امیر اسکندری، فریبرز مسعودی، نسرین فرح خواه،
دوره 12، شماره 2 - ( 6-1391 )
چکیده
در این پژوهش، نقش فرایندهای فیزیکی مؤثر در تکوین سنگ‌های آذرین از جمله کینتیک تبلور (هسته‌بندی و رشد بلورها)، دینامیک سیستم‌های ماگمایی (مانند اختلاط و جریان‌های همرفتی) و فرایندهای تعادلی مانند درشت‌شدگی بافتی بر اساس آرایش فضایی و اندازۀ بلورها بررسی شده است. به این منظور، الگوی توزیع فضایی بلورهای پلاژیوکلاز، آمفیبول و کوارتز به‌صورت کمّی در مجموعه‌ای از سنگ‌های میکرودیوریت-کوارتزدیوریتی منطقۀ بررسی شده واقع در 120 کیلومتری جنوب خاوری بیرجند اندازه‌گیری شده‌اند. سپس با تلفیق پژوهش‌های سنگ‌نگاری کمّی و کیفی در مورد تأثیر عوامل مختلف در آرایش پلاژیوکلازها و نحوۀ تشکیل بافت و فرایندهای فیزیکی حاکم بر تشکیل این سنگ‌ها بحث شده است. ویژگی‌های هندسی 3098 بلور در 8 مقطع میکروسکوپی از این سنگ‌ها از جمله طول، عرض و مکان مرکز بلورها اندازه‌گیری شد. سپس با استفاده از روش فاصلۀ نزدیک‌ترین همسایه و با کمک نرم‌افزارهای BigR و ArcGIS، مقادیر R به‌عنوان نمادی کمّی از الگوی توزیع فضایی بلورها، اندازه‌گیری و داده‌ها در نمودار R در برابر درصد زمینه ترسیم شدند. محاسبات و نمودارها نشان می‌دهند که الگوی توزیع فضایی بلورهای پلاژیوکلاز، آمفیبول و کوارتز به‌صورت خوشه‌ای است. میزان خوشه‌بندی پلاژیوکلازها در مقاطع متفاوت است و متناسب با تغییرات اندازه و شکل بلورها تغییر می‌کند که حاکی از نقش فرایندهای مختلف از جمله هسته‌بندی ناهمگن، درشت‌شدگی بافتی1 و روی‌هم‌رشدی2 بلورها است.
