فریبرز مسعودی،
دوره 9، شماره 2 - ( 3-1388 )
چکیده
توده های نفوذی حد فاصل شهرستان اراک تا بروجرد در بخش شمالی زون سنندج سیرجان از نظر صحرایی و سنگ شناسی متنوع هستند. این توده ها به سه گروه 1) توده نفوذی آستانه، 2) کمپلکس بروجرد و 3) توده های تواندشت – گوشه قابل تقسیم هستند. اولین بار سنگهای این توده ها بر اساس تعیین سن های انجام شده به روش K-Ar در توده های مجاور مانند الوند همدان حدود Ma 60 در نظر گرفته شد. سن سنجی های بعدی بر اساس روش Rb-Sr سنهای قدمی تری را نیز معرفی و تشکیل توده های بروجرد را در دو فاز حدود Ma 60 و Ma120 و توده آستانه را در زمان Ma 100 نشان داد. در پی آن بر اساس مطالعات سن سنجی بر روی زیرکن فازهای مختلف موجود به حدود 170 میلیون سال پیش نسبت داده شد. در این تحقیق به منظور تکمیل داده های سن سنجی، کانی زیرکن توده های گرانیتوئیدی با استفاده از روش ID-Mass spectrometry تعیین سن شد. داده های بدست آمده، وجود توده های نفوذی گرانیتوئیدی با سن حدود Ma 170 را در توده آستانه و کمپلکس بروجرد تایید نمود. اما توده های نفوذی جوانی نیز برای اولین بار با سن Ma 8/34 در منطقه تواندشت شناخته شد. بدین ترتیب اولین فعالیت های پلوتونیسم در این بخش از زون سنندج – سیرجان در ژوراسیک میانی (اشکوب باتونین)، شروع شده و آخرین فاز آن در زمان اواخر ائوسن (پریابونین) بوده است. با وجود تفاوت های صحرایی و شیمیایی بین توده های نفوذی منطقه برای تعیین دقیق فازهای میانی این دو زمان نیاز به مطالعات بیشتری است. از آنجا که تشکیل این توده های کالک آلکالن با فرورانش ورقه عربی به زیر خرده قاره ایران مرکزی در ارتباط است، سن های بدست آمده می تواند زمان مناسب تری را برای وقوع فرورانش و الگوهای تکتونیکی ارائه شده، مشخص نماید.
دوره 18، شماره 47 - ( 3-1386 )
چکیده
کاتیون‌‌هایFe, Mg و Al در کانی بیوتیت به فرایند‌های ماگمایی حساس هستند. از این‌رو از کانی بیوتیت در بررسی پتروژنز توده‌‌های گرانیتوئیدی استفاده می‌شود. در این تحقیق از ترکیب شیمیایی کانی بیوتیت برای بررسی ویژگی‌‌های ژئوشیمایی و پتروژنز سنگهای نفوذی کمپلکس بروجرد در بخش شمالی زون سنندج- سیرجان استفاده شده است. نمونه‌‌های بیوتیت در مقاطع صیقلی گرانیتوئید‌های قدیمی با سن حدود 120 میلیون سال و گرانیتوئید‌های جوان با سن بین 60-70 میلیون سال به روش تجزیه نقطه‌ای (EPMA) و بیوتیتهای خالص جدا شده از سنگ به روش XRF بررسی شد. نتایج تجزیه بیوتیت به هر دو روش نتایج مشابهی را نشان دادند. کانی بیوتیت در نمونه‌‌های با سن مختلف خصوصیات متفاوتی نشان داده و به خوبی دو گروه سنی از یک‌دیگر متمایز می‌شوند. بر اساس مقادیر کاتیونی Mg, Mn, Fe3+, Fe2+, Ti و Al بیوتیتهای گرانیتوئید‌های جوان بروجرد در ترکیب خود دارای منیزیم بیشتری نسبت به بیوتیتهای سنگهای قدیمی هستند. مهم‌ترین تفاوت بیوتیت در این واحد‌های سنگی در مقدار Al کل و نسبت Fe/Fe+Mg است. بیوتیتهای متعلق به گرانودیوریت و کوارتزدیوریت‌های جوان بین دو قطب آنیت و فلوگوپیت قرار گرفته‌اند و دارای مقدار Al 48/2 تا 74/2 اتم در هر واحد فرمول و نسبت Fe/Fe+Mg بین 375/0 تا 600/0 هستند. بیوتیت در گرانیتوئید‌های قدیمی بین دو قطب آنیت و سیدروفیلیت قرار می‌گیرد و مقدار Al از 76/2 تا 69/3 اتم در هر واحد فرمول و Fe/Fe+Mg بین 597 /0 تا 720/0 است. بر اساس ترکیب بیوتیت‌ها، گرانیتوئید‌های جوان و قدیمی کمپلکس بروجرد عمدتاً در محدوده مربوط به گرانیتوئید‌های کالک آلکالن قرار می‌گیرند و این گرانیتوئید‌ها به ترتیب نوع I و نوع S هستند و در فوگاسیته اکسیژن متفاوتی تشکیل شده‌اند.
