دوره 10، شماره 2 - ( 4-1389 )
چکیده
از آن‌جا که مارن‌ها نسبت به فرسایش بسیار حساس بوده و سالیانه هزارن تن رسوب ریز‌دانه و رس را راهی مخازن سدها و محل پخش سیلاب در ایستگاه‌های تغذیه مصنوعی می‌کنند و هزینه‌های پالایش آب شرب و پیش پالایی آب تغذیه مصنوعی را به‌شدت افزایش می‌دهد، بررسی مارن‌ها از ابعاد مختلف برای کارشناسان و محققان حائز اهمیت است. در این تحقیق سعی شده است تا متغیرهای مؤثر در نوع فرسایش برای مارن‌های استان همدان شناسایی و معرفی گردد. به‌همین منظور از محل انواع فرسایش در41 نقطه، تعداد 49 نمونه اخذ و برای تعیین مقدار متغیرهای فیزیکو-شیمیایی به آزمایشگاه ارسال شد. همچنین مشخصات محل نمونه‌برداری‌ها همچون شیب، موقعیت جغرافیایی و هفت پارامتر سطحی خاک برداشت شد. در41 نقطۀ فوق‌الذکر، آزمایش باران مصنوعی با دستگاه باران‌ساز کامفورست انجام و41 نمونه رسوب-رواناب اخذ و در آزمایشگاه با استفاده از روش‌های ساده، مقدار رواناب و رسوب آن‌ها اندازه‌گیری شد. علاوه بر این، تعداد هفت نمونه از مارن‌ها با اشعه ایکس آنالیز و تعداد هشت مقطع نازک از مارن‌ها و سنگ‌های همراه تهیه و با میکروسکوپ پلاریزان بررسی شد. سپس داده‌های غیرنرمال با لگاریتم‌گیری نرمال گردید و همۀ داده‌ها با آنالیز واریانس و آنالیز تمیزی به دو روش پلکانی و همه‌گانی بررسی شد. ارزیابی ارتباط متغیرهای اندازه‌گیری شده و اشکال فرسایش نشان داد که اسیدیته (pH) تنها متغیر معنی‌دار و تا حدی مؤثر در شناسایی نوع فرسایش درمنطقه است. حساسیت توابع فیشر در پیش‌بینی نوع فرسایش به‌کمک دخالت همگانی متغیرهای شیمیایی، فیزیکی و فیزیکو- شیمیایی به‌ترتیب معادل با 6/75، 9/82 و 78 درصد است و نشان می‌دهد که مجموعۀ متغیرهای فیزیکی بهتر از مجموعۀ متغیرهای شیمیایی و فیزیکو- شیمیایی نوع فرسایش را پیش‌بینی می‌کند. در نهایت به‌کمک این آنالیزها برای پیش‌بینی نوع فرسایش در مارن‌های همدان توابع خطی فیشر تعیین و ارائه شد.
دوره 18، شماره 47 - ( 3-1386 )
چکیده
یکی از مباحث مهم در حوضه‌های آب‌خیز، حفاظت از منابع آب و خاک و کنترل فرسایش و رسوب است. روش‌های تجربی برآورد شدت فرسایش خاک و تولید رسوب مورد استفاده, مانند PSIAC و EPM به دلیل توجه محدود و کلی به عامل زمین شناسی و لیتولوژی و غالب بودن عوامل محیطی در وزن‌دهی پارامتر‌ها، با برآورد واقعی تفاوت دارند. در این تحقیق سعی شده است با تکیه بر ویژگی‌های ذاتی سنگ‌ها و نهشته‌های سست، روشی مناسب و جامع برای تعیین حساسیت ذاتی واحدهای لیتولوژی به طور خاص و همچنین برای سازندها که متشکل از مجموعه‌ای از واحدهای سنگ‌شناسی هستند ارائه گردد. با این هدف، طبقه‌بندی حساسیت به فرسایش واحدهای سنگ و خاک بر مبنای ویژگی‌های ذاتی مواد شامل ترکیب کانی‌شناسی و بافت تدوین شده است. در این تحقیق در پهنه رسوبی- ساختاری خرده قاره ایران مرکزی، رده فرسایش‌پذیری هر سازند بر مبنای میانگین رده اجزای تشکیل‌دهنده آن- که مجموعه‌ای از واحدهای سنگ‌شناسی است تعیین شده است. نتایج طبقه‌بندی حساسیت سازندها به فرسایش در گستره مذکور در پهنه‌بندی فرسایش‌پذیری ذاتی واحدهای سنگ و خاک حوضه نمونه کویر لوت استفاده شد. بر اساس نتایج حاصل از طبقه‌بندی مذکور، 9/82 درصد واحدهای سنگ و خاک این حوضه در رده‌های متوسط- ضعیف تا کاملاً سست و منفصل قرار می‌گیرند و در کل در رده حوضه‌های بسیار حساس واقع می‌شوند. نتایج به دست آمده در این حوضه با نتایج رسوب‌دهی ویژه که بر مبنای آ مار واقعی رسوب حوضه است، مقایسه شده است و نتایج تأیید کننده صحت و کارآیی خوب روش معرفی شده‌اند
