پرویز ضیائیان فیروزآبادی، لیلا حسینجانی، حمیدرضا تلخابی،
دوره ۱۳، شماره ۳۱ - ( ۱۲-۱۳۹۲ )
چکیده
در سال های اخیر خطر بیابان زایی و رشد کویر یکی از موضوعات مهم در مقیاس محلی و جهانی بوده که می تواند ناشی از نتایج تغییرات اقلیمی و ضعف در مدیریت صحیح محیط باشد. در این میان تکنولوژی سنجش از دور به دلیل تولید تصاویر ماهواره ای با قدرت تفکیک طیفی و مکانی بالا، به عنوان وسیله ای کارآمد برای آشکارسازی و ارزیابی تغییرات شناخته شده است. در این تحقیق با استفاده از داده های اقلیمی و همچنین تصاویر, TM, MSS ETM+ماهواره ی لندست مربوط به سال های۱۹۷۳، ۱۹۸۵، ۲۰۰۰ و ۲۰۱۱ ، روند تغییرات اقلیمی و تغییرات اراضیِ کویر میقان مورد بررسی قرار گرفته است. از پارامترهای اقلیمی برای بررسی تغییرات اقلیمی و از روش تفریق باندهای مشابه طیفی و منطق فازی برای بدست آوردن شدت تغییرات ایجاد شده، استفاده شد. تصاویر ماهواره ای، در محیط نرم افزارARC GIS۱۰ به روش طبقه بندی نظارت شده از نوع حداکثر مشابهت(MLC) با انتخاب نمونه های آموزشی، طبقه بندی شدند. نتایج بررسی نشان داد که به تبع تغییرات اقلیمی(کاهش بارش و افزایش دما) شدت تغییرات فازی برای دوره ۸۵-۱۹۷۳ معادل۸۴۸۴۳/۰، برای دوره۲۰۰۰-۱۹۸۵ معادل ۹۲۹۸۳/۰ و برای دوره زمانی۲۰۱۱-۲۰۰۰ معادل ۹۲۷۹۵/۰ بوده است. همچنین مساحت اراضیِ کویری، در طول سه دوره فوق؛ به ترتیب ۹/۱۵، ۶/۸ و ۹/۹ کیلومتر مربع افزایش یافته و در طول دوره ی ۳۸ ساله، از ۸/۱۲۳ به ۴/۱۵۸ کیلومتر مربع رسیده است. روند گسترش متوسط سالانه کویر۰,۹۰۵۲کیلومتر مربع، و میزان همبستگی بین کاهش بارش و افزایش کویر ۹۹۸/۰- بوده است.
حمیدرضا تلخابی، محمد سلیمانی، احمد سعیدنیا، احمد زنگانه،
دوره ۱۹، شماره ۵۲ - ( ۱-۱۳۹۸ )
چکیده
این مقاله نقش حملونقل در شکلگیری آلودگی هوای منطقۀ کلان‌شهری تهران را بررسی کرده است. این منطقه دارای جمعیتی بالغ بر ۱۵,۹۸ میلیون نفر میباشد. روش مقالۀ حاضر از نوع تحلیلی بوده و بر دادههای ثانویه و سنتهای روش پژوهش کمی استوار است. برای تحلیل فضایی جابهجایی، از دادههای خام ترددشماری درونشهری و برونشهری سال ۱۳۹۵، و به‌منظور تحلیل فضایی آلودگی هوا (ذرات معلق کمتر از ۲.۵ میکرون و ۱۰ میکرون)، از دادههای خام ایستگاههای سنجش آلودگی هوا و تصاویر ماهوارهای لندست (OLI) برای سه روز منتخب در سالهای ۱۳۹۲، ۱۳۹۳ و ۱۳۹۵ به‌عنوان نمونۀ بررسی، در محیط نرم‌افزاری ArcGIS استفاده‌شده است. یافتههای پژوهش حاکی از آن است که به دلیل شدت جریان سفرها و ترددهای درون کلانشهر تهران، حومه به حومه، حومه به شهر مرکزی (تهران) و بالعکس، کانونهای خیزش آلودگی هوا را نمیتوان تنها به شهر تهران نسبت داد، بلکه گسترۀ شکلگیری کانونهای آلاینده در محدودۀ "منطقۀ کلان‌شهری تهران" توزیع شده است. همچنین میزان همبستگی فضایی بین نقشههای آلودگی هوا و نقشههای جریان حملونقل در روزهای منتخب (۲ بهمن ۱۳۹۲، ۵ بهمن ۱۳۹۳ و ۷ آذر ۱۳۹۵)، در همۀ موارد ارتباط فضایی بالا (بیش از ۷۵ درصد) را نشان داده است. همچنین تحلیل این وضعیت در حلقههای سهگانه نشان داد حاکی از این بود که بیشترین حجم ترددها به ترتیب در محدودۀ شهر تهران به‌عنوان (CBD)، ناحیۀ حومهای (Suburban) و فراحومه (Exurban) انجام شده و الگوی پراکنش و تجمع فضایی آلودگی نیز تابع این وضعیت بوده است.
