حمید اجتهادی، پروین واثقی،
دوره 9، شماره 3 - ( 8-1388 )
چکیده
پهنه رویشی مورد مطالعه در تحقیق حاضر ارتفاعات کلات–زیرجان گناباد، واقع در استان خراسان رضوی است. ارتفاع آن از 1100 تا 2830 متر از سطح دریا متغیر و میانگین بارندگی و درجه حرارت سالیانه آن به ترتیب 2/143 میلیمتر و 2/17 سانتیگراد است. تعداد 261 کوادرات 1 متر مربعی به روش سیستماتیک – تصادفی در منطقه مستقر گردید. در هر یک از کوادرات ها، فهرست گیاهان موجود به همراه درصد پوشش تاجی و فراوانی گونه ها ثبت شد. هدف از این مطالعه بررسی اثرات متغیرهای ارتفاع و جهت شیب روی تنوع گونه ای گیاهان بود. کل کوادرات ها به سه طبقه ارتفاعی و چهار طبقه از نظر جهت شیب تقسیم بندی شدند. شاخص های غنا و تنوع گونه ای و یکنواختی در هر طبقه محاسبه و نمودارهای درجه بندی تنوع و رتبه-فراوانی رسم گردید. تمام شاخص ها و نمودارهای مربوطه حاکی از بیشترین میزان تنوع گونه ای، غنا و یکنواختی در طبقه متوسط ارتفاعی و کم ترین میزان آن ها در طبقات ارتفاعی بالا (به دلیل تشعشعات فراوان UV) و پائین (به دلیل تخریبات انسانی) است. بالاترین میزان غنای گونه ای در شیبهای رو به جنوب مشاهده می شود. اما از نظر تنوع گونه ای و یکنواختی، اختلاف معنی داری بین مقادیر شاخص ها در جهت شیب های مختلف وجود ندارد. بنابراین در این ناحیه عامل ارتفاع نسبت به جهت شیب اثرگذاری بیشتری بر تنوع گونه ای داشته است. در مورد انطباق داده ها با مدلهای توزیع وفور گونه، طبقه پایینی ارتفاع با مدل لگ نرمال مطابقت کرد. اما دو طبقه دیگر از هیچ مدلی پیروی نکردند.
