پژوهش های نوین فیزیک

---

ن
نیکلایت با فرمول عمومی  La_2-xSr_xNiO₄و با در صد آلایش 33/0 x ≈ به روش سل- ژل تهیه شد. با تغییر در دمای بازپخت و پارامترهای رشد سعی شد ذراتی با اندازه‌‌های دانه متفاوت ایجاد شود. ساختار بلوری و خصوصیات فیزیکی آن‌ها به‌وسیلۀ تکنیک‌های طیف پراش پرتو X، تبدیل فوریه طیف عبوری مادون قرمز، طیف سنجی پاشندگی انرژی پرتو X ساطع شده، میکروسکوپ الکترونی روبشی و اندازه‌گیری مقاومت الکتریکی با دما بررسی شد. نتایج XRD و بررسی مورفولوژی سطح نمونه‌ها با SEM نشان داد که کمترین دمای بازپختی که در آن فاز خالص تتراگونال مورد نظر تشکیل می‌شود، 920 درجۀ سانتی‌گراد است. با افزایش دمای بازپخت، اندازۀ بلورک‌ها از nm50 تا mm2 افزایش یافت. اندازه‌گیری طیف عبور اپتیکی (FTIR) نمونه‌ها نشان داد طول پیوند Ni-O در نمونۀ دارای اندازۀ بلورک کوچک‌تر، کوتاه‌تر است که این نتیجه در تطابق با کاهش ثابت‌های شبکه a و c با کاهش دمای بازپخت و اندازۀ بلورک‌ها است. نتایج اندازه‌گیری‌های مقاومت الکتریکی با دما نشان داد که دمای نظم بار با کاهش اندازه ذرات کاهش می‌یابد.

---

در این مقاله با اتصال دو زنجیرۀ اتمی یک‌نواخت به اتم­های دو جای‌گاه متقابل نانونوارهای گرافن به بررسی رسانش الکترونی و گاف انرژی آن می‌پردازیم. محاسبات به‌کمک روش تابع گرین و رهیافت بستگی قوی در تقریب همسایۀ اول انجام می­شود. بررسی منحنی­های رسانش بر حسب انرژی الکترون ورودی نشان می‌دهد که برای یک نانونوار زیگزاگ گرافن به عرض یک حلقۀ بنزنی هیچ گافی در نوار انرژی سامانه وجود ندارد، در حالی‌که در مورد دسته صندلی همواره یک گاف حول انرژی فرمی مشاهده می­شود که مقدار آن به اندازۀ نانونوار بستگی دارد. در پایان از مقایسۀ نتایج به‌دست آمده با پژوهش‌های قبلی، می­توان نتیجه گرفت که رفتار رسانش الکترونی نانونوارهای گرافنی شدیداً به‌نحوۀ اتصال الکترودها و کیفیت اتصال­ها وابسته است.

---

به‌منظور شناسایی جمعیت گاوماهی بچه قورباغه‌ای در محدوده آب‌های استان گیلان، پنج ایستگاه (آستارا، انزلی، کیاشهر، هشتپر و چابکسر) انتخاب شد. اکثر نمونه‌های صید شده در عمق 15-3 متری مشاهده شدند. فراوانی این گونه در ایستگاه بندر انزلی 41/0 درصد، در ایستگاه چابکسر 24/2 درصد و در ایستگاه آستارا 59/2 درصد از کل ماهیان صید شده گزارش شد و در ایستگاه‌های هشتپر و بندر کیاشهر مشاهده نشد. بر اساس نتایج به‌دست آمده، میانگین طول کل این گونه 14/16± 28/61 میلی‌متر و میانگین وزن آن‌ها 92/0± 16/3 گرم محاسبه گردید. بررسی تعیین سن در این ماهیان نشان داد که تمامی بچه گاوماهیان قورباغه‌ای صید شده دارای سن یک‌ساله و یا قریب به یک سال بودند. 

---

به‌منظور فهم برخی مکانیسم­های فیزیولوژیک حساسیت به سرما در گیاهان، اثرات تنش سرما و تیمار سرما روی مقدار کلروفیل، پرولین، مالون دی­آلدهید و کارآیی فتوشیمیایی فتوسیستم II گیاه آرابیدوپسیس تالیانا بررسی شد. گیاهان وحشی و جهش یافته­ها (chs1-1، chs1-2،  chs2-1و chs2-2) پس از 4 هفته رشد در دمای 23 درجۀ سانتی­گراد (شاهد) به‌مدت 1 هفته در معرض تیما­رهای دمای پایین (شاهد (23 درجۀ سانتی­گراد)، تیمار سرما (13 درجۀ سانتی­گراد) و تنش سرما (4 درجۀ سانتی­گراد)) قرار گرفتند. نتایج کاهش معنی­داری در کارآیی فتوشیمیایی فتوسیستم II و مقدار کلروفیل همۀ جهش یافته­ها را تحت تیمار سرما در مقایسه با شاهد و تنش سرما نشان داد. جهش یافته­های chs1-1 و chs1-2 کم‌ترین مقدار کلروفیل و کارآیی فتوشیمیایی فتوسیستمІІ  را در میان جهش یافته­های بررسی شده داشتند. مقدار پرولین در همۀ جهش یافته­ها و هم‌چنین در گیاه وحشی با تنش سرما و تیمار سرما در مقایسه با کنترل افزایش یافت. مقدار مالون دی­آلدهید ساقه و برگ جهش یافته­ها تحت تیمار سرما نسبت به 2 تیمار دیگر به‌طور چشم‌گیری تغییر کرد. افزایش پراکسیداسیون لیپید در 2 جهش یافته  chs1-1 و  chs1-2 نسبت به 2 جهش یافتۀ دیگر بارز بود. نتایج نشان داد که جهش یافته­های chs1-1 و  chs1-2 بیش‌ترین حساسیت را در مقایسه با دیگر گیاهان جهش یافته نسبت به تیمار سرما دارند بنا بر این احتمالأ برخی آسیب­ها در سیستم­های فتوسنتزی و/یا در متابولیسم پرولین ناشی از جهش در این گیاهان منجر به حساسیت نسبت به تیمار سرما شده است

---

در تابستان و پاییز 1388 گونه‌های مشاهده شده‌ای از جنس تاج خروس (آمارانتوس)¹ در مناطق رودرال و زِگِتال شهر همدان بررسی شدند. در این پژوهش 100 قطعۀ نمونه به‌طور تصادفی انتخاب و جمعاً 6 گونۀ از تاج خروس، به‌عنوان عناصر خودروی نئوفیت شناسایی شدند: رتروفلگوس²، لیویدوس³، کلروستاچیس ویلد⁴، آلبوس⁵، ویریدیس⁶ و بیلیتویدس واتسون⁷ پراکندگی گونه­های فوق در بسیاری از محیط‌های زِگِتال (زمین‌های زراعی و فضاهای سبز شهری) و رودرال (زمین‌های بایر و حاشیۀ دیوارها وغیره) با پراکندگی چشم‌گیری، معرف تطابق مطلوب این عناصر با محیط­های تخریب شده است. در میان گونه‌های جمع­آوری شده، گونۀ رتروفلکوس با بیش‌ترین پراکندگی در زمین­های زراعی، باغ‌ها، با درجۀ همروبی H₅ (آلفایوهمروب)⁸ به‌عنوان عنصری زِگِتال و گونۀ بیلیتویدس با درجۀ همروبی H₆ (پلی‌همروب)⁹ در شکاف آسفالت­ها و سنگ‌فرش­ها، به‌عنوان عناصر شدیداً رودرال شهر همدان معرفی می‌شوند. گونه‌های دیگر مشاهده شده از این جنس، با درجۀ همروبی H₄ (بتایوهمروب)¹⁰ بیش‌تر در کنار دیوارها، باغچه‌ها، فضاهای سبز شهری و غیره رشد می‌کنند. 

---

در این مقاله، روش‌های عددی کارا برای پیدا کردن جواب معادلات انتگرال فردهلم خطی و غیرخطی نوع دوم بر اساس پایه توابع چند مقیاسی برنشتاین ارائه می‌شوند. در ابتدا، ویژگی‌های این توابع که به‌صورت ترکیب خطی از توابع بلاک پالس بر بازۀ (1، 0] و چندجمله‌ای‌های برنشتاین هستند به‌همراه  ماتریس عملیاتی دوگان آن‌ها ارائه می‌شوند. سپس از این ویژگی‌ها برای تبدیل معادلۀ انتگرال مورد نظر به‌ معادله‌ای ماتریسی هم‌ارز که با یک دستگاه معادلات جبری مطابقت دارد استفاده می‌کنیم. این توابع به‌ازای مقادیر مناسب m وk  از دقت زیادی برخوردارند و به‌ویژه خطای نسبی جواب‌های عددی اندک است. روش‌های ارائه شده به لحاظ محاسباتی بسیار ساده و جذاب هستند و مثال‌های عددی‌ که در انتها بیان شده است کارایی و دقت این روش‌ها را نشان می‌دهند. 

---

در این مقاله، منظم‌پذیری آرنز را بر روی عمل‌های مدولی بررسی و گزاره‌هایی  را از بکر، دلز و لائو برای حالت‌های کلی‌تر تعمیم می‌دهیم. روابطی بین مرکز توپولوژیکی عمل‌های مدولی و خاصیت تجزیه‌پذیری آن‌ها ایجاد کرده و نتایجی را در جبرهای گروه می‌گیریم.

---

در این مقاله، روش هم محلی بر پایه چندجمله‌ای‌های بسل را برای حل معادلات انتگرال-دیفرانسیل فردهلم-ولترا-همرشتاین غیرخطی با شرایط آمیخته به‌کار می‌بریم. در این روش، معادلات انتگرال- دیفرانسیل فردهلم- ولترای- همرشتاین غیرخطی با به‌کارگیری چند‌جمله‌ای‌های بسل نوع اول و نقاط گره‌ای تبدیل به معادله‌ای ماتریسی می‌شود. معادله ماتریسی متناظربا یک دستگاه معادلات غیرخطی جبری با ضرایب نامعلوم  بسل  است. نتایج موجود و مقایسه‌ها نشان می‌دهند که تخمین به‌دست آمده از درجۀ دقت زیادی برخوردار است و روش مطرح شده در مقایسه با سایر روش‌ها کاراتر و مفیدتر است.

---

در یک طرح تقسیم راز دوبخشی، مجموعه سهام¬داران را به دو قسمت چنان تقسیم می¬کنند که همه سهام¬داران درون یک بخش، نقش یکسانی را بازی کنند. پادرو و سائز ساختارهای دسترسی ایده¬آل دو بخشی را به طور کامل دسته بندی کرده¬اند اما اینکه کدام ساختارهای دسترسی غیرایده¬آل پیچیدگی بهینه دارند همچنان نامعلوم است. از طرفی مشخص کردن پیچیدگی ساختارهای دسترسی در حالت کلی، یکی از بزرگترین مسائل حل نشده در بحث تقسیم راز است. به این منظور و در راستای بررسی پیچیدگی، ما خودمان را به ساختارهای دسترسی دو بخشی محدود می¬کنیم تا روش جدیدی برای محاسبه کران¬هایی روی پیچیدگی بهینه این گونه ساختارها بدست آوریم. در این مقاله با استفاده از ارتباط طرح¬های تقسیم راز و پلی¬ماتریدها، برای پیچیدگی هر ساختار دسترسی دوبخشی، از یک مساله برنامه¬ریزی خطی استفاده می¬کنیم تا یک کران پایین روی پیچیدگی هر ساختار دسترسی ارائه دهیم. ساختارهای دسترسی که ما در این مقاله بررسی کرده¬ایم محدودیتی در تعداد سهام¬داران شرکت کننده در طرح ندارند. به علاوه در این مقاله نشان خواهیم داد که برخی از کران¬های پایین ارائه شده بر روی پیچیدگی این ساختارهای دسترسی دقیق هستند. در آخر طرح¬های بهینه جدیدی را بر روی ساختارهای دسترسی دوبخشی خاص ارائه خواهیم داد.

---

در این تحقیق با استفاده از روش تابع گرین در رهیافت تنگابست به مطالعه‏ی ترابرد الکترونی یک سامانه ی چند مولکولی فتالوسیانین مس متصل دو هادی فلزی پرداخته شده است. نتایج نشان می دهد که در گاف های این سامانه چگالی حالت های الکترونی مستقل از تعداد مولکول ها یا طول سامانه رفتار می‏کند. همچنین افزایش طول سامانه علاوه بر کاهش رسانش تونل زنی، باعث ظهور دره ها و قله هایی در گاف های طیف رسانش می شود و بسته به مقدار انرژی الکترون ورودی به خصوص در لبه ی گاف ها، تونل زنی الکترونی راحت تر صورت می گیرد.

---

دراین پژوهش، مکانیسم هدایت لایه های نازک برموآلومینیوم فتالوسیانین ساخته شده به روش پرتوهای الکترونی بوسیله الکترودهای طلا و آلومینیوم مورد بررسی قرار می گیرد. مشخصه های جریان-ولتاژ قطعه های ساندویچی برای رنج دمایی 413-298 کلوین در شرایط تاریک محاسبه گردید. مشاهده می شود که جریان عبوری از قطعه ها برای همه ولتاژهای در رنج 6-0 ولت با افزایش دما، افزایش می یابد. در ولتاژهای پایین 2-0 ولت مشخصه جریان-ولتاژ رفتاراهمی دارد، درحالیکه بار فضایی محدود جریان در ولتاژهای بالا 6-2 ولت ظاهرمی شود، که به وسیله یک تراز گسسته تله محدود می گردد. در وابستگی رسانندگی الکتریکی به دما، بیش ازیک ناحیه خطی بدست آمد. همچنین مقادیر تحرک پذیری حامل های بار وانرژی فعالسازی قطعه محاسبه شد

---

مفهوم مدوری خیلی از مفهوم مشتق پذیری دور نیست. در بعضی مقالات رابطه بین مدوری و همواری بررسی شده است. در این مقاله رابطه ی جدیذ بین مدوری و خیلی همواری را توصیف خواهیم کرد.
یک فضای باناخ را مدور است در صورتی که وسط هر دو نقطه متمایز واقع بر کره واحد فضای باناخ در داخل گوی باز واحد آن فضا باشد. یک فضای باناخ را هموار گوییم در صورتی که نرم آن در هرنقطه ناصفر فضا مشتق پذیر گاتو باشد و آنرا خیلی هموار گوییم در صورتی که نرم آن خیلی مشتق پذیر گاتو باشد. یعنی، نرم فضای باناخ و نرم دوگان دوم آن در هر نقطه ی ناصفر فضا مشتق پذیر گاتو باشند.

---

در این مقاله روش توابع هار گویا شده برای تقریب جواب  معادلات انتگرال-دیفرانسیل ولترای کسری به کار گرفته شده است. مشتق کسری در مفهوم کا پوتو تعریف شده است. ویژگی های توابع هار گویا شده ارائه شده و ماتریس عملیاتی انتگرال کسری به همراه ماتریس عملیاتی حاصلضرب برای تبدیل معادلات انتگرال-دیفرانسیل ولترای  کسری به دستگاه معادلات جبری به کار گرفته شده است. با استفاده از این روش برای حل معادلات انتگرال-دیفرانسیل کسری زمان انجام محاسبات کوتاه است. مثال های عددی برای اثبات کاربرد روش ارائه شده با پایه توابع هار گویا شده به کار گرفته شده است

---

تیرۀ میخک از تیره‌های بزرگ گیاهی است. مرکز پراکنش آن در منطقۀ مدیترانه و بخش‌های مجاور اروپا و در غرب آسیا و آسیای مرکزی است. این تیره شامل سه زیرتیره است. جنس سراستیوم متعلق به زیر تیرۀ آلسینوئیدیا است. این جنس به دو زیر جنس و سه بخشه در محدودۀ فلورا ایرانیکا طبقه‌بندی می‌شود. هدف از این مقاله توصیف گزارش جدید و مقایسۀ آن با گونۀ نزدیک آن بر اساس ویژگی‌های ریخت‌شناسی و ریزریخت‌شناسی دانه و دانۀ گرده است. در ضمن بازنگری جنس سراستیوم در ایران پنتاندروم شناسایی شد و برای اولین باربع‌عنوان گزارش جدید از شمال غرب ایران و فلات ایران معرفی می‌گردد. این گونه متعلق به زیرجنس سراستیوم و بخشه اورتودون است. ویژگی‌های ریخت‌شناسی و شرح کامل و پراکنش این گزارش جدید در این مقاله ارائه شده است هم‌چنین این تاکسون با نزدیک‌ترین گونه خود بالیریکوم هرمان مقاسیه شده است. در این تحقیق ویژگی‌های ریزریخت‌شناسی دانه و دانۀ گرده با استفاده از میکروسکوپ الکترونی نگاره بررسی شده است.

---

امروزه سلول های پرتوان القا شده ( iPS) به عنوان یکی از جدیدترین و بهترین منابع سلولی برای سلول درمانی مطرح می باشند. در این مطالعه توان تمایزی سلول های iPS انسانی در محیط کشت سه بعدی به سلول های آندودرم قطعی، که خود پیش ساز سلول هایی از جمله سلول های هپاتوسیت، پانکراس و ششی می باشند، مورد بررسی قرار گرفت. اجسام جنینی (ٍEBs) از سلول های HiPS ساخته و سپس بر روی داربست نانوفیبروز پلی کاپرولاکتون (PCL)، که با روش الکترواسپینینگ تهیه شد، منتقل و تحت تاثیر ریزمولکولی با عنوان، فاکتور القا کننده آندودرمی (IDE1)، به سلول های آندودرم قطعی تمایز داده شدند. بیان مارکرهای آندودرمی شامل SOX17, FoxA2 و GSC با روش ایمونوسیتوشیمی وRT-PCR تایید شد. در این تحقیق مورفولوژی سلول های کشت داده شده بر داربست با استفاده از عکس های میکروسکوپ الکترونی و بقاء سلول ها در شرایط کشت سه بعدی با تست MTT مورد بررسی قرار گرفت. نتایج حاصل از تحقیق حاضر نشان می دهد که داربست نانوفیبروز می تواند محیط مناسبی برای رشد و تمایز سلول های hiPS به سلول های آندودرم قطعی با استفاده از فاکتورهای مناسب را فراهم آورد.

---

برای بررسی سمیت ناشی از نیکل، دانه رست های ذرت(Zea mays) بعد از جوانه زنی، در محیط های کشت هیدروپونیک حاوی 0 ، 50 ، 100 و 200 میکرومولار نیکل به مدت دو هفته کشت شدند. سپس تأثیر آن بر رشد، سرعت واکنش هیل و محتوای رنگیزه های فتوسنتزی مورد بررسی قرار گرفت. وزن تر و خشک برگها و ریشه ها در غلظت 50 میکرومولار نیکل افزایش، اما در غلظت های 100 و 200 میکرومولار کاهش یافت. . با افزایش نیکل، از طول ریشه و ساقه کاسته شد.با توجه به نتایج حاصل، بافتهای ساقه‌ای و ریشه‌ای دربرابر غلظت‌های مختلف نیکل پاسخ رشدی تمایزی از خود نشان می‌دهند. نیکل تا 100 میکرومولار باعث افزایش میزان کلروفیل a شد اما در غلظت 200 میکرومولار از میزان آن کاسته شد. تغییر قابل ملاحظه ای در میزان کلروفیل b و کاروتنوئیدها مشاهده نشد. با افزایش نیکل از سرعت واکنش هیل به عنوان توانایی کلروفیل a در مرکز واکنشی PSII680 برای شکافت آب، کاسته شد.

---

ساپونین¬ها متابولیت¬های ثانویه¬ای هستند که در بسیاری از گیاهان و برخی جانوران یافت می¬شوند. این ترکیبات گلیکوزیدهایی با وزن مولکولی بالا هستند که دارای گروه قندی متصل به آگلیکون تری¬ترپنی یا استروئیدی می¬باشند. بسیاری از ساپونین¬ها دارای خاصیت پاک¬کنندگی هستند و در آب کف پایدار ایجاد می¬کنند. جنسSilene L. با بیش از 700 گونه یکی از بزرگترین جنس¬های تیره میخکیان است که اغلب در نیمکره شمالی گسترش دارند. ترکیبات ساپونینی از متابولیت¬های ثانویه فراوان موجود در گیاهان این جنس هستند. در پژوهش حاضر، محتوای ساپونین کل در ریشه و بخش هوایی 3 گونه از جنس Silene ( S. ginodioca, S. spergulifoliaو S. swertiifolia) به صورت کمی و کیفی به روش¬های اسپکتروفتومتری و کروماتوگرافی لایه نازک مورد مطالعه قرار گرفت. در این بررسی 5 فرکشن مختلف از هر بخش گیاه به دست آمد، که فرکشن 1 در هر دو بخش و در هر سه گونه حاوی بالاترین مقدار ساپونین بود. از سوی دیگر، مقدار ساپونین استخراج شده از ریشه¬ها بالا بود. همچنین کروماتوگرافی عصاره¬ها بر روی صفحات TLC لکه¬های ساپونینی با مقادیر Rf مختلف را آشکار ساخت.

---

منطقۀ علی‌آباد دمق در جنوب همدان، و شمال باختر سنندج- سیرجان واقع شده است. در این منطقه انواع متنوعی از سنگ‌های دگرگونی با عناصر متنوع فابریک رخنمون دارند. در این تحقیق سنگ‌های دگرگونی این منطقه بر اساس ریزساختارهای موجود از نظر دما بررسی شده است. در این گستره دگرشکلی‌ها در طول مدت تغییر دمای منطقه صورت گرفته‌اند. در سنگ‌های دگرگونی سه نسل برگوارگی و چهار مرحله دگرریختی قابل مشاهده است. رشد پورفیروبلاست‌ها نسبت به برگوارگی‌ها و شواهد ریزساختاری موجود در آن‌ها بیان‌گر آغاز دگرشکلی‌ها در دگرگونی ناحیه‌ای پیش‌رونده است، در صورتی‌که رشد میکاها و کلریت‌ها به‌صورت پس از تکتونیک نسبت به S₃، نشان‌دهندۀ ادامه دگرگونی به‌صورت دگرگونی پس‌رونده است. اوج این دگرگونی در منطقۀ رخساره شیست سبز تا اول رخساره آمفیبولیت تعیین می‌شود. شواهد دگرشکلی در گرانیت میلونیت‌ها و سنگ‌های دگرگونی واقع در منطقه علی‌آباد دمق نشان از تأثیر دگرگونی دینامیک و تشکیل یک پهنه برشی وسیع از نوع شکل‌پذیر به‌دنبال دگرگونی ناحیه‌ای است. شواهد دگرشکلی در کربنات میلونیت‌ها، حضور پهنه‌ای برشی راست‌گرد در منطقه را تأیید می‌کند. دمای دگرشکلی در دگرگونی دینامیک بر اساس ماکل‌های کلسیت در مرمرهای میلونیتی بیش‌تر از 200  درجۀ سانتی‌گراد تخمین زده شد. در این تحقیق با توجه به عکس‌العمل کانی‌های سازنده سنگ‌های منطقۀ بررسی شده و به‌طور کلی دگرریختی‌ها در برابر حرارت و نرخ کرنش، پهنه برشی از نوع شکل‌پذیر تا شکننده معرفی می‌شود.

---

گارنت میکاشیست‌های ارتفاعات حاجی قارا، شمال گلپایگان، بخشی ازسنگ‌های دگرگونی پهنۀ سنندج- سیرجان را تشکیل‌ می‌دهند. لپیدوپورفیروبلاست و پورفیروپویی‌کیلوبلاست از جمله بافت‌های عمده و میکای سیاه (بیوتیت آهن‌دار)، میکای سفید (موسکویت و فری فنژیت)، کلریت‌های دگرگونی آهن و منیزیم‌دار (نوع I و IIb)، گارنت (آلماندین) و کوارتز، مهم ترین کانی‌های این سنگ‌هاست. کانی‌های فرعی شامل استروتید، آندالوزیت، پلاژیوکلاز، مواد کربن‌دار، اکسید آهن و تورمالین است. شواهد پتروگرافی، شیمی میکاها در کنار دیگر کانی‌های همراه و دماسنجی‌های تخمین زده شده، بیان‌گر آن است که پس از پیشرفت دگرگونی تا رخساره آمفیبولیت، مسیر دگرگونی به سمت کاهش فشار و نیز افزایش دما تغییر کرده است. شواهد موجود به حضور تودۀ نفوذی (به صورت محلی) ‌اشاره دارد که موجب رشد پورفیروبلاست‌های گارنت، بیوتیت و موسکویت (در جهتی تقریباً عمود بر شیستوزیته قبلی سنگ) و آندالوزیت شده است. حضور کلریت، فری فنژیت و اکسید آهن، حاکی از رخداد دگرگونی برگشتی در طی کاهش حرارت و سرد شدن سنگ‌های مورد بحث در جریان بالاآمدگی است.

---

در جنوب غرب یزد سه توده گرانیتوئیدی به اسامی باتولیت شیرکوه، کافی آباد و آدر بلندان رخنمون دارند. سن باتولیت شیرکوه، با توجه به این‌که سازند نایبند(تریاس فوقانی) را قطع کرده وسازندهای کرتاسه بر روی آن قرار گرفته،‌ و به احتمال زیاد ژوراسیک است. به نظر می‌رسد اولین و مهم‌ترین مرحله ماگماتیسم ‌باشد که در ژوراسیک میانی(سیمری پسین) اتفاق افتاده است. از طرفی دگرگونی سنگ‌های آهکی کرتاسه در اطراف توده‌های نفوذی کافی‌‌آباد و آدربلندان در اثر نفوذ گرانیت‌ها، دایک‌های دیوریتی و نیز تشکیل اسکارن‌های متعدد در آن‌ها نشان می‌دهد که توده‌های نفوذی کافی‌آباد و آدربلندان طی فازهای کوهزایی بعدی جای‌گزین شده‌اند. بنا بر این باید گفت که باتولیت گرانیتوئیدی شیرکوه دارای محدوده وسیع پلوتونیسم طی زمان ژوراسیک است و مهم‌ترین مرحله آن در ژوراسیک میانی اتفاق افتاده است بعلاوه به احتمال زیاد دو توده نفوذی کافی‌آباد و آدربلندان به دلیل دگرگونی آهک‌های کرتاسه اطراف حداقل از کرتاسه زیرین جوان‌تر بوده و شاید هم دارای سن الیگو- میوسن باشند.در این سنگ‌ها کانی‌های کوارتز، آپاتیت، زیرکن، کوردیریت، آندالوزیت منیتیت و هماتیت از کانی‌های فرعی عمده‌اند و مقادیر SiO2 ، Na2O، K2O ، CaO در نقاط مختلف توده‌های نفوذی متغیرند و غنی شدگی از عناصر Rb, K, Ba و تهی‌شدگی از Sr, Nb و Ti کاملاً مشاهده می‌شود، نمودارهای عنکبوتی این موضوع را نشان می‌دهد. از نظر ژئوشیمیایی دو نوع گرانیت I و S در منطقه قابل شناسایی است که نوع S از فراوانی بیش‌تری برخوردار است. از نظر پتانسیل اقتصادی کانی‌سازی مرمر، اسکارن، آهن- مس- سرب- روی و کانی‌های غیرفلزی نظیر کائولینیت نیز مشاهده می‌شود.