فصلنامه تحقیقات مدلسازی اقتصادی

    دراین مقاله به ارائه مدلی برای سرمایه­گذاری بهینه در ماشین­آلات پیشرفته تولیدی بااستفاده از برنامه­ریزی خطی­فازی پرداخته می­شود. در مرحله اول، اهداف استراتژیک و بلندمدت شرکت و حداقل سطوح دستیابی به آنها در قالب مقادیر فازی، توسط تصمیم­گیرندگان مشخص می­شود. در مرحله بعد، گزینه­های امکان­پذیر برای دستیابی­به این اهداف و تأثیر این گزینه­ها در دستیابی به هر کدام از اهداف در قالب متغیرهای کلامی بیان می­شود. تأثیر هر گزینه در دستیابی به اهداف استراتژیک به­عنوان ضرایب تکنولوژیکی وحداقل سطوح دستیابی به اهداف به­عنوان مقادیر سمت راست در محدودیت مربوط­به حداقل سطوح دستیابی به اهداف لحاظ می­شوند. علاوه­بر این، محدودیت­های مربوط به روابط متقابل بین ماشین­آلات، گزینه­های ناسازگار و محدودیت بودجه سرمایه­گذاری در مدل لحاظ شده است. هدف از مدل حاضر، تعیین تعداد خرید از هر نوع ماشین است به­طوریکه ارزش فعلی سرمایه­گذاری شرکت، تحت محدودیت­های ذکر شده حداکثر شود. محاسبه ارزش فعلی براساس جریان نقدی تنزیل شده فازی انجام گرفته که در آن نرخ تورم، نرخ بهره، درآمد و هزینه­های ماشین­آلات به­صورت فازی در نظر گرفته شده­اند. نهایتاً با ارائه یک مثال، نحوه کاربرد این مدل تشریح شده است.

در سال‌های اخیر افزایش نگرانی‌ها در زمینه محیط زیست باعث توجه بیش از پیش به این بخش گردیده است. بر این اساس مدل‌های توزیع اقتصادی بار که پیش از آن صرفاً حداقل‌سازی هزینه تولید و تعیین آرایش بهینه تولید‌کنندگان بر اساس حداقل شدن هزینه کل را مد نظر قرار می‌دادند، امروز با تغییر بنیادی در نحوه اجرا و مدل‌سازی مواجه شده‌اند. بر این اساس در این مدل‌ها آرایش بهینه تولید‌کنندگان بر اساس دو هدف حداقل هزینه تولید و حداقل آلودگی محیط زیست تعیین خواهد شد و بدیهی است در این شرایط مسئله پیش رو از یک مسئله تک هدفه به یک مسئله چند هدفه تغییر می‌کند. تحقیق حاضر نیز مسئله توزیع بهینه اقتصادی و زیست محیطی را مد نظر قرار می‌دهد؛ و هدف آن تعیین آرایش بهینه تولیدکنندگان در حالتی ‌است که هر دو هدف اقتصادی و زیست محیطی تحقق یافته است. روش اجرای مدل با استفاده از الگوریتم بهینه‌سازی اپسیلون محدودیت بوده و مدل‌سازی انجام شده در این مطالعه نیز بر اساس داده‌های واقعی بازار برق منطقه‌ای اصفهان در سال 1391 اجرا شده است. نتایج تحقیق حاکی از آن است که عملکرد واقعی بازار با بهینه اقتصادی و زیست محیطی متفاوت است و به دلیل عدم توجه به هزینه‌های زیست محیطی، عملا انحراف عملکرد واقعی نسبت به وضعیت بهینه در بخش زیست محیطی بسیار جدی‌تر و بیشتر است. بعلاوه اینکه روش مورد استفاده امکان استخراج منحنی مبادله اقتصادی-زیست محیطی را نیز بوجود می‌آورد. بعلاوه با استفاده از مجموعه جواب حاصل، امکان ترسیم منحنی بی تفاوتی بوجود می‌آید. ترسیم منحنی بی‌تفاوتی و دستیابی به یک مجموعه جواب بهینه  اطلاعات مفیدی در اختیار تصمیم گیران و مدیران قرار می‌دهد.