری و شناسایی شدند. از مجموع 26 گونه درختی کاشته شده، 12 گونه متعلق به عناصر غیر بومی و 14 گونه متعلق به گونه‌های بومی هستند. از 11 گونه درختچه‌ای کاشته شده، 9 گونه عنصر غیر بومی و تنها 2 گونه متعلق به گونه‌های بومی‌اند. از مجموع 37 گونه مشاهده شده در نقاط مختلف شهر، جمعاً 9 گونه بومی و غیر بومی درختی در بسیاری از نقاط شهر، بدون دخالت‌های مستقیم انسانی توانسته‌اند به صورت خودرو، رشد کنند. در کنار برخی از گونه‌های بومی، تعدادی نیز به عنوان گونه‌های غیر بومی نئوفیت خودرو شده معرفی می‌شوند که در فهرست زیر با حروف سیاه مشخص شده‌اند: Acer negundo L., Ailanthus altissima (Mill.) Swingle, Robinia pseudoacacia L., Armeniaca vulgaris Lam., Fraxinus rotundifolia Miller, Juglans regia L., Morus alba L., Ulmus minor Miller, Populus nigra L. var. pyramidalis (Pozier) Spach. حضور و پراکندگی عناصر بومی و نئوفیت‌های خودرو شدۀ درختی در فوق، نشان می‌دهند که این عناصر توانستهاند، بدون دخالت‌های مستقیم انسانی، برخی از بیوتوپ‌های درون شهر همدان را برای ادامۀ حیات خود انتخاب کنند (به‌ویژه در محیط‌های زِگِتال). نمونه‌های خودرو شده در فوق، بیان‌گر این واقعیت هستند که اگر برای این گروه از گیاهان محیط‌های زیست مناسبی در نظر گرفته شود و تا حدودی به صورت رها شده باقی بمانند و فقط با مراقبت‌های ویژه، تحت نظارت‌های انسانی قرار گیرند، میتوان با هزینه‌‌های کم‌تر، محیط‌های زیست مناسبی را برای گروهی از گیاهان و جانوران ایجاد کرد.

---

نیکل از عناصر ضروری برای رشد گیاهان به‌شمار می‌رود. در این پژوهش، اثر غلظت‌های متغیر نیکل (1280، 640، 320، 160، 80، 40 و 0 میکرومولار) بر رشد گیاهچه‌های بذری چهار رقم گندم (سرداری، زرین، الموت و C-73-20) و اثر عوامل محیطی مانند تغییرات pH و غلظت کلسیم بر رشد گیاهچه‌های بذری رقم زرین بررسی شد. همچنین میزان تراوش قنــدهای محلول از ریشه به محیط به‌عنوان پاسخ به تنش غلظت‌های بالای نیکل، به روش فنل ـ سولفوریک اندازه‌گیری شد. نتایج نشان دادند که رقم الموت از همه ارقام نسبت به تنش نیکل مقاوم‌تر است.از سوی دیگر بافت‌های ریشه‌ و ساقه‌ پاسخ رشدی متمایزی در برابر نیکل نشان دادند به‌طوری که رشد ریشه‌چه حساس‌ترازساقه‌چه بود. کاهش pHتأثیرباز دارندگی نیکل بر رشد ریشه‌‌چه و ساقه‌چه را افزایش داد. این بررسی‌ نشان داد که با افزایش غلظت کلسیم از سمیت نیکل کاسته می‌شود. همچنین نیکل از تراوش قندهای محلول به خارج از سلول‌های ریشه جلوگیری می‌کند.

---

تری‌ترپنوئیدهای موجود در پوست سیب، خاصیت آنتی‌اکسیدانی بالقوه دارند. فعالیت ضد تکثیری تری ترپنوئیدها علیه سلول‌های سرطانی سینه، کبد و کولون اثبات شده است. اورسولیک اسید و اولئانولیک اسید فراوان‌ترین تری‌ترپنوئید موجود در پوست سیب هستند. هدف از این پژوهش، تعیین خاصیت ضد جهشی و ضد سرطانی اورسولیک و اولئانولیک اسید در برابر مادۀ جهش‌زای آزید سدیم با استفاده از میکروزوم و تست ایمز است. مواد استفاده شده در این پژوهش اورسولیک اسید و اولئانولیک اسید به صورت پودر سفیدرنگ و محلول در استن هستند. باکتری مورد استفاده در این آزمون، سویه‌ای از سالمونلا تیفی موریوم (TA100) است که یک جهش انتخابی در اپرن هیستیدین خود دارد. همچنین با افزودن میکروزوم کبد موش اثر ضد سرطانی این دو ماده  نیز تأیید شد. درصد بازدارندگی به‌دست آمده در حضور میکروزوم (s9) برای اورسولیک اسید 83 درصد و برای اولئانولیک اسید 4/76 درصد بود. (در غیاب s9 این مقدار در اورسولیک اسید 6/77 درصد و برای اولئانولیک اسید 8/69 درصد است.) بنا بر این حضور مادۀ ضد جهش اورسولیک و اولئانولیک اسید در کنار ماده جهش‌زا، مقدار جهش برگشتی را کاهش می‌دهد و از آن‌جا که بازدارندگی بیش از 40 درصد به‌عنوان ضد جهش قوی شناخته می‌شود٬ نتایج این پژوهش نشان می‌دهد که پوست سیب دارای تری‌ترپنوئیدهایی با خاصیت ضد جهشی و ضد سرطانی  قوی است که این خاصیت در اورسولیک اسید نسبت به اولئانولیک اسید بیش‌تر است.

---

این پژوهش به منظور بررسی اثرات بیولوژیک محدودۀ C نور ماورای بنفش (UVC) بر لارو‌های اینستار سوم دروزوفیلا ملانوگاستر انجام شده است. بدین منظور نمونه‌‌های لارو هتروزیگوت se, e / + + (سپیا و ابونی) در مدت زمان‌‌های کوتاه ( از5 الی 35 ثانیه) در معرض نور UV با طول موج 254 نانومتر قرار داده شدند. در این تحقیق تغییرات مورفولوژیک ایجاد شده در مگس‌های بالغ، میزان مرگ و میر و همچنین تأثیر UV بر فراوانی افراد نوترکیب (فنوتیپ se و e) در نسل بعد بررسی گردید. نتایج به‌دست آمده از تحقیق حاضر نشان داد، اشعۀ UVC در زمان‌های کوتاه موجب ناهنجاری‌هایی در خصوصیات ظاهری مگس‌های بالغ، نظیر آسیب‌های کوتیکولی شکمی و نیز پاها و بال‌های ناهنجار گردیده است ولی بر روی فراوانی افراد نوترکیب ژنی بدون تأثیر بوده است. از همین روی، به نظر می‌رسد میزان اشعۀ به‌کار رفته تنها بر بخش‌های سطحی لارو و محدوده‌ای ازدیسک‌های زایا اثر گذاشته باشد.

---

باکتری های نمک‌دوست قادر به رشد در محیط فاقد نمک نبوده و دارای بهینه‌ رشد در محیط‌هایی با میزان شوری نسبتاً بالا هستند. آرکی باکتری های فوق العاده نمک دوست، شیمیوارگانوتروف هستند و بیشتر گونه ها هوازی اجباری می باشند. باکتریورودوپسین یک پیگمان انتقال دهنده‌ی انرژی با استفاده از نور در غشای ارغوانی است، که تنها در نمک دوست ها یافت می‌شود. باکتری H. salinarum که در تحقیق قبلی از دریاچه نمک قم جداسازی شده بود، برای جداسازی و خالص سازی غشای ارغوانی بکار رفت. روش مورد استفاده جهت جداسازی غشای ارغوانی (PM) باکتری H. salinarum روش Yucel و همکاران (1995) بود که عمده مراحل این روش دیالیز باکتری و سانتریفوژ با دور بالا می باشد. مطالعات جذب نوری در nm 560 و بررسی نسبت جذب nm 560/280 جهت اثبات خلوص غشای ارغوانی استفاده شد. فعالیت تغییر pH غشای ارغوانی با محلول نمکی حاوی MgCl2 و KClسنجیده شد. به کمک دستگاه اشعه دهی امواج میکرووی میزان جذب امواج میکرووی توسط غشای ارغوانی اندازه گیری شد. نتایج حاصل از جداسازی غشای ارغوانی نشان داد که نسبت جذب 560/280 در این طیف برابر 3/3 می‌باشد که دلالت بر خلوص غشای ارغوانی جداسازی شده دارد. میزان 35 میلی‌گرم غشای ارغوانی از 4 لیتر محیط کشت حاصل گردید. غشای خالص شده دارای فعالیت بود بطوریکه به ازای هر 6 ساعت میزان 15/0 واحد کاهش pH در سوسپانسیون دیده می شد. این غشای ارغوانی میزان 60 درصد از امواج میکرووی را جذب می کرد. در مجموع می‌توان چنین نتیجه‌گیری نمود که تنوع گسترده‌ای در آرکی‌باکتری‌های فوق‌العاده نمک دوست در اکوسیستم‌های ایران وجود دارد و می توان از باکتریورودوپسین حاصله در اهداف نانوتکنولوژی استفاده نمود.

---

اثرات برهم‌کنش کادمیوم و آهن بر برخی پارامترهای فیزیولوژیکی در گیاه برنج بررسی شد. گیاهک‌های 4 روزه به گلدان‌هایی با بستر شنی مرطوب ‌شده با محلول غذایی هوگلند در شرایط کنترل‌ شده انتقال یافتند. گیاهان 15 روزه تحت تیمار غلظت‌های مختلف کلرید‌کادمیوم (0 ، 50 و100 میکرومولار) قرار گرفتند، در حالی‌که به هر یک از محلول‌های فوق، محلول Fe-EDTA با غلظت آهن (5 ، 10 و 20 پی پی ام) اضافه شد. بعد از 30 روز گیاهان برای سنجش‌های بیوشیمیایی و فیزیولوژیکی برداشت شدند. در طی تنش کادمیوم، رشد گیاه برنج کاهش یافت. در تیمارهای کلرید‌کادمیوم، مقدار رشد نسبی گیاه، میزان ماده‌سازی خالص و شدت فتوسنتز کاهش یافت. یون آهن درهردوغلظت 10 و20 پی پی ام در شرایط تنش کادمیوم، موجب بهبودی اثرات مضر کادمیوم بر پارامترهای فوق شده بود. در محیط‌های محتوی کادمیوم بدون آهن، شدت تنفس و نقطۀ جبران CO2، افزایش نشان داد، اما در محلول‌هایی که شامل هر دو محلول کلرید‌کادمیوم وEDTA - Fe بودند، کاهش تنفس و نقطۀ جبران CO2 مشاهده شد. فعالیت آنزیم کاتالاز درتیمارهای کلرید‌کادمیوم، افزایش یافت. با افزایش یون آهن در محلول‌های محتوی کلرید‌کادمیوم، میزان فعالیت این آنزیم کاهش نشان داد. نتایج نشان داد که با افزایش Fe-EDTA به محیط گیاهان تیمارشده با کلرید‌کادمیوم، اثرات سمی کادمیوم کاهش می‌یابد.

---

اکوسیستم های آبی یکی از مهمترین عرصه های زیستی است که دربرگیرنده مجموعه ای از تاکسون ها و گونه های متنوع آبزی است. تخریب این اکوسیستم ها، باعث از بین رفتن گونه های گیاهی آبزی و موجودات وابسته به آنها می شود. تاکنون تحقیق جامعی در مورد تنوع گونه ای گیاهان آبزی و عوامل موثر بر پراکنش آنها در استان مازندران انجام نشده است. در این تحقیق، تنوع گیاهان آبزی در شرق و غرب استان مازندران در مردابهای دائمی، مردابهای فصلی، باتلاق های جنگلی و مزارع برنج بررسی شد. 30 رویشگاه بر روی نقشه استان تعیین گردید و با استقرار 161 واحد نمونه برداری به روش سیستماتیک-تصادفی، تعداد 126 گونه شناسایی شد و فهرست کلیه گونه ها همراه با درصد پوشش هر گونه بر اساس سطح اشغال شده در هر کوادرات یادداشت شد. محاسبه و مقایسه تنوع گونه ای نشان داد که تنوع گونه ای ماکروفیت های آبزی در شرق و غرب تابعی از گرادیان رطوبت است. بر اساس روش دومارتن، آب و هوای غرب استان بسیار مرطوب و آب و هوای شرق مدیترانه ای است. بر این اساس شرایط مناسب برای رشد گیاهان آبزی در غرب استان بیشتر است و تنوع گونه ای هم در مردابها و هم در مزارع غرب مقدار بالاتری را نسبت به تنوع گونه ای مردابها و مزارع شرق استان نشان می دهد. در تحقیق حاضر با روش طبقه بندی den Hartog & Veld برای گیاهان آبزی، تنوع گیاهان رطوبت دوست، گیاهان مردابی و گیاهان آبزی حقیقی نیز محاسبه شد. نتایج نشان دهنده بالا بودن شاخص های تنوع گونه ای برای گیاهان رطوبت دوست است. گیاهان آبزی حقیقی بالاترین تنوع را بعد از گیاهان رطوبت دوست داشتند و کمترین تنوع در مورد گیاهان مردابی مشاهده شد. نتایج نشان داد که از نظر آماری بین شاخص تنوع گونه ای شانن در شرق و غرب و نیز بین گروه های گیاهان رطوبت دوست، گیاهان آبزی حقیقی و گیاهان مردابی تفاوت معنی داری وجود دارد (05/0(P کلمات کلیدی: تنوع گونه ای، گیاهان رطوبت دوست، گیاهان آبزی حقیقی، گیاهان مردابی، استان مازندران

---

تاکسونومی و ریخت‌شناسی 24 جمعیت از سالویا آتروپاتانا(نعناییان) در ایران بررسی شده است. تغییرات ریخت‌شناسی اغلب در تراکم و پوشش کرک در سطح و قاعدۀ ساقه، طول برگ، شکل حاشیۀ برگ، پوشش کرک در سطح برگ، شکل حاشیۀ برگ گل ‌آذینی، پوشش کرک در سطح براکته، پوشش کرک در سطح کاسه‌گل، طول جام گل، پوشش کرک در سطح جام گل و طول خامه مشاهده شده است. به‌منظور تعیین روابط درون گونه‌ای از تحلیل خوشه‌ای با استفاده از ضریب فاصلۀ اقلیدسی و نرم‌افزار SPSS V.11.5 استفاده شد. نتایج حاصل از تحلیل خوشه‌ای حاکی از وجود تنوع در بین جمعیت‌های این گونه است. بر پایۀ نتایج حاصل از این پژوهش، تغییرپذیری ریخت‌شناسی در جمعیت‌های این گونه ناشی از وجود چندشکلی و دورگه‌گیری درون‌گونه‌ای است.

---

سمیت آلومینیم یکی از مهم‌ترین عوامل محدود کنندۀ رشد و نمو گیاهان در خاک­های اسیدی (pH کم‌تر از 5/5) است که خطر آن به‌علت عملیات زراعی و باران­های اسیدی رو به افزایش است. مکانیسم سمیت آلومینیم هنوز به‌روشنی مشخص نشده است. ممانعت رشد ریشه، اولین پاسخ گیاه به سمیت آلومینیم است و این ممانعت رشد از طریق توقف یا کاهش طویل شدن سلول­های ریشه، احتمالاً با افزایش ترکیبات فنلی دیواره، اعمال می­گردد. در این پژوهش تأثیر آلومینیم بر فعالیت و بیان آنزیم­های دخیل در بیوسنتز ترکیبات فنلی مانند فنیل­آلانین ­آمونیالیاز و پراکسیداز بررسی شد. بدین منظور گیاهان کتان رشد یافته در محیط هوگلند برای دو هفته در معرض تیمار آلومینیم با غلظت‌های 0، 50 و 100 میکرو مولار )به‌صورت  (AlCl3.6 H2Oقرار گرفتند. نتایج نشان داد که تیمار آلومینیم سبب کاهش رشد ریشه و افزایش میزان فنل­های متصل به دیواره در مقایسه با گیاهان شاهد می‌گردد. افزایش فعالیت آنزیم پراکسیداز به­ویژه در بخش یونی و کووالانی به­خوبی کاهش رشد ریشه را توجیه می‌کند. افزایش فعالیت و بیان ژن فنیل­آلانین ­آمونیالیاز و نیز افزایش میزان لیگنین تنها در بیش‌ترین غلظت آلومینیم مشاهده گردید. بررسی بیان دو ایزوزیم پراکسیداز نشان داد که فلکسپر² 3 در مقایسه با فلکسپر 1 در سمیت آلومینیم در ریشه نقش دارد.  

---

این پژوهش به‌منظور بررسی اثر حس‌گری گاز و رفتار الکتریکی نمونه‌های ساندویچی برپایۀ سیلیکان متخلخل (PS) با ساختار Cu/Si/PS/Au انجام شده است. لایه‌های نازک PS به روش الکتروشیمیایی از زیر لایۀ سیلیکان با مقاومت ویژه  1.4-2.6 ساخته می‌شوند . پارامترهای قابل تغییر در ساخت نمونه‌ها، زمان آندی‌سازی، فاصلۀ بین آند و کاتد(L) و چگالی جریان آنودی‌سازی و غلظت محلول الکترولیت هستند که محلول الکترولیت شامل اسید‌هیدروفلوریک HF(48%) ، اتانول C2H5OH(99.9%) و آب‌مقطر با نسبت‌های مختلف x:y:z  در نظر گرفته  شده است. نمونه‌ها پس از متخلخل شدن رفتار متفاوتی از خود نشان می‌دهد که این اثر را می‌توان با اندازه‌گیری گاف انرژی از روی نمودار  توجیه کرد. هم‌چنین در این مقاله مشخصه‌های  I-V , I-Tنمونه‌ها در شرایط مختلف و در حضور گازهای  CO2,N2,O2اندازه‌گیری و مقایسه شده‌اند. بهترین شرایط از لحاظ پاسخ به اعمال گاز متعلق به  پارامترهای: چگالی جریان 20 mA/cm²،t = 1800 S ، PH = 1.869 و فاصله بین آند و کاتد L=4 cm است.

---

در این مقاله، تصاویری که به‌کمک دوربین نجومی UFTI متصل به تلسکوپ  UKIRTواقع در رصدخانه موناکی در هاوایی از نواحی مرکزی کهکشان M33 گرفته شده، تحلیل شده­اند. این کار بخشی از پروژه بزرگ‌تری است که از سال 2003 آغاز شده و هدف آن بررسی ستاره‌های غول سرخ و ناحیۀ مجانبی غول‌ها در کهکشان M33 است. قدر در فیلتر K  برای 18509 ستاره به‌کمک برازش تابع نقطه‌پخش محاسبه شده است. فهرست نهایی ستاره‌ها، پس از کالیبراسیون قدر ستاره‌ها به‌کمک ستاره‌های استاندارد به‌دست آمده است. با تطبیق فهرست ستاره‌ها با فهرست‌های قبلی از نواحی مرکزی کهکشان M33 نمودار قدر- رنگ رسم شده است. نمودار قدر- رنگ، ستاره‌های شاخۀ غول‌های قرمز و شاخۀ مجانبی غول‌ها و ستاره‌های کربنی را در هستۀ کهکشان M33 نشان می‌دهد

---

چهار جمعیت برانکینکتا اورینتالیس از مناطق مختلف استان آذربایجان غربی از نظر شرایط زیست‌محیطی و صفات ریخت‌سنجی بررسی شد. بررسی‌های میدانی نشان داد که این گونه از پراکنش خوبی درآب‌گیرهای اطراف دریاچۀ ارومیه و هم‌چنین مناطق شمالی استان برخوردار است. هم‌چنین آنالیز تابع ممیزی بر پایه صفات مورفولوژیکی (دوازده صفت در ماده و 10 صفت در نر) اختلافات معنی‌داری بین جمعیت‌های بررسی شده، نشان داد. به‌طوری‌که تفکیک جمعیتی بر اساس نر 96% ، ماده 91 % و به‌صورت توأم 3/85% از آن‌ها در گروه‌های اصلی خودشان قرار گرفتند. به‌عنوان نتیجه‌ای کلی می‌توان گفت که تحلیل تابع ممیزی با استفاده از صفات ریختی جنس نر ابزاری نیرومند برای تفکیک جمعیت‌های گونه بررسی شده است.
.

---

سردۀ سالوی متعلق به تیرۀ نعناعیان، دارای پراکنش وسیع جهانی است و مراکز تنوع آن در مدیترانه و آسیاست. تغییرات مورفولوژیکی در این سرده دارای گسترۀ بسیار وسیعی است و شباهت بین گونه‌ها زیاد است، چنان‌که تشخیص مورفولوژیکی گونه‌های این سرده با کلیدهای شناسایی موجود در فلورها سخت و طاقت‌فرسا است. در این تحقیق، 13 گونۀ این سرده در شمال شرق ایران برای ارائۀ کلید شناسایی واضح و کامل‌تر بررسی ریخت‌شناسی )مورفومتریک) شدند. در این بررسی، 79 صفت کمی و کیفی ریخت‌شناسی (رویشی و زایشی) بر روی بیش از 350 نمونه هرباریومی و جمع آوری شده از جمعیت‌های مختلف اندازه‌گیری شدند. داده‌ها با استفاده از آنالیزهای مؤلفۀ اصلی و تک متغیره ارزیابی شدند. صفاتی مانند شکل غنچۀ گل، حلقه کرک‌های درون جام و بیرون‌زدگی جام گل در جدایی گونه‌های این جنس مؤثر بودند. گونۀ سالویا شریفی نیز برای اولین بار از استان‌های خراسان جنوبی و شمالی گزارش می‌شود.