---

داده­های اقلیمی دارای خود همبستگی، اثر فصل، روند و ویژگی تصادفی می باشند، در نتیجه از مفاهیم سری‌های زمانی در پیش­بینی متغیرهای اقلیمی استفاده می شود. هدف این مقاله پیش بینی متغیرهای اقلیمی به کمک تحلیل سری های زمانی حوضه آبخیز زهره می باشد. درگام اول اقدام به بررسی آزمون­های کلموگراف-اسمیرنوف و من-کندال برای تعیین نرمالیته و تعیین روند گردید. نتایج آنالیز روند من-کندال نشان‌دهنده روند معنی‌دار متغیر دبی بوده است (۰۵/۰>P)، درحالی‌که متغیرهای دیگر فاقد روند معنی‌دار بوده است (۰۵/۰P>). همچنین متغیرهای بارش، دبی و تبخیر دارای روند نزولی (۰>Z) و دما دارای روند صعودی بوده است (۰Z>). در گام بعد اقدام به ایستا نمودن داده­ها گردید که با استفاده از عملگر تفاضل؛ داده­های ناایستا بعد از انجام یک مرحله تفاضل گیری ایستا گردیدند (۱d=). به کمک شکل­های خود همبستگی و خود همبستگی جزئی یک مدل سری زمانی مناسب شناسایی گردید. حدود تغییرات مرتبه­های اتورگرسیو و میانگین متحرک مدل­ها تا حداقل صفر و حداکثر ۲ تعیین و به وسیله معیار آکائیک مناسب­ترین مدل­ها استخراج گردید و معنی­داری پارامترها به وسیله روش حداکثر درست نمایی تأیید شد (۰۵/۰>P). اعتبارسنجی مدل­ها، توسط معیارهای مختلف حاکی از دقت و صحت مدل آریمای فصلی (ساریما) برای متغیر دما و تبخیر (۹۸/۰R=) است. نتایج مدل­ها در مقیاس ماهانه بهتر از مقیاس فصلی بوده است.
 
 

---

به منظور بررسی تاثیر شهر بر  دمای سالانه در شمال شرق ایران، از داده­های ایستگاه­های مشهد، سبزوار، تربت حیدریه، بیرجند و بار در بازه زمانی ۱۹۶۰ تا ۲۰۱۱ استفاده شد. داده­های دمای میانگین، کمینه و بیشینه سالانه، تا سال ۲۰۱۱ از سازمان هواشناسی دریافت و سال­های فاقد داده به روش رگرسیون جایگزین گردید. برای سری دمای میانگین سالانه ایستگاه­ها با توجه به نمودار خودهمبستگی و خودهمبستگی جزئی، مدل آریماانتخاب و جهت صحت و برازش هر مدل از معیارهای، ریشه میانگین مربعات خطا، قدرت توجیه و فرض تصادفی بودن باقیمانده­ها استفاده شد. مدلAR(۲,۱,۰)  برای سری دمای میانگین مشهد و بیرجند، مدل AR(۱,۱,۰)برای دمای میانگین سبزوار، مناسب­ترین مدل تشخیص داده شدند. جهت تشخیص روند و تغییرات در هر سری از آزمون من کندال و t استفاده شد، در آزمون t، میانگین دهه اول هر سری با میانگین دهه اخیر آزمون گردید، ایستگاه­ها بر اساس موقعیت به دو دسته داخل محدوده شهری و خارج از محدوده شهری تقسیم شدند. نتایج نشان می­دهد روند دما در ایستگاه­های داخل شهر و خارج شهر کاملا متفاوت است، دمای میانگین، بیشینه وکمینه سالانه در ایستگاه­های داخل محدوده شهری روند افزایشی نشان دادند، در حالیکه در ایستگاه­های خارج از شهرها دمای میانگین سالانه بدون روند و حتی دمای بیشینه ایستگاه­های تربت حیدریه، بار و دمای کمینه بیرجند روند، کاهشی بوده است.

---

بارندگی یکی از مهمترین اجزای چرخه آب بوده و به عنوان یکی از مهمترین مولفه­های ورودی به چرخه­های هیدرولوژیکی بشمار می­رود که در سنجش خصوصیات اقلیمی هر منطقه، نقش بسیار مهمی را ایفا می­کند. در این پژوهش برای پیش­بینی بارندگی سالانه ایستگاه­های سینوپتیک مهاباد، ارومیه و ماکو در استان آذربایجان غربی در دوره آماری ۹۲-۱۳۶۳، از سری زمانی آریما استفاده شد. برای بررسی ایستایی مدل توابع خودهمبستگی (ADF) و خودهمبستگی جزیی (PACF) بکار رفت و با روش تفاضل­گیری داده­های ناایستا به داده ایستا تبدیل شدند. با ایستا کردن داده­ها از مدل­های تصادفی برای پیش­بینی میانگین بارندگی سالانه استفاده گردید. با در نظر گرفتن معیارهای ارزیابی مدل شامل آماره T، P-VALUE کمتر از ۰۵/۰ و معیار اطلاعات بیزی (BIC), مدل(۱,۰,۰)  ARIMA، مدل(۰,۱,۱)  ARIMA و مدل(۰,۱,۱)  ARIMA به ترتیب در ایستگاه­های ارومیه، ماکو و مهاباد به عنوان مدلی مناسب جهت پیش­بینی بارندگی سالانه تعیین و بارش به مدت سه سال (۹۵-۱۳۹۲) پیش بینی شد. نتایج نشان دهنده افزایش بارش است که براساس آمار بارندگی موجود در سال­های مربوطه، نتایج مدل برازش یافته قابل قبول است.