تیموری اصغر، توکلی نیا جمیله، مشکینی ابوالفضل. سنجش گستردگی فضایی کلانشهر تهران و تأثیر آن بر تغییرات محیط زیست. نشریه تحقیقات کاربردی علوم جغرافیایی. 1401; 22 (65) :367-380
URL: http://jgs.khu.ac.ir/article-1-3509-fa.html
1- دانشجوی دکتری جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران
2- دانشیار جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران ، j_tavakolinia@sbu.ac.ir
3- دانشیار جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران
چکیده: (9162 مشاهده)
شهرنشینی فزاینده در جهان شهریشده، پایداری مناطق کلانشهری را بهویژه در کشورهای درحالتوسعه در ابعاد مختلف توسعه پایدار با چالشهای اساسی مواجه ساخته و چشمانداز توسعه ناپایداری را برای آنها رقم زده است. مصرف بیرویه زمین و پیامد آن تغییرات کاربری و پوشش زمین، یکی از معضلات محیطزیستی است که در اثر تمرکز بالای جمعیت و فعالیت در مناطق کلانشهری بهطور چشمگیری اتفاق میافتد. این پژوهش از نوع کاربردی بوده و در راستای پایش تغییرات محیطزیستی ناشی از گستردگی فضایی کلانشهر تهران با روش توصیفی- تحلیلی و با بهکارگیری تکنیکهای سنجشازدور و GIS تغییرات کاربری و پوشش زمین ناشی از گستردگی فضایی کلانشهر تهران را مورد ارزیابی و تحلیل قرار داده است. یافتهها، حاکی از افزایش مساحت اراضی ساختهشده از 34316 هکتار در سال 1365 به 68252 هکتار در سال 1395 دارد که 15731 هکتار از آن مربوط به تغییرات اراضی کشاورزی، باغات و پهنه آبی به اراضی ساختهشده میباشد. همچنین نتایج پیشبینی مدل زنجیره مارکوف و سلولهای خودکار حاکی از ادامه روند تغییرات کاربری و پوشش زمین به نفع اراضی ساختهشده دارد تا سال 1405 دارد. این شواهد نشان دهنده این است که کلانشهر تهران با گسترش بیش از اندازه خود از آستانههای جمعیتی و اکولوژیکی فراتر رفته و با پیش روی بهسوی محیط طبیعی پیرامون اختلال ساختاری مهمی را در محیطزیست به وجود آورده است. بر همین اساس لزوم توجه به رویکردهای نوین توسعه شهری و همچنین ارائه سناریوهای تمرکززدایی از آن میتواند اقدامی اساسی برای حل معضلات محیطزیستی ناشی از گستردگی فضایی بیش از اندازه آن باشد.