دوره 25، شماره 76 - ( 1-1404 )
جلد 25 شماره 76 صفحات 109دوره92فصل__Se |
برگشت به فهرست نسخه ها
Download citation:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
Najafi E, Faraji Monfared A, Ahmadi M. Spatial distribution of alluvial fans for evaluating tectonic activity: A case study from the Southern Kharqan mountain range, Hamadan Province. jgs 2025; 25 (76) :92-109
URL: http://jgs.khu.ac.ir/article-1-3895-fa.html
URL: http://jgs.khu.ac.ir/article-1-3895-fa.html
نجفی اسماعیل، فرجی منفرد ابوالفضل، احمدی مهدی. بررسی جایگاه مخروط افکنه‌ها در ارزیابی فعالیت‌های تکتونیکی (مطالعه موردی: دامنه‌های جنوبی رشته‌کوه خرقان در شمال شرقی استان همدان). نشریه تحقیقات کاربردی علوم جغرافیایی. 1404; 25 (76) :92-109
1- دانشگاه دامغان
2- دانشگاه تبریز ،Afarajimonfared63@gmail.com
3- دانشگاه تبریز
2- دانشگاه تبریز ،
3- دانشگاه تبریز
چکیده: (4621 مشاهده)
گسترش مناطق کوهستانی و بیابانی در سرزمین ایران، سبب شده تا پدیده‌های شناخته شده ژئومورفولوژیکی نیز، رخنمون نماید. مخروط‌افکنه از جمله این پدیده‌هایی هستند که در مناطق مختلف پراکنش یافته‌اند. شناسایی عوامل به وجود آورنده و آگاهی از تأثیرات آن‌ها می‌تواند انسان را در کنترل و محدود نمودن برخی از مخاطرات طبیعی و همچنین آمایش بهینه سرزمین کمک کند. در این پژوهش سعی شد از طریق بررسی شواهد موجود مخروط افکنه‌ها به ارزیابی وضعیت فعالیت‌های تکتونیکی در جنوب دامنه‌های رشته‌کوه خرقان در شمال شرق استان همدان پرداخته شود؛ بنابراین در ابتدا روند گسترش مخروط‌افکنه‌های منطقه (متشکل از دو مخروط‌افکنه گوزل‌دره و کرفس و چندین مخروط‌افکنه کوچک) با استفاده از نقشه‌ها و نرم‌افزارهای مختلف ترسیم شد، سپس به ارزیابی شواهد موجود در خصوص فعالیت تکتونیک پرداخته شد. نتایج به‌دست‌آمده نشان می‌دهد که در بعضی از قسمت‌ها تکتونیک فعال (مثل قسمت شرقی مخروط‌افکنه گوزل‌دره) و در بعضی مناطق غیرفعال (الگوی قرارگیری مخروط‌افکنه‌های کوچک در محدوده بین مخروط کرفس و گوزل‌دره) است. شواهد دیگر در بستر و حاشیه مخروط‌افکنه گوزل نشان از تغییرات زمین ساختی در اثر فعالیت گسل‌های فعال در قسمت شرقی منطقه است که الگوی حرکت آبراهه‌های را در بستر رودخانه تغییر داده و منجر به تخریب و کاوش قسمت‌های کناری رودخانه شده است. همچنین الگوی زهکشی و عمق برش در سطوح مخروط افکنه‌ها از وجود فعالیت نسبی زمین‌ساخت در مخروط افکنه‌ها است. جایگاه‌های تهیه شده نشان از دوره‌های آرام و فعال در دوره‌های مختلف زمین‌شناسی در منطقه موردمطالعه است. به‌طوری‌که ابتدا با یک دوره آرام طولانی‌مدت شروع و سپس جنبش‌های زمین‌ساخت فعالیت کرده و در ادامه با نوسان‌هایی ادامه پیداکرده است
نوع مطالعه: كاربردي |
موضوع مقاله:
ژئومورفولوژی
فهرست منابع
1. بهرامی، شهرام. (1393). برآورد حجم مخروط‌افکنه های واقع در حاشیه طاقدیس دنه خشک و ارتباط آن با تکتونیک. فصلنامه تحقیقات جغرافیایی. 29(112): 59-72.
2. بهرامی، شهرام؛ یمانی، مجتبی؛ علوی پناه، سید کاظم.(1387). تحلیل مورفومتری و مورفولوژی شبکه زهکشی در مخروط آتشفشانی تفتان.پژوهش‌های جغرافیای طبیعی.40(65) : 61-72.
3. بهرامی، شهرام؛ بهرامی، کاظم.(1390). ارزیابی نقش زمین‌ساخت در ریخت‌شناسی مخروط‌افکنه‌های واقع در حاشیه طاقدیس دنه خشک. فصلنامه زمین‌شناسی ایران. 5(19): 15-29.
4. جمال آبادی، جواد ؛ زنگنه اسدی، محمدعلی ؛ امیراحمدی، ابوالقاسم .(1397). روابط کمی بین حجم مخروط افکنه‌ها و ارتباط آن با تکتونیک فعال (مطالعه موردی: دامنه جنوبی ارتفاعات جغتای). جغرافیا و برنامه ریزی محیطی. 29(71) : 35-56.
5. خیام، مقصود؛ مختاری، داود .(1382) .ارزیابی عملکرد فعالیت‌های تکتونیکی بر اساس مرفولوژی مخروط افکنه‌هامورد نمونه: مخروط افکنه‌های دامنه شمالی میشوداغ. پژوهش‌های جغرافیایی . 35(44):1-10 .
6. رادفر، شهباز؛ پورکرمانی، محسن.(1381). بررسی نوزمین ساختی مخروط افکنه‌های گسل کوهبنان. نشریه علوم دانشگاه تربیت معلم،. 2(3):97-114.
7. رامشت، محمدحسین؛ شاه زیدی، سمیه. (1388). نقش گسل‌ها در جابجایی کانون‌های واگرای متواتر و تکامل مخروط‌افکنه درختنگان در کواترنر. جغرافیا و توسعه ناحیه‌ای، 6(10) 1-19.
8. رجبی معصومه؛ مختاری، داوود، هاشمیان، میرابراهیم.(1398). تحلیل روابط کمی بین حجم مخروط افکنه ها و ارتباط آن با تکتونیک فعال (مطالعه موردی: مخروط افکنه های دامنه شمالی بزقوش)، مجله جغرافیا و برنامه ریزی. 70(23): 123-143.
9. سپهری صدر، نسرین؛ بهرامی، شهرام؛ زنگنه اسدی، محمدعلی .(1395). اثر انحراف رودخانه‌ها در مورفولوژی مخروط‌افکنه‌های دامنه جنوبی جغتای، پایان‌نامه کارشناسی ارشد. دانشگاه حکیم سبزواری. دانشکده جغرافیا.
10. عابدینی، موسی؛ رجایی عبدالحمید .(1385). بررسی نقش عوامل موثّر در گسترش و تکامل مخروط‌افکنه های ارتفاعات درّه دیز- دیوان داغی با استفاده از روش‌های فن‌های جدید. پژوهش‌های جغرافیایی.(55):89-73.
11. لشگری بمی، زینب؛ درخشانی، رضا؛ شفیعی بافتی، شهرام.(1398). بررسی مورفوتکتونیکی مخروط‌افکنه‌های شمال جیرفت. پایان‌نامه کارشناسی ارشد. دانشگاه شهید باهنر کرمان. دانشکده علوم.
12. مددی، عقیل؛ فرجی منفرد، ابوالفضل.(1393). مطالعه‌ی عوامل مؤثر در شکل‌گیری مخروط‌افکنه‌های گوزل‌دره و کرفس و بررسی فعالیتت های تکتونیکی در دامنه‌های جنوبی خرقان (استان همدان). جغرافیا و توسعه.12(37): 195-206.
13. مقصود، مهران؛ باقری، سجاد؛ مینایی، مسعود.(1388). بررسی نقش تکتونیک در شکل‌گیری و تحول مخروط افکنه‌های طاقدیس قلاجه. مجله جغرافیا و توسعه‌ای ناحیه‌ای. 12: 99-124.
14. مقصودی، مهران .(1387). بررسی عوامل مؤثر در تحول ژئومورفولوژی مخروط‌افکنه ها (مطالعه موردی: مخروط‌افکنه جاجرود). پژوهش جغرافیای طبیعی. 65: 73-92.
15. نجفی اسماعیل؛ صفاری امیر؛ قنواتی عزت اله؛ کرم امیر.(1393). ارزیابی فعالیت‌های نو زمین‌ساختی با استفاده از شاخص‌های ژئومورفولوژیک در حوضه‌های آبریز کلان‌شهر تهران. تحلیل فضایی مخاطرات محیطی. 1(4):1-22.
16. نوحی، محمد؛ مددی، عقیل؛ عابدینی، موسی. (1397). تعیین میزان فعالیت تکتونیکی بر اساس مورفولوژی سیستم‌های مخروط افکنه‌ای؛ مطالعه موردی دامنه‌های شمالی کوهستان سبلان، تحقیقات جغرافیایی کواترنری. ۳۴ ( ۱): 109-120.
17. Demirel, Suleyman .2015.Tectonic controls of the North Anatolian Fault System (NAFS) on the geomorphic evolution of the alluvial fans and fan catchments in Erzincan pull-apart basin; Turkey.Journal of Asian Earth Sciences, 98, pp 116-125. [DOI:10.1016/j.jseaes.2014.11.017]
18. Field. John. 2001. Channel avulsion on alluvial fans in southern Arizona. Geomorphology 37, pp. 93-1045 [DOI:10.1016/S0169-555X(00)00064-7]
19. García Delgado, H. and Velandia, F. 2020. Tectonic geomorphology of the Serranía de San Lucas (Central Cordillera), Regional implications for active tectonics and drainage rearrangement in the Northern Andes. Geomorphology, 349,106914.
https://doi.org/10.1016/j.geomorph.2019.106914 [DOI:10.1016/j.geomorph.2019.106914.]
20. Gomez-Villar, J.M. Garcia-Ruiz.2000. Surface sediment characteristics and present dynamics in alluvial fan of the central Spanish pyrenees,. Geomorphology, 34:3, pp. 127-144. [DOI:10.1016/S0169-555X(99)00116-6]
21. Harvey, A.M., Wigand, P.E., Wells, S.G. 1999. Response of Alluvial Fan Systems to the Late Pleistocene to Holocene Climatic Transition: Contrasts between the Margins of Pluvial Lakes Lahontan and Mojave, Nevada and California, USA, Catena, 36, pp. 255-281. [DOI:10.1016/S0341-8162(99)00049-1]
22. Huggett, R. J .2003. Fundamental of geomorphology. Routledge.
23. Klinger, Y., Avouac, J.P., Bourles, D., Tisnerat, N. 2003. Alluvial Deposition and Lake-level Fluctuations Forced by Late Quaternary Climate Change: The Dead Sea Case Example, Sedimentary Geology, 162, pp. 119-139. doi:10.1016/j.sedgeo.2003.07.001 [DOI:10.1016/j.sedgeo.2003.07.001]
24. Mount, J. and Twiss, R. 2005. Subsidence, Sea Level Rise, and Seismicity in the Sacramento-San Joaquin Felta. San Francisco Estuary and Watershed Science, 3: 1, doi:10.15447/sfews.2005v3iss1art7. [DOI:10.15447/sfews.2005v3iss1art7]
25. Ngapna, M.N., Owona, S., Owono, F.M., Ateba, C.B., Tsimi, V.M., Ondoa, J.M., Ekodeck, G.E. 2020. Assessment of relative active tectonics in Edea-Eseka region (SW Cameroon, Central Africa). Journal of African Earth Sciences, 164, pp. 103-798. [DOI:10.1016/j.jafrearsci.2020.103798]
26. Pera, E., Sorriso-Valvo, M. (2000) Weathering and Morphogenesis in a Mediterranean Climate, Calabria, Italy,Geomorphology, 34, PP251-270. [DOI:10.1016/S0169-555X(00)00012-X]
27. Pradeep, K. Goswami, Charu, C. P & Shefali Pandey .2009. Tectonic controls on the geomorphic evolution of alluvial fans in the Piedmont Zone of Ganga Plain, Uttarakhand, India. J Earth Syst Sci 118, pp245-259.
https://doi.org/10.1007/s12040-009-0012-y [DOI:10.1007/s12040-009-0012-y.]
28. Vilar, G. Ruiz, G.2003. Surface sediment characteristics and present dynamics in alluvial fans of the central Spanish Pyrenees. Geomorphology. 34. Pp. 127-144. [DOI:10.1016/S0169-555X(99)00116-6]
29. Viserase, C. calvache, M. soria, J. Fernandez, J. 2002. Differential features of alluvial fans controlled by tectonic or eustatic accommodation space. Examples from the Betic Cordillera, Spain. Geomorphology. 50. Pp. 181-202. [DOI:10.1016/S0169-555X(02)00214-3]
30. Yong, J.C. 1985. Geomorphology (in Chinese). High Education press. Beijing.
ارسال پیام به نویسنده مسئول
| بازنشر اطلاعات | |
 |
این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است. |
CC BY
نشریه «تحقیقات کاربردی علوم جغرافیایی» به‌طور کامل الزامات انتشار دسترسی آزاد را طبق«CreativeCommons Attribution 4.0 International License (CC BY 4.0)» رعایت می‌کند.
