پژوهش های نوین فیزیک

---

دلتاها از مهم ‌ترین واحدهای ریخت شناسی محسوب می شوند که تأثیر زیادی در فعالیت‌های کشاورزی، استخراج معادن، مدیریت سواحل و غیره دارند. علیرغم وجود منابع آب و خاک مناسب در دلتاها، پدیده‌های محیطی گوناگونی مانند تغییرات آب‌و‌هوایی و تغییرات سطح اساس دریاها آن‌ها را تحت تأثیر قرار می‌دهد. اثر این تغییرات بر ویژگی‌های فیزیکی، شیمیایی، کانی‌شناسی رسوبات ظاهر می‌شود. بنابراین پژوهش پیش‌رو با هدف تحلیل محیط‌های رسوب‌گذاری دلتای رودخانه کرخه بر اساس ویژگی‌های شیمیایی رسوبات دیرینه انجام شد. بدین منظور پس از پردازش داده‌های رقومی، تهیه نقشه ژئومورفولوژی و بازدید اولیه از منطقه، محیط‌های رسوب‌گذاری و محل‌های مغزه‌گیری مشخص شدند. مغزه‌گیری با یک دستگاه ماشین حفاری دورانی و به صورت پیوسته، تا عمق ده متری در دو محل رفیع و جفیر انجام شد. از میان مغزه‌ها، تعداد 20 نمونه برای انجام آزمایش‌های کانی شناسی و شیمیایی انتخاب شدند. تفاوت در ویژگی‌های شیمایی و کانی‌شناسی نشان داد حداقل سه مرزگسستگی عمده بین لایه‌های رسوبی تا عمق 10 متری وجود دارد. علاوه‌براین ضخامت و نوع رسوبات در بین گسستگی-ها شرایط یکسانی نداشته و تغییرات آن تابع پایداری محیط‌های رسوب‌گذاری بوده است. برهمین اساس مشخص شد، به دلیل سیر افزایشی شاخص Mg/Ca، منیزیم، درصد شوری و همچنین کاهش درصد ذرات رسی، روند تغییرات محیط‌های رسوبی ازعمق‌ 10 تا 5 متری به سمت شرایط خشک و محیط‌های پرانرژی بوده است. در حالی‌که از عمق 5 تا 4 و 3 تا 0 متری این روند به سمت شرایط اقلیمی مرطوب‌تر و محیط‌های کم‌انرژی است. براین‌اساس نتیجه می‌شود، شرایط محیط‌های رسوب-گذاری دلتای رودخانه کرخه حداقل در هولوسن بالایی ثابت نبوده و این مسئله منجر به تغییراتی در دلتای رودخانه شده است.