پژوهش های نوین فیزیک

---

کانسار طلای‌ موته در غرب ایران واقع در بخش مرکزی پهنه سنندج- سیرجان (SSZ)، مرتبط با رگه‌های کوارتز، کوارتز- سولفیدی، عدسی‌ها و رگچه‌های قطع کننده سنگ بستر نئوپروتروزوئیک است که غالباً در امتداد پهنه‌های برشی با راستای NW-SE تشکیل شده است. کانه‌زایی طلا مرتبط با دگرسانی‌های گرمابی شدید در راستای پهنه‌های برشی شکل‌پذیر، با مجموعه دگرسانی رخساره شیست ‌سبز شامل کوارتز + سریسیت + کلریت + آلبیت و دگرسانی سولفیدی و سیلیسی‌ شدن نزدیک به منطقۀ کانه‌دار صورت گرفته است. کانی‌‌شناسی کانه شامل، پیریت، کالکوپیریت، سولفید مس-بیسموت (امپلکتیت)، آرسنوپیریت، پیروتیت، بیسموت، طلا و مقادیر اندکی گالن و اسفالریت است. رخداد طلای طبیعی در رگه‌های کوارتز، به‌صورت ادخال در پیریت و کالکوپیریت‌های نسل دوم و بافت پرکننده شکستگی‌ها در درون و اطراف پیریت‌های دانه‌درشت خودشکل و نیمه خودشکل صورت گرفته است. مطالعات سیالات‌ درگیر در رگه‌های کوارتز، شامل سه‌ نوع اصلی از سیالات C-O-H؛ متشکل از نوع کربنیک (غنی از CO2)، آبگین- کربنیک و سیالات‌آبگین در مناطق‌ معدنی چاه‌خاتون و سنجده است. بر این‌ اساس، سیالات‌کربنیک با دمای ‌همگن‌‌ شدن CO2 (ThCO2) 6/12 تا ˚C3/27، سیالات‌آبگین- کربنیک با شوری 3/2 تا 5/12 درصد و دمای ‌همگن ‌‌‌شدن‌ نهایی برابر 6/145 تا ˚C2/304 و سیالات ‌آبگین، متشکل از دو‌دسته، 1) شوری 1/2 تا 2/15 درصد و دمای همگن‌ شدن نهایی 2/212 تا ˚C6/297 در رگه کوارتز- سولفیدی طلادار و 2) شوری 4/16 تا 2/28 درصد و دمای همگن ‌شدن نهایی 4/147 تا ˚C6/245، متعلق به رگه‌های عقیم کوارتزهستند. در حالی که اغلب خصوصیات ذکر شدۀ پیشین در ارتباط با ژنز کانسار موته، مشابه با ذخایر طلای کوهزایی (مزوترمال) است، ویژگی‌هایی از قبیل، ارتباط ژنتیکی بین تحولات تکتونیکی گوشته با پوستۀ بالایی طی تاریخچۀ تکتونوماگمایی پهنۀ سنندج- سیرجان به‌همراه واحدهای ساختاری کششی و نفوذی‌های محلی  و شواهد زمین‌شناسی کانه‌ها، دگرسانی، شیمی کانی‌ها، زوناسیون عنصری و سیالات‌ درگیر ارائه ‌شده در این پژوهش، احتمالأ نشانه‌هایی از کانه‌سازی طلا در منطقۀ‌ موته، مشابه با سامانه کانه‌زایی مرتبط با توده‌های نفوذی احیایی است.