[صفحه اصلی ]   [Archive] [ English ]  
:: صفحه اصلي :: درباره نشريه :: آخرين شماره :: تمام شماره‌ها :: جستجو :: ثبت نام :: ارسال مقاله :: تماس با ما ::
بخش‌های اصلی
صفحه اصلی::
اطلاعات نشریه::
آرشیو مجله و مقالات::
برای نویسندگان::
برای داوران::
تماس با ما::
تسهیلات پایگاه::
آمار نشریه::
::
شناسنامه نشریه
..
پایگاه‌های نمایه‌کننده

  AWT IMAGE   AWT IMAGE 
 AWT IMAGE   AWT IMAGE 
   

   

..
پایگاه‌های اجتماعی
     
ACADEMIA
 
..
جستجو در پایگاه

جستجوی پیشرفته
..
دریافت اطلاعات پایگاه
نشانی پست الکترونیک خود را برای دریافت اطلاعات و اخبار پایگاه، در کادر زیر وارد کنید.
..
نظرسنجی
نظر شما در مورد عملكرد دوفصلنامه زبان و ادبيات فارسي چيست؟
عالي
خوب
متوسط
ضعيف
   
..
:: جلد 26، شماره 85 - ( 11-1397 ) ::
جلد 26 شماره 85 صفحات 53-33 برگشت به فهرست نسخه ها
بدل بلاغی و انواع آن در غزلیات حافظ
علی حیدری* 1، بهنوش رحیمی هرسینی2
1- دانشگاه لرستان ، Aheidary1348@yahoo.com
2- دانشگاه لرستان
چکیده:   (6032 مشاهده)
یکی از ویژگی­های سبکی غزل حافظ تکرارِ بخشی از معنی مصراع نخست در مصراع دوم است. شناخت او از روابط بلاغی و معنایی واژگان به او این امکان را داده که بتواند، بدون گرفتارشدن در قید تکرار لفظی، معنی را تکرار کند. یکی از روش­هایی که او را در رسیدن به این هدف یاری بخشیده­، جانشین­کردن مفاهیم در دو پاره از بیت، با توجه به روابط بلاغی بین آنهاست. مفهوم جایگزین‌شده، علاوه‌­براینکه بر مفهوم نخست (مبدل‌منه) یا قسمتی از معنی آن دلالت دارد، معنی اصلی خود را نیز حفظ می­کند. این روش را اصطلاحاً "بدل بلاغی" ­نامیده‌ایم. در این پژوهش، روابط مختلفی که میان طرفین جانشینی وجود دارد، با استناد به سه مبحث سنتی معانی، بیان و بدیع در علم بلاغت دسته­بندی شده ­است. نحوه چینش بدل­های بلاغی در ابیات حافظ متنوع است. گاهی چند مفهوم را در بیت جانشین یکدیگر کرده و چندین بدل بلاغی آفریده ­است. گاهی میان دو مفهوم چندین رابطه بلاغی ایجاد کرده و بر دامنه معنی افزوده ­است و گاهی نیز یک مفهوم را جایگزین چند مرجع کرده که این ارجاعات متعدد سبب ایهام و چندمعنایی شده­ است. در ادامه، تعدد و تنوع بدل­های بلاغی در ابیات حافظ، با ذکر نمونه­هایی، دسته‌بندی و تشریح شده ­است. بسامد روابط بلاغی در طرفین جانشینی در سه حوزه علم بلاغت به این ترتیب است: معانی 3%، بیان 69% و بدیع 28%. حدود یک‌سوم از ابیات حافظ دارای بدل بلاغی است. این بسامد بالا این شگرد را به‌مثابه یکی از ویژگی­های سبکی حافظ معرفی می­کند.
 
واژه‌های کلیدی: بدل بلاغی، غزلیات حافظ، جانشینی
متن کامل [PDF 271 kb]   (1425 دریافت)    
نوع مطالعه: پژوهشي | موضوع مقاله: ادبیات غنایی
فهرست منابع
1. قرآن مجيد (1379) ترجمة مهدي الهي قمشه¬اي. تهران: دارالقرآن الکريم.
2. ابن‌المعتز، ابوالعباس عبدالـله (2001) البديع. لبنان: مؤسسه الکتب‌الثقافيه.
3. استعلامي، محمد (1383) درس حافظ. چاپ دوم. تهران: سخن.
4. انوري، حسن و حسن احمدي گيوي (1367) دستور زبان فارسي. تهران: فاطمي.
5. تفتازاني، سعدالدين (1388) شرح المختصر. چاپ پنجم. قم: اسماعيليان.
6. حافظ، شمس¬الدين‌محمد (1391) ديوان. به‌¬اهتمام محمد قزويني و قاسم غني. تهران: سروش.
7. حيدري، علي (1385) «ايهام در شعر حافظ». کيهان فرهنگي. شمارة 239 و 240: 32-39.
8. ـــــــ و همکاران (1396) «بدل بلاغي محملي براي ايهام¬سازي حافظ». متن¬پژوهي ادبي. سال بيست‌ويکم. شمارة 73: 151-173.
9. خيام‌پور، عبدالرسول (1388) دستور زبان¬ فارسي. چاپ چهاردهم. تهران: ستوده.
10. دهخدا، علي‌اکبر (1377) لغت¬نامه. چاپ دوم. تهران: دانشگاه تهران.
11. راستگو، سيدمحمد (1370) «ايهام در شعر فارسي». مجلة معارف. دورة هشتم. شمارة 1: 37-83.
12. ـــــــ (1383) «مهندسي سخن در سروده¬هاي حافظ». پژوهش¬هاي ادبي. شمارة 3: 65-82.
13. رجايي، محمدخليل (1392) معالم البلاغه در علم معاني، بيان و بديع. چاپ چهاردهم. شيراز: دانشگاه شيراز.
14. رحيمي¬هرسيني، بهنوش و همکاران (1396) «نوعي مجاز با دلالت دوگانه (حقيقي و غيرحقيقي) شگردي براي گسترش دامنة معني در غزليات حافظ». زبان و ادب فارسي. سال هفتادم. شمارة 235: 57-71.
15. شميسا، سيروس (1381) بيان. چاپ نهم. تهران: فردوسي.
16. ـــــــ (1388) يادداشت¬هاي حافظ. تهران: علمي.
17. ـــــــ (1389) معاني. چاپ دوم. تهران: ميترا.
18. ـــــــ (1390) نگاهي تازه به بديع. چاپ چهارم. تهران: ميترا.
19. شفيعي‌کدکني، محمدرضا (1370) صور خيال در شعر فارسي. چاپ چهارم. تهران: آگاه.
20. ـــــــ (1391) رستاخيز کلمات. تهران: سخن.
21. ـــــــ (1386) موسيقي شعر. چاپ پنجم. تهران: آگه.
22. فرشيدورد، خسرو (1354) «ساختمان تشبيه و استعاره در شعر حافظ». خرد و کوشش. شمارة 18: 35-72.
23. وحيديان کاميار، تقي (1387) بديع از ديدگاه زيبايي‌شناسي. چاپ سوم. تهران: سمت.
24. وفايي، عباسعلي (1391) دستور تطبيقي. تهران: سخن.
25. الهاشمي، السيداحمد (1383) جواهرالبلاغه. الطبع الثانيه. مؤسسه الصادق للطباعه و النشر.
26. هروي، حسينعلي (1386) شرح غزل‌هاي حافظ. به کوشش زهرا شادمان. چاپ هفتم. تهران: فرهنگ نشر نو.
ارسال پیام به نویسنده مسئول

ارسال نظر درباره این مقاله
نام کاربری یا پست الکترونیک شما:

CAPTCHA



XML   English Abstract   Print


Download citation:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:

Heidari A, Rahimi-Harsini B. Rhetorical Replica (Badal Bilaqi) and Its Variants in Hafez’s Sonnets. Persian Language and Literature 2019; 26 (85) :33-53
URL: http://jpll.khu.ac.ir/article-1-3393-fa.html

حیدری علی، رحیمی هرسینی بهنوش. بدل بلاغی و انواع آن در غزلیات حافظ. زبان و ادبيات فارسی. 1397; 26 (85) :33-53

URL: http://jpll.khu.ac.ir/article-1-3393-fa.html



بازنشر اطلاعات
Creative Commons License این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است.
جلد 26، شماره 85 - ( 11-1397 ) برگشت به فهرست نسخه ها
دوفصلنامه  زبان و ادبیات فارسی دانشگاه خوارزمی Half-Yearly Persian Language and Literature
Persian site map - English site map - Created in 0.09 seconds with 42 queries by YEKTAWEB 4666