۱۰ نتیجه برای پایش
زهرا حجازی‌زاده، ابراهیم فتاحی،
دوره ۳، شماره ۳ - ( ۱-۱۳۸۳ )
چکیده
بیشتر شاخص‌های خشکسالی در تعیین زمان شروع، خاتمه و تنش تجمعی خشکسالی به اندازه کافی دقیق نیستند، به علاوه اثرات تخریبی روان آب و تبخیر و تعرق را که با زمان افزایش مییابد، تعیین نمی‌کنند، همچنین بیشتر آنها در تعیین و بررسی پایش خشک‌سالی‌ها محدودیت دارند، زیرا بر اساس گام زمانی ماهانه و سالانه طراحی شده‌اند، و در نهایت در تعیین اثرات خشکسالی بر روی منابع آب سطحی و زیرزمینی ناتوانند . در شاخص جدید ( شاخص بارش مؤثر ) کاستی‌های پایش خشکسالی برطرف شده است. در این شاخص مقیاس زمانی روزانه جایگزین مقیاس‌های ماهانه و سالانه شده است. در این روش سه شاخص آماری که بارش مؤثر را تعیین میکند، به کار رفته است. اولین شاخص، میانگین بارش مؤثر روزانه است؛ این شاخص خصوصیات اقلیمی بارش یک ایستگاه و یا یک ناحیه را نشان میدهد. شاخص دوم انحراف بارش مؤثر را از میانگین بارش مؤثر بیان میکند و شاخص سوم مقدار استاندارد شده انحراف از میانگین بارش مؤثر میباشد. با کمک این سه شاخص آماری تاریخ شروع، خاتمه و تداوم خشک‌سالی‌ها مشخص شد. در نهایت چهار شاخص دیگر که بیانگر کمیت شدت خشکسالی است نیز بررسی شد، که شامل ۱- شاخص توالی منفی‌های استاندارد شده بارش مؤثر، که بیانگر تداوم و شدت تأثیر کمبود بارش است. ۲- شاخص کمبود بارش تجمعی که بیانگر انحراف بارش از نرمال در طول مدت تعریف شده میباشد. ۳- شاخص مقدار بارش مورد نیاز برای برگشت به حالت نرمال و ۴- شاخص خشکسالی مؤثر میباشد . در مطالعه حاضر از شاخص جدید بارش مؤثر برای پایش و ارزیابی خشکسالیهای ایستگاه شهرکرد استفاده شد. برنامه‌ای تحت عنوان EP برای محاسبه دقیق‌تر و سریعتر شاخص بارش مؤثر نوشته شد. دادههای بارندگی روزانه ایستگاه شهرکرد طی دوره آماری ۲۰۰۱ - ۱۹۸۰ تحلیل شد و چون حجم خروجی زیاد بود تنها نتایج سال ۲۰۰۱ در مقاله حاضر منعکس گردید .
علی اصغر آل شیخ، عباس علی محمدی، علی قربانعلی،
دوره ۴، شماره ۴ - ( ۴-۱۳۸۴ )
چکیده
سواحل، مناطق ویژه‌ای هستند که با سه محیط اتمسفر، هیدروسفر و لیتوسفر زمین در تماس بوده و از مهمترین پدیده‌های خطی سطح زمین هستند که از طبیعتی پویا برخوردار می‌باشند. مدیریت بهینه سواحل، و حفاظت از محیط زیست در جهت توسعه پایدار نیازمند استخراج خطوط ساحلی و تغییرات آنها میباشد.این مقاله به ارزیابی علمی روشهای متداول تعیین تغییرات خطوط ساحلی با استفاده از تصاویر ماهوارهای می‌پردازد. در این مقاله روش جدیدی برای استخراج خطوط ساحلی ارائه و آزمایش شده است که معایب روشهای متداول را ندارد. آلگوریتم پیشنهادی از ترکیب دو روش آستانه‌گذاری بر روی هیستو گرام تصویر و نسبت بین باندها تشکیل شده است. مکان موردمطالعه این تحقیق دریاچه ارومیه میباشد. این دریاچه بیستمین دریاچه بزرگ دنیا و دومین دریاچه به لحاظ شوری است. پایش خطوط ساحلی دریاچه در فاصله زمانی سالهای ۱۹۸۹ تا ۲۰۰۱ و با استفاده از تصاویر سنجنده‌های TM و ETM+ صورت پذیرفت. با توجه به نتایج به دست آمده از این تحقیق، مساحت در یاچه ۱۰۴۰ کیلو متر مربع در بازه زمانی مورد نظرکاهش یافته است. در این تحقیق، ارتباط تغییرات سطحی دریاچه با اطلاعات ارتفاعی ماهواره TOPEX/POSIDON موردبررسی قرار گرفت و تغییر ارتفاع سطح آب دریاچه در فاصله زمانی موردنظر سه متر برآورد شد. به منظور ارزیابی دقت حاصل از روش پیشنهادی، نتایج با مشاهدات میدانی مطابقت داده شد. دقت خطوط ساحلی استخراج شده برابر ۳/۱ پیکسل (هر پیکسل معادل ۳۰ متر) بر آورد شد.
محمد شریفی‌کیا، پرویز ضیائیان فیروز آبادی، مرضیه چاجی،
دوره ۱۳، شماره ۲۹ - ( ۶-۱۳۹۲ )
چکیده
پایش محصولات کشاورزی از جمله گندم، اقدام ارزشمندی است که مورد تاکید و توجه بسیاری از محققین سنجش از دوری قرارگرفته و دادهها و الگوریتم‌های متعددی در این زمینه معرفی و بکارگیری شده است. پردازش و تحلیل شاخص‌های بازیابی‌شده از سیگنال‌های راداری در طول‌موج‌ها و قطبیدگی‌های مختلف از جمله تکنیک‌های مورد استفاده در پایش این محصول است که هر چند در ایران کمتر مورد توجه واقع شده، لیکن محققان بسیاری به آن پرداخته و قابلیت‌های خاصی برای آن معرفی نموده‌اند. در این تحقیق برای اولین مطالعه، پایش گیاه گندم (آبی و دیم) در تعدادی از مزارع شهرستان شیروان با استفاده از دادههای سنجنده راداری ENVISAT ASAR در باند C و دو قطبیدگی VV و HH و زاویه برخورد۴۱ درجه و از طریق بازیابی و تحلیل ضریب بازپخش سیگنال به کمک تکنیک تداخلسنجی مورد توجه گرفته است. نتایج حاکی از آن است که ضریب بازپخش در هر دو قطبیدگی HH و VV توانایی قابل قبولی در پایش مراحل رشد گندم آبی برای نواحی خاصی از ایران از جمله منطقه مورد مطالعه را داراست. یافته‌های تفضیلی تحقیق روشن ساخت که عدم حساسیت سیگنال با قطبیدگی HH به رطوبت خاک، نتایج بهتری در پایش محصول به نسبت سیگنال با قطبیدگی VV فراهم می‌آورد. در گندم دیم به سبب وجود فضای خالی نسبتا زیاد بین ردیف‌های کشت و ظریف‌تر بودن اجزای این گیاه نسبت به گندم آبی، سیگنال رادار در قطبیدگی VV از تاج گیاه نفوذ کرده و با رشد بیشتر گیاه، سهم بازپخش از خاک کاهش مییابد. همچنین در قطبیدگی HH، بازپخش رادار تا رسیدن گیاه به مرحله خوشه‌دهی افزایش و پس از آن کاهش مییابد.
بهروز سبحانی، عطا غفّاری گیلانده، اکبر گل دوست،
دوره ۱۵، شماره ۳۶ - ( ۳-۱۳۹۴ )
چکیده
خشکسالی به عنوان یک پدیده اقلیمی با کمبود رطوبت و بارندگی نسبت به شرایط نرمال تعریف میشود. این پدیده به شدت بر همه جوانب فعالیت‌های بشری تأثیر می‌گذارد. در حالی که مطالعات انجام شده در رابطه با این پدیده بر اساس روشهای مناسب بسیار کم میباشد. در مقاله حاضر سعی شده است با استفاده از قابلیت‌های سامانه نرم‌افزاری MATLAB و شاخص تلفیقی SEPI در دو مقیاس زمانی ۶ و ۱۲ ماهه، به بررسی وضعیت خشکسالی در استان اردبیل پرداخته شود. برای این کار از دادههای اقلیمی ایستگاه‌های سینوپیتیک شهرستان اردبیل، پارس‌آباد و خلخال در استان اردبیل استفاده شد. نتایج تحقیق نشان میدهد شاخص SEPI ویژگی دو شاخص SPI و SEIرا به خوبی در خود منعکس میکند و همچنین دما را که به عنوان یکی از پارامترهای مؤثر در تغییر شدت خشکسالی است، در بررسی شرایط خشکسالی وارد میکند؛ بنابراین بررسی خشکسالی با شاخص SEPI بهتر از شاخص SPI میباشد. بررسی‌ها در رابطه با خشکسالی بر اساس شاخص SEPI نشان میدهد که روند خشکسالی در استان اردبیل رو به افزایش است. دما هم با شدت بیشتر روند افزایشی دارد. طولانی‌ترین تداوم زمانی خشکسالی در استان، در ایستگاه پارس‌آباد در مقیاس زمانی ۱۲ ماهه از ماه ژوئن سال ۱۹۹۸ تا ماه نوامبر سال ۱۹۹۹ به مدت ۱۸ ماه اتفاق افتاده است. بیشترین درصد وقوع خشکسالی در ایستگاه پارس‌آباد و کمترین آن در ایستگاه خلخال مشاهده میشود.
کمال امیدوار، نسا سپندار،
دوره ۱۸، شماره ۴۹ - ( ۱-۱۳۹۷ )
چکیده
دراین تحقیق وضعیت گرد و غبار در ۶ ایستگاه سینوپتیک استان کرمانشاه، در دوره ی ۲۰۱۰-۱۹۸۷ مورد بررسی قرارگرفته است. جهت بررسی این پدیده، روزهای گرد و غباری در سال ۱۳۸۸ (۲۰۰۹) با کد (۰۶) از شاخص هوای حاضر استخراج شدند. سپس دادههای ترازهای مختلف جو از پایگاه سازمان ملی جو و اقیانوس شناسی ایالات متحده (NCEP/NCAR) برداشت و نقشه ها در نرم افزار Grads ترسیم شدند، در نهایت از طریق پردازش تصاویر ماهوارهای MODIS و با کاربرد شاخص دمای درخشایی، آشکارسازی گرد و غبار انجام و قلمرو گسترش آن مشخص شد. نتایج تحقیق نشان داد که در سطح زمین هنگامی که سامانه ی پرفشار اروپائی به شمال و غرب عقب نشینی میکند در مناطق شرقی دریای مدیترانه کم فشار سودانی گسترش یافته و این سامانه در جهت جنوب غرب به شمالشرق جابجا میشود و با ورود آنها به منطقه آشفتگی ایجاد میشود و به دلیل نبود رطوبت باعث گرد و خاک شد، منابع عمدهی گرد و غبارهای وارده به استان کرمانشاه شامل بیابان های شمال عربستان، جنوب و غرب عراق و تا حدودی شمال صحرای افریقا می باشند.
پریسا احدی، شهریار خالدی، محمود احمدی،
دوره ۲۱، شماره ۶۰ - ( ۱-۱۴۰۰ )
چکیده
گردوغبار به رسوبات با اندازه کمتر از ۱۰۰میکرون که به صورت ذرات معلق انتقال مییابد، اطلاقمیشود. توفانهای گردوغبار هر سال در مناطق خشک و نیمه خشک در عرضهای جنب حاره رخمیدهد. منطقه غرب آسیا، از جمله شبه جزیره عربستان، عراق و ایران و مخصوصا خوزستان به عنوان یکی از مهمترین منابع گردوغبار شناخته شده است . هدف از این پژوهش بررسی فراوانی و میزان روند پدیده گردوغبار در مقیاس ساعتی، ماهانه، فصلی و سالانه طی دوره آماری ۲۰۱۵-۱۹۹۵ در استان خوزستان میباشد. روش کار در این پژوهش مبتنی بر محاسبه آماری پارامترهای مربوط به ریزگرد و تجزیه تحلیل آماری داده ها به روش یرآورد شیب سن و آزمون من-کندال و تهیه نقشه های توزیع فضایی پدیده گردوغبار میباشد. نتایج نشان داد ۵۷/۷۸ درصد رویدادهای گردوغباری بین ساعات ۳۰/۹-۳۰/۱۵به وقت محلی همزمان با گرمایش زیاد زمین، خشکی خاک و اختلاف فشار محلی اتفاق افتاده است. محاسبه روند در همه ساعات روز روند افزایشی و معنادار را نشان داده است که بیشترین افزایش مربوط به ساعت ۳۰/۱۲ و ۳۰/۹ شب میباشد. ۴۹درصد روزهای گردوغباری به ترتیب مربوط به ماههای ژوئیه، ژوئن و می میباشد همچنین ۷۳ درصد روزهای گردوغباری در فصول بهار و تابستان رخ داده است که مرتبط با افزایش دما و خشکی منابع آب و خاک در استان خوزستان است. توزیع فضایی گردوغبار به صورت فصلی و سالانه نشان میدهد بیشترین روزهای گردوغبار در همه فصول مربوط به نیمه غربی استان است که نشان دهنده غلبه کانونهای خارجی به عنوان منشا اصلی ریزگرد و اهمیت عامل توپوگرافی در این منطقه میباشد. توزیع فضایی آماره q نیز مبین افزایش شدید ریزگرد در بیست سال اخیر در نواحی جنوب شرقی ، جنوب و مرکزی استان و در ساعات پایانی روز میباشد که بیانگر توسعه فعالیت کانونهای داخلی در افزایش روند ریزگرد در دهه های اخیر است.
سعیده عینی، بهروز سبحانی،
دوره ۲۱، شماره ۶۰ - ( ۱-۱۴۰۰ )
چکیده
هدف از این پژوهش پایش خشکسالی مراتع استان اردبیل طی دوره رشد مرتع میباشد. بر این اساس از دادههای بارش و دمای ماهانه ۴ ایستگاه سینوپتیک استان اردبیل (اردبیل، خلخال، مشکین‌شهر و پارس‌آباد مغان) طی دوره آماری ۲۰۱۶- ۱۹۹۶، به‌منظور محاسبه شاخص خشکسالی فازی (SEPI) در ۴ بازه زمانی ۱، ۳، ۶ و ۹ ماهه استفاده شد و همچنین از تصاویر ماهواره‌های لندست TM و OLI به‌منظور تهیه نقشههای طبقه‌بندی کاربری اراضی بر اساس مدل حداکثر احتمال و محاسبه شاخص‌های پوشش گیاهی NDVI، EVI، SAVI و LAI استفاده گردید. به جهت بررسی رابطه بین شاخص‌های موردمطالعه، از ضرایب همبستگی پیرسون (R) و ریشه میانگین مربعات خطا (RMSE) بهره گرفته‌شده است. نتایج حاصل از طبقه‌بندی نشان داد که وسعت مراتع استان اردبیل طی سال ۱۳۹۴ نسبت به سال ۱۳۷۷، هم در بخش مراتع قشلاقی و هم در بخش مراتع ییلاقی کاهش ملاحظه‌ای را نشان میدهد. بر اساس نتایج SEPI وضعیت خشکسالی طی سالهای ۱۳۹۰ تا ۱۳۹۵ بیشتر از سایر دوره زمانی موردمطالعه میباشد. نقشههای پراکندگی پوشش گیاهی بر اساس الگوریتم طبقه‌بندی درخت تصمیم‌گیری و طبق شاخص NDVI برای ماههای موردمطالعه تهیه گردید. همچنین بر اساس نتایج به‌دست‌آمده از ارزیابی شاخص نشان داد که بالاترین همبستگی بین شاخص NDVI و شاخص SEPI ۶ ماهه مشاهده میشود و کمترین ضریب میانگین مربعات خطا نیز بین شاخص SAVI و شاخص SEPI ۶ ماهه وجود دارد ولی به‌طورکلی مناسب‌ترین شاخص برای پایش خشکسالی مراتع استان اردبیل شاخص NDVI و SEPI ۶ ماهه میباشد.
سید محمد حسینی، فخری سادات فاطمی نیا،
دوره ۲۱، شماره ۶۱ - ( ۴-۱۴۰۰ )
چکیده
در این پژوهش به منظور بررسی و پایش وضعیت شاخص سطح برگ در استان همدان از دادههای ماهوارهی مودیس در یک بازهی زمانی ۱۵ ساله بهره گرفته شد. دادههای شاخص سطح برگ پس از استخراج از تارنمای مودیس، با کدنویسی در نرمافزار متلب مورد واکاوی قرار گرفتند و سپس نقشههای آن استخراج شدند. در نهایت، سری زمانی سالانهی شاخص سطح برگ به دست آمد و ارتباط آن با میزان بارشها و میانگین دما در طی این سالها بررسی گردید. به منظور بررسی بهتر نقشهها، یاختههای بالاتر از یک که نشاندهندهی وضعیت بهتر و تراکم بیشتر سطح برگ هستند، مورد بررسی قرار گرفتند. در این میان، سالهای ۱۳۸۱، ۱۳۸۷، ۱۳۹۰ به ترتیب با(۰۱/۰ ، ۰۳/۰ و ۰۳/۰ درصد) پایینترین یاختههای بالاتر از ۱ و سال ۱۳۹۵ با ۲۴/۰ و سالهای ۱۳۹۳، ۱۳۸۸ و ۱۳۸۹ با ۰۷/۰ یاختهی بالاتر از ۱، بالاترین تعداد یاخته را به خود اختصاص دادهاند. وجه مشترک تمامی سالها از نظر یاختههای بالاتر از یک نشان میدهد که باغات جنوب همدان در جنوب دره مرادبیک، کشتزارهای غرب نهاوند، باغات جنوبشرق ملایر، منطقه حفاظت شده لشگردر در جنوبشرق ملایر در تمام سالها مشترک بودهاند. تنها تفاوتی که در سالهای مختلف مشاهده میشود تعداد یاختههاست. در نهایت سری زمانی دادهها نشان داد که سال ۱۳۸۹ دارای بالاترین و سال ۱۳۸۱ و ۱۳۸۷ دارای پایینترین میزان سری زمانی سطح برگ هستند.
زهرا عبادی نهاری، مهدی عرفانیان، سیما کاظم پور چورسی،
دوره ۲۳، شماره ۶۸ - ( ۱-۱۴۰۲ )
چکیده
خشکسالی یک رویداد پیچیده است که در اثر به هم خوردن تعادل آب ایجاد شده و همواره بر بخشهای کشاورزی، اکولوژیکی و اجتماعی-اقتصادی تأثیرگذار می باشد. اگرچه تا کنون، شاخص های خشکسالی به دست آمده از داده های سنجش از دور برای پایش خشکسالی کشاورزی یا هواشناسی مورد استفاده قرار گرفته اند، ولی شاخصی که بتواند به طور مناسبی بازتاب کننده اطلاعات جامع از خشکسالی از جنبه هواشناسی تا کشاورزی باشد، کمتر مورد استفاده قرار گرفته است. در تحقیق حاضر، به منظور پایش جامع خشکسالی حوضه آبریز دریاچه ارومیه از شاخص خشکسالی تلفیقی (SDI) به عنوان شاخص سنتز شده از شاخص وضعیت پوشش گیاهی (VCI)، شاخص وضعیت دمایی (TCI) و شاخص وضعیت بارش (PCI) بر اساس روش آنالیز مؤلفه اصلی (PCA) استفاده شده است. بدین منظور، ابتدا سری داده های ماهواره ای MOD۱۳A۳، MOD۱۱A۲ و TRMM۳B۴۳ طی دوره ی آماری ۲۰۰۱ تا ۲۰۱۲ دانلود شد. پس از پردازش اولیه، شاخص های خشکسالی با استفاده از داده های LST، NDVI و TRMM محاسبه و نقشه های شدت خشکسالی ماهانه تهیه شدند. به منظور اعتبارسنجی شاخص SDI، رابطه همبستگی این شاخص با شاخص SPI در بازه زمانی ۳ ماهه طی فصل رشد بدست آمد. همچنین روابط همبستگی SDI با میزان عملکرد دیم دو گیاه گندم و جو بررسی شد. نتایج حاکی از وقوع خشکسالی در سال های ۲۰۰۸ و ۲۰۰۱ در حوضه آبریز دریاچه ارومیه می باشد. نتایج بررسی اعتبارسنجی بیانگر وجود همبستگی ۸۰% میان دو شاخص SDI و SPI می باشد. همچنین نتایج این تحقیق نشان داد که شاخص SDI، به عنوان شاخص جامع پایش خشکسالی، بازتاب کننده اثرات خشکسالی بر کشاورزی می باشد.
رئوف مصطفی زاده، فریبا اسفندیاری، مهناز حمزه ای، نازیلا علایی،
دوره ۲۴، شماره ۷۲ - ( ۱-۱۴۰۳ )
چکیده
هدف از این پژوهش، ارزیابی تغییرات زمانی پوشش گیاهی جوامع حاشیه رودخانه قره‌سو استان اردبیل با استفاده از سنجه‌های سیمای سرزمین در یک بازه زمانی ۸ ساله است که برای برنامه‌ریزی‌های حفظ اکوسیستم رودخانه و مطالعه مورفولوژی آن اهمیت است. تهیه نقشه پوشش حاشیه رودخانه قرسو از تصاویر GoogleEarth برای سالهای ۲۰۱۱، ۲۰۱۶، ۲۰۱۹ به‌دلیل وضوح تصاویر استفاده شد. به‌منظور ارزیابی ارتباط بین سنجه‌های سیمای سرزمین در دوره‌های زمانی مورد بررسی از تحلیل همبستگی در محیط برنامه‌نویسی R استفاده شد. نمقدار سنجه پیوستگی سیمای سرزمین ۵۲/۹۱ درصد به ۴۹/۹۵ درصد در این منطقه طی دوره مورد مطالعه که نشان‌دهنده افزایش یکپارچگی و بهبود پیوستگی در سیمای سرزمین میباشد. ارزیابی تعداد لکه در تحقیق حاضر روند افزایشی را نشان داد که بیشترین مقدار برای بازه زمانی ۲۰۱۹ بوده است. همچنین نتایج تغییرات عرض رودخانه قره‌سو نشان داد که عرض رودخانه در سال ۲۰۱۹ به‌ترتیب با حداکتر و حداقل ۴۳/۲۷ و ۹۷/۳ است. مقایسه مقادیر عرض رودخانه در سه دوره مطالعاتی نشان‌دهنده روند افزایشی در عرض رودخانه می‌تواند ناشی از محدود شدن عرض رودخانه توسط فعالیت‌های انسانی و یا حفاظت کناره‌ها برای حفاظت از اراضی کشاورزی در برابر تعریض کناره‌ها باشد. همچنین همبستگی عرض رودخانه نشان داد که بین دوره زمانی ۲۰۱۹ و ۲۰۱۶ همبستگی ۶۳/۰ و در سطح ۰۰۱/۰ معنی‌دار میباشد. کمترین همبستگی بین دوره زمانی ۲۰۱۹ و ۲۰۱۱ با مقدار عددی ۳۰/۰ در سطح ۵ درصد محاسبه شد. در حالت کلی نتایج تغییرات در جوامع حاشیه رودخانه را می‌توان با پیشروی عملیات کشاورزی تا نزدیک حریم رودخانه مرتبط دانست.
