دوره ۱۰، شماره ۲ - ( ۴-۱۳۸۹ )
چکیده
از آن‌جا که مارن‌ها نسبت به فرسایش بسیار حساس بوده و سالیانه هزارن تن رسوب ریز‌دانه و رس را راهی مخازن سدها و محل پخش سیلاب در ایستگاه‌های تغذیه مصنوعی می‌کنند و هزینه‌های پالایش آب شرب و پیش پالایی آب تغذیه مصنوعی را به‌شدت افزایش می‌دهد، بررسی مارن‌ها از ابعاد مختلف برای کارشناسان و محققان حائز اهمیت است. در این تحقیق سعی شده است تا متغیرهای مؤثر در نوع فرسایش برای مارن‌های استان همدان شناسایی و معرفی گردد. به‌همین منظور از محل انواع فرسایش در۴۱ نقطه، تعداد ۴۹ نمونه اخذ و برای تعیین مقدار متغیرهای فیزیکو-شیمیایی به آزمایشگاه ارسال شد. همچنین مشخصات محل نمونه‌برداری‌ها همچون شیب، موقعیت جغرافیایی و هفت پارامتر سطحی خاک برداشت شد. در۴۱ نقطۀ فوق‌الذکر، آزمایش باران مصنوعی با دستگاه باران‌ساز کامفورست انجام و۴۱ نمونه رسوب-رواناب اخذ و در آزمایشگاه با استفاده از روش‌های ساده، مقدار رواناب و رسوب آن‌ها اندازه‌گیری شد. علاوه بر این، تعداد هفت نمونه از مارن‌ها با اشعه ایکس آنالیز و تعداد هشت مقطع نازک از مارن‌ها و سنگ‌های همراه تهیه و با میکروسکوپ پلاریزان بررسی شد. سپس داده‌های غیرنرمال با لگاریتم‌گیری نرمال گردید و همۀ داده‌ها با آنالیز واریانس و آنالیز تمیزی به دو روش پلکانی و همه‌گانی بررسی شد. ارزیابی ارتباط متغیرهای اندازه‌گیری شده و اشکال فرسایش نشان داد که اسیدیته (pH) تنها متغیر معنی‌دار و تا حدی مؤثر در شناسایی نوع فرسایش درمنطقه است. حساسیت توابع فیشر در پیش‌بینی نوع فرسایش به‌کمک دخالت همگانی متغیرهای شیمیایی، فیزیکی و فیزیکو- شیمیایی به‌ترتیب معادل با ۶/۷۵، ۹/۸۲ و ۷۸ درصد است و نشان می‌دهد که مجموعۀ متغیرهای فیزیکی بهتر از مجموعۀ متغیرهای شیمیایی و فیزیکو- شیمیایی نوع فرسایش را پیش‌بینی می‌کند. در نهایت به‌کمک این آنالیزها برای پیش‌بینی نوع فرسایش در مارن‌های همدان توابع خطی فیشر تعیین و ارائه شد.
