سمیرا شوکت یاری، رضا حیدری، رشید جامعی، سیاوش حسینی سرقین،
دوره ۱۳، شماره ۱ - ( زیست شناسی Biology ۱۳۹۲ )
چکیده
آلکالوئیدها گروه بزرگی از ترکیبات هستند که فعالیتهای شیمیایی، زیستی و فیزیولوژیکی دارند. ترب‌شیر۱ گیاهی است متعلق به تیرۀ شیرپنجه۲ که منبعی غنی از آلکالوئید است. در پژوهش حاضر، محتوای آلکالوئید تام غدد زیرزمینی ترب‌شیر۳ از مریوان و سنندج و ترب‌شیر صغیر۴ از سنندج و نقده به‌روش اسپکتروفتومتری، براساس واکنش آلکالوئید با محلول بروموکرزول سبز، بررسی شد. هم‌چنین اثر برخی مشخصات خاک منطقه رویش مانند pH خاک، نیتروژن کل، پتاسیم و نوع بافت خاک، ارتفاع منطقه و نیز محتوای نیترات غدد زیرزمینی، بر روی محتوای آلکالوئید تام سنجیده شد. نتایج حاصل از آنالیز دادهها نشان داد که تفاوت معنیداری بین محتوای آلکالوئید تام ترب‌شیر جمعیت مریوان (۱۸/۱±۱۲/۲۷ میلی‌گرم بر گرم وزن خشک) و سنندج (۷۷/۰±۴۲/۱۷ میلی‌گرم بر گرم وزن خشک) و نیز محتوای آلکالوئید تامترب‌شیر صغیر جمعیت سنندج (۶۵۵/۰±۳۸/۱۵ میلی‌گرم بر گرم وزن خشک) و نقده (۲۲۷/۰±۴/۷ میلی‌گرم بر گرم وزن خشک) وجود دارد. هم‌چنین بین گونههای مناطق مختلف به‌غیر از ترب‌شیرجمعیت سنندج (۷۷/۰±۴۲/۱۷ میلی‌گرم بر گرم وزن خشک) و ترب‌شیر صغیرجمعیت سنندج (۶۵۵/۰±۳۸/۱۵ میلی‌گرم بر گرم وزن خشک) تفاوت معنیداری مشاهده شد. نتایج نشان داد که محتوای نیترات در گونۀ ترب‌شیر صغیربیش‌تر از میزان آن در ترب‌شیر است. بررسی نمونههای خاک مناطق نشان داد که بافت خاک در منطقۀ سنندج (ترب‌شیر صغیر) شنی- لومی و در سایر مناطق لومی- رسی بود. خاک همه مناطق از نظر pH، قلیایی ضعیف تشخیص داده شد. نتایج حاصل از بررسی اثر مشخصات خاک منطقۀ رویش بر روی محتوای آلکالوئید تام نشان داد که برخی عوامل بر روی محتوای آلکالوئید تام در جنس ترب‌شیر تأثیر می‌گذارند. به این صورت که، با افزایش مقدار نیتروژن کل، پتاسیم خاک و محتوای نیترات گیاه، مقدار آلکالوئید تام کاهش مییابد. در حالیکه تأثیر اسیدیته، بافت خاک و ارتفاع منطقه بر محتوای آلکالوئید تام در سطح احتمال ۵ درصد معنیدار نبود.
