در این پژوهش به بررسی عوامل و محرکهای تغییر الگوی معیشت روستاهای مرزی پرداخته شد. تحقیق حاضر از نظر هدف، کاربردی و روش انجام آن، توصیفی- تحلیلی است. ابزار گردآوری دادهها، پرسشنامه و مصاحبه بوده است. جامعه آماری خانوارهای روستایی دهستان مینان در شهرستان مرزی سرباز میباشد (۴۵۴۴N=). با استفاده از فرمول کوکران و به روش نمونهگیری سهمیهای ۳۵۴ خانوار به عنوان نمونه انتخاب شد. برای تجزیه و تحلیل دادهها از آزمونهای t تکنمونهای، کایدو و مدل لجستیک استفاده شد. نتایج نشان داد که از بین ۳۵۴ پاسخگو، ۷۲/۸۸ درصد معتقد بودند که الگوی معیشت آنها تغییر پیدا کرده و ۲۷/۱۲ درصد معتقد بودند که الگوی معیشتی آنها تغییری نداشته است. از بین ۴۵ متغیر مورد نظر پژوهش، ۱۵ متغیر به طور قابل توجهی ارتباط معنیداری با تغییر معیشت داشته است. عوامل اقتصادی (۰/۴۰۰)، شخصی (۰/۳۶۰) و انزوای جغرافیایی (۰/۳۱۲) ارتباط بیشتری با تغییر معیشت داشتهاند. همچنین در واکنش به این تغییر معیشت، از ۳۴۵ پاسخگو، ۳۹/۸ درصد قاچاق سوخت و کالا ، ۲۵/۴ تجارت و معامله و ۲۲/۹ درصد انجام کارهای خدماتی را برای امرار معاش انتخاب نمودهاند. لذا می توان گفت ایجاد زمینههای مناسب برای امرار معاش خارج از مزرعه مانند صنایعروستایی و صنایعدستی میتواند ضمن تنوع امرار معاش، از تغییر معیشت و استفاده از راههای نامشروع و خطرناک برای این امر جلوگیری کند.
