پژوهش های نوین فیزیک

---

آلکالوئیدها گروه بزرگی از ترکیبات هستند که فعالیت­های شیمیایی، زیستی و فیزیولوژیکی دارند. ترب‌شیر^۱ گیاهی است متعلق به تیرۀ شیرپنجه^۲ که منبعی غنی از آلکالوئید است. در پژوهش حاضر، محتوای آلکالوئید تام غدد زیرزمینی ترب‌شیر^۳ از مریوان و سنندج و ترب‌شیر صغیر^۴ از سنندج و نقده به‌روش اسپکتروفتومتری، براساس واکنش آلکالوئید با محلول بروموکرزول سبز، بررسی شد. هم‌چنین اثر برخی مشخصات خاک منطقه رویش مانند pH خاک، نیتروژن کل، پتاسیم و نوع بافت خاک، ارتفاع منطقه و نیز محتوای نیترات غدد زیرزمینی، بر روی محتوای آلکالوئید تام سنجیده شد. نتایج حاصل از آنالیز داده­ها نشان داد که تفاوت معنی­داری بین محتوای آلکالوئید تام ترب‌شیر جمعیت مریوان (۱۸/۱±۱۲/۲۷ میلی‌گرم بر گرم وزن خشک) و سنندج (۷۷/۰±۴۲/۱۷ میلی‌گرم بر گرم وزن خشک) و نیز محتوای آلکالوئید تامترب‌شیر صغیر جمعیت سنندج (۶۵۵/۰±۳۸/۱۵ میلی‌گرم بر گرم وزن خشک) و نقده (۲۲۷/۰±۴/۷ میلی‌گرم بر گرم وزن خشک) وجود دارد. هم‌چنین بین گونه­های مناطق مختلف به‌غیر از ترب‌شیرجمعیت سنندج (۷۷/۰±۴۲/۱۷ میلی‌گرم بر گرم وزن خشک) و ترب‌شیر صغیرجمعیت سنندج (۶۵۵/۰±۳۸/۱۵ میلی‌گرم بر گرم وزن خشک) تفاوت معنی‌داری مشاهده شد. نتایج نشان داد که محتوای نیترات در گونۀ ترب‌شیر صغیربیش‌تر از میزان آن در ترب‌شیر است. بررسی نمونه­های خاک مناطق نشان داد که بافت خاک در منطقۀ سنندج (ترب‌شیر صغیر) شنی- لومی و در سایر مناطق لومی- رسی بود. خاک همه مناطق از نظر pH، قلیایی ضعیف تشخیص داده شد. نتایج حاصل از بررسی اثر مشخصات خاک منطقۀ رویش بر روی محتوای آلکالوئید تام نشان داد که برخی عوامل بر روی محتوای آلکالوئید تام در جنس ترب‌شیر تأثیر می‌گذارند. به این صورت که، با افزایش مقدار نیتروژن کل، پتاسیم خاک و محتوای نیترات گیاه، مقدار آلکالوئید تام کاهش می­یابد. در حالی­که تأثیر اسیدیته، بافت خاک و ارتفاع منطقه بر محتوای آلکالوئید تام در سطح احتمال ۵ درصد معنی­دار نبود.

---

برای بررسی سمیت ناشی از نیکل، دانه رست های ذرت(Zea mays) بعد از جوانه زنی، در محیط های کشت هیدروپونیک حاوی ۰ ، ۵۰ ، ۱۰۰ و ۲۰۰ میکرومولار نیکل به مدت دو هفته کشت شدند. سپس تأثیر آن بر رشد، سرعت واکنش هیل و محتوای رنگیزه های فتوسنتزی مورد بررسی قرار گرفت. وزن تر و خشک برگها و ریشه ها در غلظت ۵۰ میکرومولار نیکل افزایش، اما در غلظت های ۱۰۰ و ۲۰۰ میکرومولار کاهش یافت. . با افزایش نیکل، از طول ریشه و ساقه کاسته شد.با توجه به نتایج حاصل، بافتهای ساقه‌ای و ریشه‌ای دربرابر غلظت‌های مختلف نیکل پاسخ رشدی تمایزی از خود نشان می‌دهند. نیکل تا ۱۰۰ میکرومولار باعث افزایش میزان کلروفیل a شد اما در غلظت ۲۰۰ میکرومولار از میزان آن کاسته شد. تغییر قابل ملاحظه ای در میزان کلروفیل b و کاروتنوئیدها مشاهده نشد. با افزایش نیکل از سرعت واکنش هیل به عنوان توانایی کلروفیل a در مرکز واکنشی PSII۶۸۰ برای شکافت آب، کاسته شد.