دوره 18، شماره 50 - ( 8-1384 )
چکیده
دامنه جنوبی البرز مرکزی ـ خاوری، متشکل از اجزا‌ی زمین‌ساختی متعددی است که در این مقاله معرفی و تحلیل شده‌اند. این منطقه شامل یک سامانه راندگی پیچیده در شمال و یک حوضه پیشانی وسیع در جنوب مرز مناطق ساختاری البرز ـ ایران مرکزی است. تغییر روند کمربند کوهستانی البرز از شمال باختری ـ جنوب خاوری به شمال خاوری ـ جنوب باختری (از شمال سمنان تا شمال اسفراین) سبب تشکیل دو انحنای مهم در آن شده است که در این‌جا با عنوان سین‌تکسیز1 نیشابور ـ اسفراین ـ شاهرود و سالینت2دامغان ـ سمنان ـ قزوین معرفی شده‌اند. براساس بررسی‌های انجام پذیرفته، شکل‌گیری و کارکرد سامانه‌های گسلی واقع در یک منطقه برشی چپ بر که از جنوب سمنان تا شمال گنبد کاووس گسترش یافته است، عامل ایجاد انحناهای یاد شده در بالا و نازک شدگی پهنای کمربند کوهستانی البرز در شمال بسطام پیشنهاد گردیده است. علاوه بر این دگرشکلی این منطقه برشی را حاصل توأم شدن مؤلفه‌های فشاری با مؤلفه‌های راستالغز چپ‌بر باید دانست که پژوهش‌های صحرایی و تحلیل ساز و کار ژرفی زمین‌‌‌لرزه‌ها آن‌ها را تأیید می‌کند.
