نشریه زمین شناسی مهندسی

---

بررسی رفتار لرزه¬ای سدهای خاکی یکی از مهم‌ترین موضوع‌های قابل طرح در دانش ژئوتکنیک است. در بررسی رفتار سد‌ها در برابر پدیده زلزله، بهترین روش، تدقیق مدل‌های عددی و تحلیلی با پاسخ‌های واقعی ثبت شده در بدنه سد است. در دسترس بودن شتاب‌نگاشت‌های ثبت شده زلزله بر روی سد خاکی-سنگریزه¬ای مسجد سلیمان، زمینه مناسبی را برای نیل به این هدف فراهم کرده است و بر این اساس، سد مذکور برای بررسی موردی انتخاب شده است. در این تحقیق با استفاده از شتاب‌نگاشت ثبت شده در گالری به‌عنوان محرک ورودی، تحلیل‌های عددی بدنه و پی سد مسجد سلیمان در محدوده دو بعدی صورت پذیرفته و مسئله اندرکنش پی سد خاکی بررسی شده است. لازم به ذکر است شتاب‌نگاشت‌های ثبت شده زلزله، ضعیف بوده و در نتیجه¬گیری نهایی و تحلیل لرزه¬ای پاسخ سد نیز به این امر توجه شده است. بر این اساس در این تحقیق با در دسترس بودن شتاب‌نگاشت‌های ثبت شده در نقاط مختلف سد مذکور، جرم‌های مختلفی برای پی سد در نظر گرفته شده و تحلیل‌های عددی انجام شده است. پاسخ‌های به‌دست آمده از تحلیل‌های عددی با پاسخ‌های ثبت شده مقایسه شده است و در باره میزان در نظرگیری جرم پی با استفاده از معیارهای مختلف بحث شده است. بررسی¬ها نشان داده است که یکی از بهترین معیارها در این مقایسه، استفاده از توزیع زمان- فرکانس در تحلیل شتاب‌نگاشت‌های ثبت و محاسبه شده است. نتایج به‌دست آمده حاکی از آن است که صرف‌نظر کردن از جرم پی الزاماً به بهترین پاسخ دینامیکی برای سد خاکی منجر نمی¬گردد. با توجه به معیارهای مختلف در نظر گرفته شده در این تحقیق و با توجه به ضعیف بودن محرک ورودی ثبت شده و فرض رفتار خطی سد، به نظر می¬رسد پی با جرم زیر 50 درصد (در حدود 20-30 درصد) نزدیک‌ترین پاسخ به رفتار ثبت شده سد را به همراه داشته باشد.

---

شرایط شناوری در خاک مخلوط شن و ماسه‌ای، به حالتی اطلاق می‌شود که شن دانه‌ها درصد اندکی از مخلوط را تشکیل داده، در بخش ماتریس ماسه شناور بوده و تماس اندکی بین آن‌ها برقرار است. در این حالت، مقاومت و خصوصیات تغییر شکل خاک تحت تأثیر بخش ریزتر یعنی ماسه خواهد بود. با افزایش مقدار شن تماس بین ذرات شن دانه ایجاد شده و ماسه فقط فضای خالی ما بین آن ها را پر خواهد نمود. این وضعیت حالت غیرشناوری شن دانه ها را نشان می‌دهد. مقاومت و خصوصیات تغییر شکل خاک در این حالت توسط بخش درشت‌تر مخلوط یعنی شن کنترل می‌شود. در تحقیق حاضر برای ارزیابی رفتار مقاومت برشی مخلوط‌های شن و ماسه در شرایط غیرشناوری شن دانه ها، از دستگاه آزمایش برش مستقیم بزرگ مقیاس با ابعاد جعبه برش 160 ×300×300 میلی‌متر استفاده شده است. شن با دانه‌بندی یک‌نواخت و حداکثر اندازه 5/12 میلی‌متر با شکل گردگوشه به عنوان بخش درشت‌تر به کار رفته است. برای قسمت ریزتر نیز از ماسه بد دانه‌بندی شده سواحل بابلسر استفاده شده است. نمونه‌های مخلوط شن و ماسه به صورت کاملاً خشک در چهاردرصد وزنی شن متفاوت 70، 80، 90 و 100 و در سه تراکم نسبی 35، 60 و 85 درصد آماده و تحت سربار‌های 100، 200 و 300 کیلو پاسکال آزمایش شده اند. نتایج این تحقیق نشان می‌دهد که ازدیاد تراکم نسبی و درصد شن دانه سبب افزایش مقاومت برشی خاک های مخلوط شن و ماسه می‌شود. همچنین نرخ تغییرات مقاومت برشی یا زاویه اصطکاک خاک با درصد شن دانه، در مقادیر پایین‌تر از حد شناوری که رفتار توسط ماتریس ماسه ای ریزتر کنترل می‌شود شدیدتر از مقادیر نظیر در بالاتر از حد شناوری است که رفتار خاک مخلوط به‌وسیله بخش درشت‌تر شنی کنترل می‌شود.

---

تزریق با فشار بسیار بالا روشی برای اصلاح خاک است که در آن آب یا دوغاب، با فشار بسیار بالا و سرعت زیاد از طریق نازل‏هایی به داخل خاک تزریق شده و باعث تخریب ساختار خاک می‌شود. طی این فرآیند، بخشی از ذرات خاک و دوغاب از درون گمانه حفاری بیرون آمده و بخشی دیگر به‏صورت درجا با دوغاب مخلوط می‏شوند. در نتیجه این فرآیند، توده‌ای از خاک اصلاح شده به‏وجود می‌آید که به آن اصطلاحاً توده خاک-سیمان اطلاق می‌شود. ستون‏های خاک- سیمان ایجاد شده از طریق روش تزریق با فشار بالا در داخل خاک، دارای مقاومت بالا، تغییر شکل‌پذیری اندک و نفوذپذیری بسیار پایین هستند و باعث تقویت خصوصیات خاک محل می‌شوند. در مقاله حاضر ابتدا اصول تزریق با فشار بالا و عوامل مؤثر در این روش تشریح شده است، سپس به بررسی نتایج حاصل از خاک‏برداری اطراف ستون‏های خاک- سیمان ایجادشده با تزریق با فشار بسیار بالای آزمایشی و آزمایش‏های انجام‏شده روی نمونه‏های اخذ شده از این ستون‏ها پرداخته شده است. با توجه به نتایج به‏دست آمده از آزمون‌های مذکور، عملیات تزریق با فشار بسیار بالا باعث افزایش و تقویت خصوصیات فیزیکی و مکانیکی خاک محل از جمله مقاومت فشاری تک محوری، چسبندگی و زاویه اصطکاک داخلی تا چندین برابر شده است. در پایان نیز مقادیر پارامترهای تزریق با فشار بسیار بالا برای دست‏یابی به اقطار بیشتر در سایت مذکور (براساس نتایج تزریق آزمایشی)، از قبیل سرعت بالا کشیدن مانیتور، سرعت دوران مانیتور، فشار آب، فشار دوغاب و فشار هوا پیشنهاد شده است.

---

در این نوشتار محاسبه توزیع فشار فعال استاتیکی دیوارهای مایل در خاکهای اصطکاکی و همچنین خاکهای چسبنده اصطکاکی مورد توجه واقع شده است. در این دیوارها شیب دیوار نسبت به محور قائم خوابیده تر می باشد. بر مبنای معادلات تعادل حدی برای گوه گسیختگی بحرانی و همچنین بر مبنای روش قطعات افقی دو فرمولاسیون پیشنهاد شده است و نتایج حاصله با نتایج روابط ارائه شده توسط سایر محققین مورد مقایسه قرار گرفته است. نتایج این تحقیق نشان میدهد که روش قطعات افقی با دقت بالایی قادر است توزیع فشار وارد بر دیوار و زاویه گوه گسیختگی را به دست آورد. ضمن آنکه این روش برای شرایط مختلف خاک و دیوار کارایی دارد و قادر است زاویه اصطکاک بین خاک و دیوار، چسبندگی خاک، زاویه شیب زمین پشت دیوار و اثر سربار را به صورت توام در نظر گیرد. بر مبنای فرمولاسیون حاصله از روش قطعات افقی توزیع فشار فعال خاک برای دیوار مایل در هر دو نوع خاک مورد مطالعه غیر خطی است و محل اثر برآیند نیز پایین تر از یک سوم ارتفاع میباشد. در این نوشتارفرمولاسیونی جهت محاسبه فشار وارد بر دیوار های مایل، با اثر سربار نواری ارائه گردیده است.

---

خاکهای شور ازجمله خاکهای مسئله دار میباشند که مشکلات فراوانی را در پروژه های عمرانی به وجود می آورند. نشست و تورم از جمله موضوع های بحرانی در خاکهای رسی شور می باشند. در این تحقیق رفتار تغییر حجمی- تحکیمی این نوع خاکها، همچنین تأثیر تثبیت و تسلیح بر آن مورد بررسی قرار گرفته است. محل مورد مطالعه در این تحقیق بزرگراه امیرکبیر واقع بین شهرهای قم و کاشان می باشد. پس از اخذ نمونه و آزمایش های مقدماتی نظیر دانه بندی، حدود اتربرگ و تراکم، ابتدا خاک محل تحت آزمایش های پتانسیل تورم و تحکیم قرار گرفت و پارامترهای تغییر حجمی خاک در حالت دست خورده و دست نخورده به دست آمد و مشخص گردید که نمونه دست خورده ی خاک مذکور دارای پتانسیل تورمی قابل ملاحظه ای میباشد، سپس نمونه های تثبیت شده خاک با درصدها و زمان های عمل آوری مختلف آهک و پلیمر رزین ـ اپوکسی، همچنین نمونه های تسلیح شده با درصدهای متفاوت الیاف پلیمری تحت آزمایش های پتانسیل تورم و تحکیم قرار گرفته و نتایج به دست آمده در دو حالت نمونه تثبیت نشده و نمونه تثبیت شده مورد مقایسه قرار گرفتند. با توجه به نتایج آزمایش های تحکیم و پتانسیل تورم، مشاهده می گردد که دستخوردگی به شدت بر روی رفتار تغییر حجمی خاک تاثیر می گذارد. نتایج بدست آمده از آزمایش پتانسیل تورم حاکی از کاهش پتانسیل تورم در نمونه های تثبیت شده نسبت به نمونه های تثبیت نشده می باشد.

---

از جمله روش¬های تشخیص پتانسیل واگرایی خاک¬های رسی، آزمایش‌های شیمیایی هستند. این آزمایش‌ها بر اساس تأثیر یون سدیم به‌عنوان عامل شیمیایی اصلی در واگرایی خاک رس، بنا نهاده شده¬اند. بررسی¬های انجام شده نشان می¬دهند که بین نتایج آزمایش‌ها فیزیکی و معیارهای شیمیایی تشخیص پتانسیل واگرایی خاک¬های رسی، تطابق چشم‌گیری وجود ندارد. در پژوهش حاضر پس از تهیۀ نتایج آزمایش‌های انجام شده بر روی 18 منابع قرضه مصالح رسی سدهای خاکی، ابتدا هم‌خوانی معیار شیمیایی دکتر رحیمی با نتایج آزمایش پین هول بررسی شده و سپس با مبنا قرار دادن نتایج آزمایش پین هول، معیار اصلاح شده در شکل کلی معیار پیشنهادی توسط معیار شیمیایی دکتر رحیمی پیشنهاد شده¬ است. نتایج بررسی¬های انجام شده در محدودۀ اطلاعات آزمایشگاهی موجود در این پژوهش نشان می¬دهند در حالی که میزان تطابق معیار شیمیایی دکتر رحیمی با نتایج آزمایش پین هول 63% است، میزان تطابق معیار اصلاح شده پیشنهادی با نتایج آزمایش پین هول 74% است. شایان ذکر است که معیار شیمیایی دکتر رحیمی بر اساس نتایج 24 نمونه آزمایشگاهی تدوین شده در حالی‌که معیار پیشنهادی در پژوهش حاضر بر اساس نتایج 234 نمونه آزمایشگاهی تدوین شده است.

---

تحلیل تراکم حاصل شده از عملیات تراکم در خاک‌های ریزدانه در تحلیل برگشتی اهمیت به‌سزایی دارد. روش متداول در محاسبۀ درصد تراکم خاک؛ شیوه‌های معمول مانند روش مخروط ماسه، روش بالون لاستیکی و روش چگالی‌سنج هسته‌ای است. که به‌عنوان روشی مناسب جای‌گزین، شبکۀ عصبی آموزش دیده شده بر مبنای الگوهای تحلیل شده است. با روش‌های مذکور محاسبۀ تراکم، علاوه بر این که به دقت مورد نیاز در روش‌های مرسوم می‌رسد، سادگی و سهولت استفاده از آن از سایر روش‌ها بیش‌تر بوده و سرعت محاسبۀ آن نیز بیش‌تر است. در این تحقیق مدلی مبتنی بر شبکۀ عصبی چندلایه پرسپترون برای پیش‌بینی رفتار تراکمی خاک‌های ریزدانه در سد مخزنی سرابی در حین اجرا، و متراکم کردن لایه‌های خاک ارائه شد. متغیرهای ورودی شامل4 پارامتر ژئوتکنیکی رطوبت بهینه، درصد عبوری از الک200، حد روانی و حد خمیری و 4 پارامتر اجرایی تعداد دفعات عبور غلتک، ضخامت لایه، رطوبت خاک در محل و دانسیتۀ حاصل شده در محل، در نظر گرفته شد. ایـن مدل که مبتنی بر شبـکۀ عصبی چنـد لایه با روی‌کرد پس‌انتشار خطا ارائه شده، قادر است بدون داشتن حداکثر دانسیتۀ آزمایشگاه که از ملزومات حتمی محاسبۀ درصد تراکم در حالت معمولی است؛ با استفاده از دیگر پارامترهای ژئوتکنیکی و اجرایی (8 مورد اشاره شده) درصد تراکم و بالطبع حداکثر وزن مخصوص آزمایشگاه را با تقریب نزدیک به 100 درصد محاسبه کند.

---

حجم عظیم لاستیک¬های فرسوده با توجه به‌ تجزیه¬ نشدن در طبیعت باعث ایجاد مشکلات زیست‌محیطی فراوان شده است که رفع آن از دغدغه¬های اصلی کارشناسان این حوزه است. در سال¬های اخیر به استفاده مجدد از این مواد در صنایع مختلف بسیار توجه شده است. این مواد به‌دلیل حالت الاستیک و توانایی زیاد در جذب انرژی به‌عنوان یکی از شناخته شده¬ترین میراگر¬ها محسوب می¬شوند. با توجه به این‌که کاهش لرزش¬های رسیده ناشی از زلزله، به ‌سازه، از موثر¬ترین روش¬های مقابله با نیروی¬های زلزله است، لذا به نظر می‌رسد استفاده از مخلوط خاک-تراشه¬های لاستیک فرسوده در زیر پی می¬تواند به‌عنوان نوعی میراگر عمل کرده و اثرات امواج حاصل رسیده به زیرسازه را کاهش دهد. در این تحقیق مصالح مذکور به‌عنوان میراگر در زیر پی، مدل شده و تأثیر عمق سنگ‌بستر بر روی عمل‌کرد مخلوط در حوزۀ زمان و فرکانس بررسی شده است. نتایج نشان می¬دهد این مصالح دامنۀ تشدید، شتاب و انرژی رسیده به سطح زمین را به‌شدت کاهش می-دهد. همچنین با افزایش عمق سنگ‌بستر عمل‌کرد این مصالح به‌عنوان جداساز لرزه¬ای کاهش می-یابد. مصالح مذکور در زلزله¬های شدید نسبت به زلزله¬های ضعیف، عمل‌کرد بهتری دارد. مزیت این روش نسبت به روش¬های مشابه هزینۀ پایین، دسترسی آسان به منابع، عدم نیاز به تکنولوژی بالا و رفع هم‌زمان دو مشکل (لرزش¬های زلزله و مسائل زیست محیطی) است.

---

آبرفتِ ِجنوبِ کرج بخش چشم‌گیری از محدودۀ شهری کرج را تشکیل می‌دهد و عمدتاً دارای ساختاری درشت‌دانه حاوی ذرات ریزدانه است. در این مقاله بر اساسِ نتایج حاصل از آزمون‌های متعدد صحرایی و آزمایشگاهی انجام گرفته توسط سازمان قطار شهری کرج و حومه، آبرفت جنوبِ کرج حدفاصلِ پل فردیس تا سه راه اندیشه به‌طول 10کیلومتر، بررسی شده است. در همین راستا آبرفت مذکور که عمدتاً متشکل از شن درشت دانه است به پنج لایه مستقل تقسیم شده است و پارامترهای ژئوتکنیکی هر لایه توصیف شده است. نتایج این پژوهش نشان می‌دهد که هم‌بستگی چشم‌گیری بین نتایج آزمون نفوذ استاندارد و مدول الاستیسیته خاک که از آزمون‌های بارگذاری صفحه‌ای، برش مستقیم و سه محوری به‌دست آمده است وجود دارد. بر همین اساس به‌منظور ارائه روابط کاربردی برای تخمین مدول الاستیسیته در آبرفت جنوب کرج با توجه به آزمون‌های انجام شده‌، در هر آزمون رابطه‌ای برای محاسبۀ مدول الاستیسیته ارائه شده است. هم‌چنین با توجه به اطلاعات به‌دست آمده، جدول پارامترهای ژئوتکنیکی خاکِ آبرفت جنوب کرج بر حسب لایه‌های تقسیم‌بندی شده، ارائه گردیده است

---

منطقه بررسی شده در شرق تهران و در قسمت جنوب منطقۀ 13 شهرداری قرار دارد. با توجه به انبوه ساخت و ساز در شهر تهران و سرمایه‌گذاری‌های کلان در این راستا و نیز مسائلی مانند خطرپذیری این قسمت از شهر، شناخت ساخت‌گاه امری بسیار ضروری و اجتناب‌ناپذیر است. بر این اساس، برآورد رفتار و طبقه‌بندی خاک، امری مؤثر در جهت ساخت و ساز بهینه است و موجب کاهش خسارات ناشی از زلزله و جنبش‌های شدید آتی زمین می‌شود. برای طبقه‌بندی خاک، از آیین‌نامه‌های مختلف نظیر استاندارد 2800 ایران، UBC، IBC و Eurocode 8، کمک گرفته شد. برای تعیین نوع خاک، ابتدا اطلاعات مربوط به سرعت موج برشی و آزمایش نفوذ استاندارد حاصل از پژوهش‌های لرزه‌ای و ژئوتکنیک در خیابان پیروزی جمع‌آوری گردید و سپس محاسبات مربوط به "میانگین سرعت موج برشی"  برای محدودۀ بررسی شده  و "متوسط عدد نفوذ استاندارد" مطابق استاندارد 2800، UCB، ICB و Eurocode 8 انجام شد. بر اساس این استانداردها، خاک خیابان پیروزی به‌ترتیب در گروه II، SC، C و B قرار گرفته است.

---

خاک‌های‌ دانه‌ای سیمانی شده در بسیاری از نقاط جهان یافت می‌شوند. از ویژگی‌های مهم این خاک‌ها قابلیت پایداری آن‌ها در شیب‌های تند طبیعی است. شیب‌های تند و قائم به کرات در نقاط متعددی از شهر تهران نیز مشاهده می‌شوند. با توجه به ماهیت دانه‌ای مصالح مزبور که از ظاهر آن‌ها نیز مشخص است پایداری طولانی مدت این شیب‌ها عمدتاً ناشی از مؤلفه‌های چسبندگی ناشی از سیمانی شدن است. در سال‌های اخیر پژوهش‌های زیادی بر خاک سیمانی شده آبرفت تهران انجام گرفته‌اند که اهمیت و ضرورت تحقیق بر رفتار این مصالح را روشن می‌سازد. در تحقیق حاضر مدلی برای تبیین رفتار مکانیکی خاک سیمانی شده با آهک، گچ و سیمان پرتلند ارائه می‌گردد. این مدل بر اساس تفکیک رفتار خاک سیمانته به دو بخش غیرسیمانی و باندهای سیمانته است. با مدل‌سازی رفتار این دو بخش به‌صورت مجزا و ترکیب آن‌ها بر اساس قوانین بقای انرژی و سازگاری تغییرشکل‌ها، رفتار خاک سیمانته مدل‌سازی می‌گردد. برای ارزیابی عمل‌کرد مدل، نتایج مدل‌سازی با آزمایش‌های سه محوری در شرایط زه‌کشی شده و زه‌کشی نشده مقایسه شده است. بر اساس بررسی انجام شده، رفتار تنش-کرنش و تغییر حجم خاک به‌همراه فشار آب حفره‌ای ایجاد شده در شرایط زه‌کشی نشده به‌خوبی با مدل پیشبینی شده است. این شرایط برای انواع مختلف سیمانتاسیون در نظر گرفته شده در تحقیق حاضر قابل مشاهده است. 

---

در این تحقیق با استفاده از روش اجزای محدود، رفتار لرزه­ای دیوارهای خاک مسلح و ارزیابی پاسخ دینامیکی آن‌ها، با تکیه بر مشاهدۀ انواع مودهای تغییر شکل و تشخیص ساز و کار­های مختلف گسیختگی و شناسایی متغیرهای مؤثر در شکل‌گیری هر یک از مودها و ساز و کار­ها بررسی شده است. جزئیات مدل‌سازی عددی، مدل‌های رفتاری و مشخصات مصالح تشریح و پاسخ دینامیکی مدل با مدل فیزیکی آزمایشگاهی اعتبارسنجی شده است. بر  روی دیواری به ارتفاع 5 متر توسط پارامترهای مؤثر مانند سختی، نسبت طول به ارتفاع، فاصلۀ قائم مسلح‌کننده و ارتفاع دیوار از نظر پارامتریک بررسی شده است که دو نوع مود تغییرشکل مشاهده شد. این بررسی­ها نشان داده است که استفاده از مسلح‌کننده­های انعطاف‌پذیر مود تغییر شکل را به‌سمت تغییر شکل شکمی¹ و مسلح کننده­های سخت­تر را به‌سمت تغییر شکل واژگونی² سوق می­دهد. سختی مسلح کننده­ها به‌عنوان مؤثرترین متغیر و نسبت طول به ارتفاع مسلح‌کننده به‌عنوان کم اثرترین متغیر، در تغییر نوع تغییر شکل نمای دیوارها بوده است.

---

آگاهی از وضعیت تنش در بدنه سدهای خاکی از مهم‏ترین پارامتر‌های ارزیابی ایمنی سد است. به‌منظور اندازه‌گیری تنش از سلول‌ فشار کل استفاده می‌شود که این ابزار در بدنه سد‌های خاکی نصب می‌گردد. در زمان نصب سلول فشار، سطح حساس آن در تماس مستقیم با تودۀ خاک قرار گرفته تا تنش‌ کل موجود در خاک را اندازه‌گیری کند و در ترکیب با پیزومتر‌ها، فشار آب منفذی موجود در خاک را نیز برآورد می‌کند. به‌منظور دریافت نتایج صحیح و قابل قبول از سلول فشار باید این ابزار با دقت نصب شوند. اما در اکثر موارد، مقادیر اندازه‌گیری شده با این ابزار با مقادیر تئوری و پیش‌بینی شدۀ تنش، مطابقت ندارد و نتایج سلول فشار همراه با خطا است. عوامل متعددی بر خطاهای سلول‌های فشار تأثیرگذار هستند اما در این تحقیق به نقش ارتفاع و مدت زمان خاک‌ریزی در حین عملیات اجرای سد، به‏عنوان پارامتر‌های مؤثر بر مقادیر اندازه‌گیری، پرداخته شده است. بدین منظور سد سنگ‌ریزه‌ای البرز واقع در شمال ایران به‌عنوان مطالعه موردی در نظر گرفته شده است. این سد خاکی با هسته رسی، دارای ارتفاع حداکثر 78 متر است. با استفاده از داده‌های رفتارنگاری و در نظر گرفتن تأثیر پارامتر‌های ارتفاع خاک‌ریزی و مدت زمان خاک‌ریزی، مدلی به‌منظور پیش‌بینی خطای سلول‌های فشار به‏روش GEP¹ با استفاده از نرم‌افزار جنی‌ایکس پروتولز² 4، ارائه شده است.  میزان R² برای این مدل، برابر با 98/0 است که این رقم نشان‌دهندۀ تطابق خوب مدل با داده‌های رفتارنگاری است. نتایج به‌دست آمده نشان می‌دهد که پارامتر نسبت تفاضل ارتفاع به تفاضل مدت زمان خاک‌ریزی در حین اجرای سد البرز در ایجاد خطا در نتایج سلول‌های فشار سد نقش به‏سزایی داشته است

---

انتخاب ظرفیت باربری خاک مسئله مهمی است که در شرایط مختلف باید بررسی شود. در مقاله حاضر، روش تحلیلی برای ارزیابی ظرفیت باربری نهایی پی‌های اجرا شده در مجاورت یک‌دیگر در فواصل مختلف پی‌ها از هم ارائه شده است. ظرفیت باربری پی‌های نزدیک هم بر اساس روش دیوار حائل مجازی و معادل قرار دادن نیروهای فعال و مقاوم وارد بر دیوار به دست آمده است. نتایج نشان می‌دهد که ظرفیت باربری نهایی هر پی در نتیجه تداخل سطوح گسیختگی ایجاد شده زیر پی‌ها که به فاصله آنها بستگی دارد، تغییر می‌کند. در مطالعه حاضر، تأثیر نوع خاک، عمق پی‌های اجرا شده در مجاورت هم و خاک مسلح شده بر ظرفیت باربری پی‌های مجاور هم بررسی شده است. نتایج نشان می‌دهد که ظرفیت باربری پی‌های اجرا شده در مجاورت هم نسبت به پی‌های منفرد با توجه به شرایط، افزایش یا کاهش می‌یابد. هم‌چنین خاک مسلح شده، ظرفیت باربری پی‌های اجرا شده در مجاورت هم را نسبت به پی‌های منفرد واقع شده روی خاک‌های غیرمسلح افزایش می‌دهد و میزان افزایش به فاصلۀ پی‌ها از هم بستگی دارد. در پایان، نتایج به‌دست آمده با نتایج تحلیلی، آزمایشگاهی و عددی که محققان دیگر ارائه کرده‌اند مقایسه شده و نتایج قابل قبولی به‌دست می‌آید.

---

یکی از راه های کاهش نشت از زیر هسته سد های خاکی استفاده از یک لایه رسی با نام "رس تماسی" با نفوذپذیری بسیار کم و شاخص خمیری متوسط تا بالا و اتصال آن به تکیه گاه ها و هسته میانی سد است. از آنجا که اکثر منابع قرضه در دسترس سد های خاکی دارای شاخص خمیری پایین هستند و همچنین تهیه رس تماسی با شاخص خمیری بالا ازمنابع قرضه دیگر در بیشتر موارد مقرون به صرفه نمی باشد، در این راستا افزودن بنتونیت به رس منبع قرضه جهت بهبود خواص مهندسی آن، راهکار مناسبی می باشد. در پژوهش حاضر تأثیر افزودن درصد های مختلف بنتونیت بر ویژگی های ژئوتکنیکی خاک های ریز دانه منبع قرضه سد چشمه زنه مورد ارزیابی قرار گرفته است. نتایج این تحقیق نشان می دهد که افزودن بنتونیت به این خاک ها علاوه بر کاهش ضریب نفوذپذیری سبب کاهش ضریب تحکیم ، دانسیته خشک حداکثر، عدد ظرفیت باربری کالیفرنیا و .... و افزایش رطوبت بهینه، حدود آتربرگ، چسبندگی و ... می گردد. در پایان با تجزیه و تحلیل نتایج به دست آمده از این آزمایشات، به منظور بهبود خواص مهندسی رس در محل تماس هسته با کف و تکیه گاه ها، درصد بهینه ای برای بنتونیت مصرفی ارائه گردیده است.

---

سدهای زیرزمینی از فن¬آوری¬های سازگار با طبیعت بوده که در مدیریت منابع آب، بویژه جلوگیری از خروج بدون استفاده¬ی آبهای زیرزمینی قابل مصرف، بسیار کار آمد می¬باشند. این سدها سازه¬هایی هستند که جریان طبیعی آب¬های زیرزمینی را مسدود نموده و سبب ایجاد ذخایر آبی در زیر زمین می¬گردند. بررسی خصوصیات زمین شناسی مهندسی و ژئوتکنیکی آبرفت¬های مخزن این نوع سدها حائز اهمیت می¬باشد. بدین لحاظ در تحقیق حاضر ویژگی آبرفت¬های مخزن سد زیرزمینی ماست¬بندی واقع در 15 ‌‌کیلومتری جنوب‌ اردستان مورد مطالعه قرار گرفته است. در این راستا خصوصیات فیزیکی و مکانیکی آبرفت¬های پوششی مخزن به صورت آزمایشگاهی و برجا تعیین گردیده است. نتایج بدست آمده از آزمایشات نشان می¬دهد این آبرفت¬ها از نوع خاک دانه¬ای متراکم و غیر یکنواخت با خاصیت غیر خمیری می¬باشند. این رسوبات از نظر نفوذپذیری در رده¬ی خاک¬های با نفوذپذیری متوسط تا زیاد قرار می¬گیرند. با توجه به تخلخل بدست آمده از این آزمایشات، در صورت اجرای سد زیرزمینی هم سطح، حجم مخزن معادل حدود 000‚200 متر مکعب می¬باشد.

---

خاک های رمبنده معمولاً دارای ساختار باز بوده و پیوند بین ذرات ضعیف می باشد. این خاک ها به صورت سست رفتار کرده و در صورت اشباع شدن بدون تغییر در بار وارده و یا قرار گرفتن تحت نیروی ارتعاشی نشست زیادی کرده و ظرفیت باربری آن به شدت کاهش می یابد.
در تحقیق حاضر مقابله با خاک های رمبنده ی محدوده شمال شرق شهر مشهد مورد بررسی قرار گرفته است. نتایج آزمایشات انجام شده در آزمایشگاه و آزمایشات در محل نشان می دهد که خاک به افزایش رطوبت شدیداً حساس بوده و در صورت اشباع شدن، نشست اضافی قابل توجهی را در مدت زمان کوتاه ایجاد خواهد نمود. بنابراین می توان این خاک را دارای پتانسیل رمبندگی دانست. با توجه به احداث سازه¬های ریلی و احداث ساختمان در محل پروژه در اثر ارتعاش ناشی از عبور قطار ویا مرطوب شدن خاک، نشست زیاد خاک می تواند برای سازه های ریلی و ساختمان های موجود مشکل ایجاد کند و بنابراین باید خاک محل اصلاح و بهسازی شود.
به منظورمقابله با خاک های رمبنده محل پروژه و بهسازی آن روش های گوناگون از جمله جلوگیری از مرطوب شدن خاک، تراکم خاک، جایگزینی مصالح، استفاده از پی های عمیق، تثبیت با مصالح درشت دانه، تثبیت با آهک، تثبیت با سیمان و تثبیت با سیمان و مصالح دانه ای ارزیابی شده و بهترین روش با توجه به مشخصات سایت، ویژگی های سازه های احداثی و ملاحظات اجرایی و اقتصادی انتخاب شده است. با توجه به قرار گیری سازه های احداثی در محدوده شهری ، خاک ریز دانه ی محل، ملاحظات اقتصادی، مدت زمان اجرا و امکانات موجود بهسازی خاک با آهک به عنوان بهترین روش پیشنهاد شده است.افزودن آهک به خاک علاوه بر بهبود خواص مقاومتی خاک در کوتاه مدت و بلند مدت، سبب کاهش تورم و کاهش نفوذپذیری می شود. این خواص عملکردی آهک، آنرا در کوتاه مدت و بلند مدت از لحاظ اقتصادی توجیه پذیر می کند.

---

خصوصیات هیدرولیکی، فیزیکی و حرارتی خاک به منظور پیش‌بینی دقیق تأثیر حرارت خاک بر چگونگی نمو دانه، نگهداشت آب در خاک، هدایت هیدرولیکی محیط غیراشباع و جریان بخار آب در خاک ضروری می‌باشد. در مطالعه حاضر با استفاده از مطالعات ژئوفیزیکی و حرارت‌سنجی به تعیین خصوصیات هیدرولیکی و حرارتی محیط متخلخل غیراشباع پرداخته شد. منطقه مورد مطالعه در 45 کیلومتری غرب تهران در پردیس دانشگاه خوارزمی در شمال غربی شهر کرج واقع شده است.از تزریق آب با دمای 50 درجه سانتیگراد و ثبت داده‌های حرارتی محیط به مدت 3255 ثانیه از شروع نشت توسط 6 حسگر حرارتی برای جمع‌آوری داده‌های مورد نیاز حل معکوس استفاده شد. از 48 داده حرارت اندازه گیری شده توسط حسگر نصب شده در عمق 50 سانتیمتری و 48 داده برداشت شده از تغییرات دمایی آب تزریقی در حلقه نفوذ برای تعیین پارامترهای هیدورلیکی و حرارتی استفاده شد. در این مطاالعه 121 سونداژ ژئوالکتریکی به روش ونر، شلومبرژه و قطبی- قطبی برداشت شد. آرایه‌های ونر و قطبی- قطبی برای ردیابی و به تصویر در آوردن آلودگی استفاده شد. با اطلاعات حاصل از این سونداژها نوع لیتولوژیکی و عمق، ضخامت منطقه غیراشباع تعیین گردید. بررسی و تحلیل منحنی سونداژهای به دست آمده از این سونداژها نشان داد که عمق سطح ایستابی در 75 متری می‌باشد. لایه بالای (منطقه غیراشباع) از نوع آبرفتی بوده که خود از سه بافت تشکیل شده است. در این مطالعه از آّب نمک با غلضت 20 میلیگرم بر لیتر بعنوان منبع آلودگی برای بررسی توزیع و پخش شدگی آن در منطقه غیراشباع

---

آزمایش نفوذسنجی دینامیکی یکی از آزمایش‌های مهم محلی در پژوهش‌های ژئوتکنیک است و در بسیاری موارد که عمق مورد نظر برای بررسی لایه‌های خاک خیلی زیاد نباشد، استفاده می‌شود. در کشور ما چند سالی است که این آزمایش به‌طور گسترده‌ای ‌جای‌گزین آزمایش نفوذ استاندارد شده است. در این مقاله ضمن ارائه تجربه‌های در ارتباط با به‌کارگیری انواع نفوذسنج‌های دینامیکی و بیان ایرادها و خطاهایی که در استفاده از این آزمایش رخ می‌دهد سعی می‌شود دقت این آزمایش در خاک‌های ریزدانه بررسی شود. مهم‌ترین نوآوری و دست‌آورد این تحقیق ارائه روابط تجربی جدیدی بین پارامترهای مقاومت دینامیکی مخروط با مقاومت برشی زهکشی نشده و هم‌چنین با درصد تراکم در خاک‌های ریزدانه است. در نهایت امیدواریم نتایج این تحقیق منجر به اصلاح ایرادهای موجود در استفاده از این آزمایش و توسعۀ بیش‌تر آن در شناسایی محلی خاک‌های ریزدانه شود. 

---

در مقاله حاضر، تأثیر افزودن الیاف پلی‌پروپیلن بر سختی و تغییرشکل‌پذیری مخلوط‌های شن  ماسه‌ای ارزیابی می‌شود. خاک ماسه‌ای مذکور از سواحل بابلسر و شن‌دانه‌ها از رودخانۀ کرج تأمین شد. الیاف پلی‌پروپیلن به‌طول 12 میلی‌متر و قطر 23 میکرومتر با درصدهای 5/0 و 0/1 به مخلوط اضافه شده و سیمان پرتلند نیز به‌عنوان عامل سیمانی‌کننده استفاده شد. آزمایش‌های سه‌محوری فشاری بر نمونه‌های اشباع در شرایط زهکشی شده و زهکشی نشده و در تنش‌های دورگیر 100، 200 و 300 کیلوپاسکال انجام شده است. منحنی‌های تنش‌محوری اضافی-کرنش محوری و تغییرات کرنش حجمی یا فشار حفره‌ای به‌دست آمده و تغییرات سختی نمونه‌ها در خلال بارگذاری ارزیابی شده است. بر اساس نتایج، افزودن الیاف موجب ازدیاد مقاومت برشی خاک می‌شود. در شرایط زهکشی شده، افزودن الیاف کرنش‌های انقباضی اولیه و اتساع نهایی را زیاد می‌کند و در شرایط زهکشی نشده نیز فشار حفره‌ای مثبت اولیه و مکش نهایی را افزایش می‌دهد. هم‌چنین مشخص شد که افزودن الیاف موجب کاهش سختی اولیه مماسی خاک خواهد شد.