دوره 18، شماره 58 - ( 6-1383 )
چکیده
گسل کوهبنان در حاشیه جنوب‌غربی کوچک قاره ایران مرکزی در بین بلوک طبس و بلوک یزد از شمال‌غربی کرمان تا شمال‌غربی بهاباد واقع در شرق بافق با طول 300 کیلومتر و امتداد شمال‌غربی-جنوب‌شرقی ادامه دارد. این گسل یکی از لرزه خیزترین روندهای ساختاری در استان کرمان وشرق بافق یزد به شمار می‌آید. آخرین فعالیت لرزه‌ای مهم آن درتاریخ 12/1/81 با 3/4=Ms درقطعه شمال‌غربی ده زوئیه این گسل اتفاق افتاد گسل فعال کوهبنان به صورت قطعات جدا از هم شکل گرفته است که حرکت در قطعات جنوب‌شرقی و میانی ان راستا لغز راست‌بُر با مؤلفه معکوس و در قطعات شمال‌غربی ان راستا لغز راست‌بر با مؤلفه عادی در پلیو- کواترنری بوده است. مطا لعه مخروط افکنه ها در دشت زرند, طغرل جرد و بها باد نشان می‌دهد که تشکیل، توسعه و ریخت‌شناسی این مخروط‌افکنه‌ها تحت تاثیر فعالیت زمین‌ساختی قطعات گسل کوهبنان واقع در پیشانی رشته کوه‌های کرمان- کوهبنان و رشته کوه‌های غربی دشت بهاباد بوده است. درحاشیه شرقی دشت زرند چندین مخروط‌افکنه در کنار هم به صورت پیوسته به هم و با همپوشانی جانبی در مجاور قطعات گسلی تیکدر- گور چوئیه,خانوک, ریگ آباد- داهویه, اپانک- سرباغ, گیسک, در تنگل, ده زوئیه و شمال‌غربی ده زوئیه تشکیل شده است. راس مخروط‌ها هیچ پیشرفتگی به سمت جبهه کوهستان نشان نمی‌دهد و جوان‌ترین بخش مخروط‌ها نزدیک به راس آنها می‌باشد. در سطح مخروط‌ها مناطق فعال وغیرفعال و گاهاً بریدگی عمیق ایجاد شده است. نیمرخ طولی قطعه‌ای و گاهی با شیب کاهش یابنده, نیمرخ عمقی گوه‌ای با حداکثر ضخامت مخروط در مجا ورت قطعات گسلی و یا عدسی شکل, ساختمان داخلی غالباً دفن شده و کمتر فلسی و گاهی متد‌اخلی, مجرای اصلی و کناری و حاشیه ای, جورشدگی ضعیف, درشت شدن رسوبات به طرف بالا در مقطع قائم از مشخصات دیگر این مخروط افکنه‌ها می‌باشد. در رسوبات نیمه سخت شده مخروط افکنه‌های خانوک, سرباغ, ده زوئیه شمال‌غربی ده زوئیه شکستگی‌های نوزمین ساحتی آشکار مشاهده می‌شود. در حاشیه شرقی شهر دشت طغرل جرد و حاشیه غربی دشت بهاباد در مجاورت قطعات گسلی طغرل جرد, عباس آباد, درگز-گودگز، جنوب شرق گوار، فخر آباد، حسین آباد و کوه سرخ نیز چندین مخروط افکنه در کنار هم، به صورت پیوسته و با همپوشانی جانبی تشکیل شده است که در رأس آنها هیچ پیشرفتگی به سمت جبهه کوهستان ندارد و یک آبراهه اصلی به سطح آنها وارد می شود. مجرای اصلی آنها حاشیه‌ای و کناری بوده و فعال و غیرفعال و بریدگی‌های عمیق در سطح مخروط‌ها ایجاد شده است. در رسوبات مخروط افکنه‌های فخرآباد، خوش آباد و حسین‌آباد شکستگی‌های نوزمین ساخت آشکار مشاهده می‌شود. بر اساس ریخت‌شناسی سطحی، تغییرات عمقی و ساختمان داخلی مخروط افکنه‌ها نتیجه می‌شود که: 1) در اثر فعالیت نوزمین ساختی قطعات گسلی کوهبنان واقع درحد کوه و دشت درحین تشکیل مخروط افکنه‌ها، پیشانی کوهستان به طور متناوب بالا رفته است و یا محدوده کوهپایه پائین رفته است وتوأماً با آن کوهستان یک جابه‌جائی راست بُر نیز نسبت به دشت داشته است. 2) قطعات گسلی خانوک، ریگ آباد، گیسک، درتنگل، اپانگ- سرباغ، شمال‌غربی ده زوئیه و فخرآباد فعال‌ترین قطعات در زمان تشکیل مخروط افکنه‌ها و بعد از آن بوده‌اند.
