طیبه میرجلیلی، ماشاله خامه چیان، محمدرضا نیکودل،
جلد 14، شماره 4 - ( 10-1399 )
چکیده
هدف این تحقیق بررسی تأثیر ویژگیهای زمینشناسی مهندسی سنگدانههای کربناته روی ویژگیهای سنگهای مصنوعی با سیمان غیررزینی و سپس مقایسه ویژگیهای مهندسی سنگهای مصنوعی ساخته شده با سنگهای طبیعی است. در این تحقیق به‌منظور بررسی تأثیر ویژگیهای سنگدانههای کربناته بر سنگمصنوعی از 7 نمونه سنگ ساختمانی شامل سنگچینی (مرمریت ریزبلور)، مرمر کریستال (مرمریت درشت بلور)، مرمریت (نهان بلور)، سنگ آهک سیاه، 2 نمونه تراوراتن و انیکس استفاده شده است. از این نمونههای سنگی، ویژگیهای زمینشناسی مهندسی نمونهها تعیین شد. پس از طراحی قالب برای ساخت سنگمصنوعی، سنگدانههایی با دانهبندی و طرح اختلاط یکسان تهیه و برای تمامی سنگدانهها با شرایط ویبره، فشار و خلأ یکسان، دو نمونه سنگمصنوعی درشت‌دانه و ریزدانه ساخته شده است. بعد از ساخت، اقدام به انجام آزمایشهای فیزیکی، مقاومتی و دوام شد و سپس نتایج حاصل مقایسه شد. بررسی نتایج پارامترهای مهندسی نشان داد سنگهای مصنوعی تراورتن حجتآباد دارای کیفیت مهندسی مشابه نسبت به سنگ طبیعی خود دارند. سنگهای مصنوعی مرمر و تراورتن تورانپشت حدود 11 تا 32 % افزایش کیفیت و ولی سنگهای مصنوعی سنگچینی، آهک سیاه، انیکس و مرمریت حدود 6 تا 33 % کاهش کیفیت نسبت به سنگ طبیعی خود دارند نمونههای تولید شده از این سنگها نیز اگرچه از نظر پارامترهای مقایسهای سنگمصنوعی کم‌تر از سنگ طبیعی است اما در محدودۀ قابل قبول به‌عنوان مصالح ساختمانی قرار میگیرند.
حبیب شاه نظری، سید محمود فاطمی عقدا، حمیدرضا کرمی، مهدی تلخابلو،
جلد 14، شماره 5 - ( 10-1399 )
چکیده
تحقیق حاضر به‌منظور بررسی تأثیر بافت و درصد کربنات کلسیم خاکهای کربناته بر زاویۀ اصطکاک داخلی آنها انجام شده است. بخش اعظم این خاک‌ها در بستر آب‌های کم‌عمق مناطق گرمسیری واقع شده است. اخیراً پروژه‌های بزرگی نظیر ساخت پل‌ها، مخازن عظیم ذخیره نفت و گاز، سکوهای استخراج نفت و ساخت اسکله‌ها در سواحل و مناطق کم عمق مناطق مختلف دنیا در دست اجرا است. یکی از این مناطق در سواحل جنوبی ایران واقع شده است. نمونههای خاکهای کربناته از نقاط مختلف سواحل شمالی خلیج فارس جمع‌آوری شد، سپس آزمایشهای تعیین درصد کربنات کلسیم، تعیین اندازه دانه‌ها در سه‌بعد، زاویه‌داری، دانسیتۀ نسبی و برش مستقیم روی آنها انجام شد. نتایج تحقیق نشان داد که میانگین زاویۀ اصطکاک داخلی خاکهای کربناته بیشتر از خاکهای سیلیکاته شناخته شده است. این زاویه متأثر از اندازۀ مؤثر دانه‌ها، تیز گوشگی آنها و درصد کربنات کلسیم خاک‌ها است. یکی از نتایج تجربی به‌دست آمده از این تحقیق عبارت است از اینکه با افزایش اندازۀ مؤثر دانه‌ها زاویۀ اصطکاک داخلی آنها کاهش مییابد.
مهناز فیروزی، محمدحسین قبادی، علی نورزاد، علی اصغر سپاهی گرو،
جلد 15، شماره 1 - ( 3-1400 )
چکیده
آزادراه قزوین- رشت از مهمترین محورهای ارتباطی کشور در شمال ایران است. مسیر آزادراه از سازندهای مختلف با ویژگیهای زمینشناسی متفاوت عبور میکند. شیب زیاد دامنهها و وجود چندین دسته درزه و گسل باعث شده تا در امتداد مسیر مذکور لغزشهای متعددی به وقوع پیوسته و یا در حال وقوع باشند. در این پژوهش، تحقیق جامع درباره پراکندگی زمینلغزشها و انواع آنها در مسیر آزادراه انجام شده است. بدینصورت که ضمن شناسایی زمینلغزشهای رخ داده در منطقه، موقعیت آنها در نقشۀ زمینشناسی ثبت و ارتباط آنها با سازندهای زمینشناسی و ساختارهای تکتونیکی بررسی شده است. مناطق و واحدهای سنگی مستعد به‌وقوع زمینلغزش با در نظر گرفتن تراکم سطحی زمینلغزشها و درصد فراوانی آنها در هر واحد زمینشناسی با بهرهگیری از نرم‌افزار ARC GIS 10.2 به‌ترتیب اهمیت مشخص شدند. نتایج تحقیق نشان میدهد علیرغم ناهمگنی قابل توجه لیتولوژی، ویژگیهای زمینشناسی مهندسی و ساختارهای تکتونیکی، شباهتی بین انواع لغزشها و پراکندگی آنهاوجود دارد.در طول این مسیرچهار نوع لغزش شناسایی شده‌اند، که عبارتند از 1. گسیختگیهای صفحهای، گوهای، واژگونی و سقوط، در سنگهای مقاوم و نسبتاً مقاوم آندزیت، تراکی آندزیت و بازالتهای متعلق به سازند کرج، آهکهای اوربیتولیندار کرتاسه و کنگلومرای فجن. در سنگهای ذکر شده چندین دسته درزه موجود بوده است که سطوح درزهها دارای هوازدگی متوسط تا شدید است. بازشدگی آنها بین 1-5/0 میلیمتر است. مقاومت برشی درزهها نیز متوسط است که با توجه به جهت غالب درزهها نسبت به رویه شیروانی نوع گسیختگیها تغییر کرده است. 2. ریزش و پوشش سنگریزهای در کلاهک سیلیسی و زمینلغزش چرخشی در زون آرژیلیتی- سریسیتی واحد سنگ شناسی A، 3. ریزش سنگ در سنگهای متشکل از توف کربناتی و آندزیتی در واحد سنگ شناسی EV2 متعلق به سازند کرج. بالا بودن سطح آب زیرزمینی در کیلومتر 750+80 مسیر آزادراه باعث کاهش مقاومت اشباع بهدلیل محتوی بالای اکسید آهن از قبیل گوتیت در سیمان توفهای آندزیتی شده است و 4. جریان واریزهای و زمینلغزش چرخشی در خاکهای برجای سازند شمشک بهدلیل بافت لپیدوبلاستیک اسلیتها و استعداد فرسایش‌پذیری بالای آنها با توجه به آب و هوای مسیر در حد فاصل منجیل- رودبار.
ناصر حافظی مقدس، ابوالفضل سلطانی،
جلد 15، شماره 2 - ( 6-1400 )
چکیده
طراحی سازه‌های ایمن نسبت به اثرات مخرب گسلش سطحی نظیر برش و نشست نامتقارن بسیار هزینه بر و بعضا از نظر اجرا غیرممکن است، از این‌رو، مناسب‌ترین راهکار مقابله با گسلش سطحی تعیین حریم خطر و پرهیز از آن و یا احداث سازه‌های با ریسک پایین در حریم گسل است. در تحقیق حاضر ابتدا اختصاصات گسل جنوب مشهد براساس داده‌های ژئوفیزیکی و مورفوتکتونیکی بررسی شد و سپس براساس معیاری‌های موجود، گسل مزبور رده‌بندی شد و حریم آن پیشنهاد شده است. این پژوهش‌ها نشان میدهد که گسل جنوب مشهد از نوع امتداد لغز راست‌گرد با مؤلفه نرمال است که به‌وضوح نهشته‌های کواترنری را جابهجا کرده است. میانگین نرخ لغزش گسل براساس جابه‌جایی ظاهری در آبراهه‌ها mm/yr 59/0 و دورۀ بازگشت آن 2930 سال تخمین زده شده است. مسیر گسل در غرب و جنوب شهر مشهد براساس بررسی‌های ژئوالکتریک، مغناطیس‌سنجی و آریه میکروترمورها تعیین شده است. با استناد به میزان دقت این بررسی‌ها و معیارهای موجود، حریم گسلش در داخل محدودۀ شهری 80 متر در سمت جنوب (فرا دیواره) و 70 متر در سمت شمال (فرودیواره) پیشنهاد شد.
شیوا اعظمی، سید محمود فاطمی عقدا، مهدی تلخاب لو، سید بدرالدین احمدی،
جلد 15، شماره 3 - ( 9-1400 )
چکیده
امروزه تغییرات آب‌وهوایی به عنوان یکی از مهمترین چالشهای جهان مطرح میباشد، یکی از انواع آلایندههای موجود در هوا ریزگردها و گردوغبارهای ناشی از وزش باد میباشد، که ریزگردها و معضلات مربوط به آن، هرساله مشکلات زیادی در بخشهای زیست محیطی، اجتماعی و سلامت جامعه و حتی مشکلات سیاسی در جهان و از جمله ایران ایجاد میکند؛ اما از آنجا که معضل پدیده ریزگرد در آینده هم وجود خواهد داشت، لازم است جهت مهار و کنترل آن راهکارهای علمی ارائه شود.یکی از راههای کاهش بوجود آمدن این پدیده تثبیت خاک در مناطق مستعد وقوع این پدیده است. در این تحقیق میزان تأثیر بنتونیت و سرشیوم در تثبیت خاکهای رسی مستعد بوجود آورنده گرد و غبار برزسی شد و منطقه ورامین در نزدیک تهران که یک منطقه گرم وخشک میباشد و متشکل از خاکهای رسی ریزدانه است که به عنوان مطالعه موردی انتخاب گردید. در این مطالعه برای تثبیت خاکهای مستعد ریزگرد از بنتونیت و سرشیوم در درصدهای وزنی 1 ،3 و 5 درصد استفاده شده است. نمونهها پس از عمل‌آوری 7 روزه تحت آزمایشهای حدود اتربرگ، مقاومت تک محوری و برش مستقیم قرار گرفته و تأثیر مواد تثبیت کننده در پارامترهای اصطکاک داخلی و چسبندگی، حد خمیری، حد روانی و شاخص خمیری و میزان مقاومت برشی مورد بررسی قرار گرفته است. نتایج برش مستقیم روی نمونههای شاهد، نتایج 59/61 کیلو پاسکال برای چسبندگی و 14/15 درجه برای زاویه اصطکاک داخلی را نشان میدهد زمانی که 3 درصد وزنی بنتونیت اضافه میشود این مقدار به ترتیب 53/76 کیلو پاسکال برای چسبندگی و 98/30 درجه برای زاویه اصطکاک داخلی افزایش مییابد. زمانی که از سرشیوم 1 درصد وزنی به عنوان تثبیتکننده استفاده شود، پارامترهای چسبندگی و زاویه اصطکاک داخلی به ترتیب 57/53 کیلو پاسکال و 57/29 درجه تغییر میکند.
مهندس صفورا مرشد شکرچی، دکتر افشین مشکوه‌الدینی، دکتر علی معصومی،
جلد 15، شماره 4 - ( 10-1400 )
چکیده
طیف طرح ساختگاه در آیین‌نامه‌های مختلف بر مبنای طیف‌های میانگین پاسخ نرمال سیستم تک درجه آزادی بدست می‌آید که پارامترهای گوناگونی نیز در این خصوص تاثیرگذار هستند. این مطالعه با هدف بررسی طیف‌های پاسخ شبه سرعت، جابجایی نرمال و همچنین نرمال دوسویه متناظر با رکوردهای نیرومند حوزه نزدیک حاوی اثرات جهتداری پیشرو، بر مبنای پریود غالب و گام زمانی پالس سرعت انجام شده است. بدین منظور تعداد 18 شتابنگاشت دو مولفهای انتخاب گردیده است. با توجه به اهمیت دامنه انرژی جنبشی و پارامترهای حداکثر سرعت و شتاب زمین، شتاب‌نگاشت‌ها دسته‌بندی شده و تاثیر هر پارامتر بر طیف‌های پاسخ شبه سرعت، جابجایی نرمال، نرمال دوسویه ارزیابی شده است. طیف پاسخ نرمال NRS از نسبت عددی این طیف در یک پریود خاص (T) بر پارامتر طیفی بیشینه رکورد زلزله حاصل میشود. همچنین، با نرمال کردن محور پریود طیف پاسخ NRS با توجه به محتوای فرکانسی، طیف پاسخ نرمال دوسویه BNRS حاصل میشود. توضیح آن که طیف BNRS نمایش‌گر پاسخ طیفی سیستم تک درجه آزادی است که با استفاده از حل انتگرال دوهامل، به ازای نسبت عددی پریود ارتعاش سیستم بر پریود غالب زلزله (T/Tp) بدست می‌آید. بر پایه نتایج این تحقیق، ارزیابی طیف‌های پاسخ مذکور نشان داد که طیف پاسخ سرعت نرمال با معیارهای سنجش مختلف، بویژه در پریودهای بزرگ دارای تغییرات به شدت ناهمگون و با ماهیت تصادفی است. همچنین، تحلیل طیف پاسخ نرمال دوسویه با معیار پریود غالب (Tp)، مبین آن است که حساسیت محاسباتی مولفههای این طیف به ویژه در بازه پریودیک نزدیک به Tp (پریود غالب) افزایش دوچندان مییابد. ملاحظه شد که فراز و نشیب‌های طیفی در بازه با نسبت پریودی بزرگتر، با نمود کمتری بروز پیدا می‌نماید. نرمال‌کردن محور پریود طیف پاسخ با توجه به پالس سرعت، سبب کاهش اثرات تغییرات پارامترهای سنجشی مختلف در ساختار طیف پاسخ جابجایی و سرعت میشود.
سید حسین حسینی لواسانی، حامد علیزاده، علی معصومی،
جلد 16، شماره 1 - ( 3-1401 )
چکیده
تحقیقات زیادی در مورد تأثیر فاصله گسل بر سازه ها انجام شده است که نشان می دهد پاسخ لرزه ای آنها می تواند بسته به فاصله آنها از گسل متفاوت باشد. پل های معلق به دلیل برخورداری از دوره ی تناوب و انعطاف پذیری بالا می توانند حساسیت بیشتری نسبت به این پدیده به ویژه در ارتعاشات قائم داشته باشند. از آنجایی که مهندسان تمایل دارند از دهانه های طویل تری استفاده کنند، فاکتور طول دهانه باید با دقت بیشتری مطالعه شود. در این مقاله به اثرات طول دهانه بر پاسخ لرزه ای پل معلق تحت تحریکات لرزه ای خوزه نزدیک و دور پرداخته شده است. پل های معلق وینسنت توماس و گلدن گیت به ترتیب به عنوان پل های دهانه کوتاه و بلند به عنوان مطالعات موردی انتخاب شده اند. پاسخ‌های لرزهای دو پل تحت ده شتابنگاشت از انواع حوزه نزدیک و دور، که دو به دو شتاب اوج زمین یکسانی دارند، ارزیابی می‌شوند. نتایج نشان داد که پاسخ هر دو پل تحت تحریکات لرزه ای حوزه نزدیک و دور کاملاً متفاوت است. پلهای معلق با دهانه کوتاه در برابر تحریکات نزدیک به گسل آسیب‌پذیرتر هستند، در حالی که پلهای با دهانه بلند در برابر هر دو نوع تحریکات مذکور مستعد آسیب هستند و با افزایش طول دهانه، حساسیت پل در برابر فرکانس های پایین تحریکات حوزه دور افزایش مییابد. همچنین، در هر دو پل، حداکثر پاسخ جابجایی دهانه ها لزوما با افزایش شتاب اوج زمین افزایش پیدا نمی کند.
محدثه صادقی، دکتر ناصر حافظی مقدس، دکتر محمد غفوری، دکتر مهرداد امیری، دکتر علی بشری،
جلد 16، شماره 2 - ( 6-1401 )
چکیده
طراحی سازه‌های زیرزمینی یا سطح الارضی بر روی بستر سنگی وابسته به خواص فیزیکی و مکانیکی میباشد. با توجه به این که در معدن زغال‌سنگ طبس روش استخراج جبهه کار طولانی و از نوع تخریبی است لذا ارزیابی خصوصیات ژئومکانیکی سنگهای در برگیرنده ضرورت بیشتری دارد. در این پژوهش به بررسی خصوصیات واحدهای سنگی تونل شرقی شماره 3 معدن پروده زغال‌سنگ طبس پرداخته شده است. مطالعه بر روی 3 نمونه سنگ شامل شیل، ماسه‌سنگ و گل‌سنگ مطالعه انجام شده است. با توجه به اهمیت موضوع در این پژوهش روابط تجربی جدید ارائه شده است. برای رسیدن به خصوصیات ژئومکانیکی و روابط تجربی آزمون‌های فیزیکی شامل تخلخل، درصد جذب آب و وزن واحد حجم و خصوصیات مکانیکی شامل مقاومت فشاری تک‌محوری، شاخص بار نقطه‌ای، مقاومت کششی برزیلی، آزمایش برش مستقیم، دوام داری، شاخص شکنندگی انجام شده است. برای رسیدن به هدف مورد نظر مناسب‌ترین روابط با استفاده از روش رگرسیون ارائه گردیده است. تحلیل‌های آماری وجود همبستگی خوب پارامترهای مختلف را در نمونههای شیل، ماسه‌سنگ و گل‌سنگ نشان می‌دهند.
دکتر سید نصراله افتخاری، دکتر ساسان معتقد، دکتر لطف اله عمادعلی، دکتر هادی صیادپور،
جلد 16، شماره 2 - ( 6-1401 )
چکیده
روابط پیش‌بینی حرکت زمین سهم مهمی در تغییر‌پذیری نتایج تحلیل خطر دارند. انتخاب روابط پیش‌بینی مناسب برای منطقه می‌تواند به پایداری و دقت نتایج تحلیل خطر زلزله منجر شود. دراین مطالعه، روابط پیش‌بینی مختلف با امکان استفاده برای تحلیل خطر لرزهای شهر اهواز مورد بررسی و تحلیل قرار گرفته‌اند. این روابط بر اساس معیارهای لگاریتم درست‌نمایی، فاصله اقلیدسی و معیار اطلاع انحراف در دوره تناوب‌های مختلف رتبه‌بندی شدند. سپس با توجه به اختلاف نتایج حاصله، از روش تحلیل پوششی داده‌ها برای تصمیم‌گیری نهایی در مورد کارآمدترین روابط استفاده شده است. نتایج حاصله از میان 67 رابطه ممکن، 5 رابطه را به عنوان روابط مناسب جهت انجام تحلیل خطر لرزهای در محدوده شهر اهواز شناسایی نمود. سپس از معیار ویژه کارآیی برای تعیین وزن این روابط استفاده گردید. نتایج این مطالعه می تواند تا حدود زیادی به کاهش عدم‌قطعیت در فرآیند تحلیل خطر لرزهای منطقه مورد مطالعه کمک کند.
کمال گنجعلی پور، سید محمود فاطمی عقدا، کمال نبی اللهی،
جلد 16، شماره 3 - ( 9-1401 )
چکیده
روش‌های الکترومغناطیس در ژئوفیزیک کاربردی به سرعت در حال پیشرفت هستند. از زمانی که روش بازتاب سنجی در حوزه زمان برای امواج رادار هدایت شده (TDR) رشد کرده است استفاده از آن منجر به کاربرد خلاقانه و مقایسه آن با سایر روش‌های اندازه‌گیری قبلی شده است. یک سیستم TDR از یک دریافت کننده و تولید کننده موج رادار (الکترومغناطیس)، یک خط انتقال و موج بر تشکیل شده است. پالس الکترومغناطیس تولید شده از درون کابل هادی به سمت موج‌بر حرکت میکند و از طریق موج بر وارد محیط تحت آزمایش میشود هدف از این تحقیق این است که با انجام آزمون‌هایی بر روی کابل‌های مخابراتی دو رشته‌ای به عنوان سنسور TDR، توانایی و دقت روش بازتاب سنجی زمان در تشخیص موقعیت‌های نشت مورد ارزیابی قرار گرفته است. در این تحقیق کابل دو رشته‌ای در زیر مصالح رس گراولی GC مدفون شد و با افزایش درصد رطوبت خاک به صورت پلهای در دو نقطه، حساسیت روش TDR نسبت تغییرات رطوبت در اطراف کابل، مورد بررسی قرار گرفت. بر اساس شکل موج‌های TDR نقاط تغییرات ثابت انعکاس در فاصله‌های 9-9/5 و 4/5 متری قرار دارد که کاملاً با فاصله واقعی نقاط آزمایش انطباق دارد. در این پژوهش از دستگاه رطوبت سنج TDR ساخت شرکت soil moisture مدل6050 x1 استفاده شده است. نتایج این پژوهش نشان میدهد که روش TDR توانایی آن را دارد به عنوان یک سیستم مانیتورینگ برای تشخیص محل نشت در سدها، دایک‌ها و سایر سازه‌های ژئوتکنیکی به کار برده شود.
دکتر محمد فتح اللهی، آقای حبیب رحیمی منبر، دکتر غلامرضا شعاعی،
جلد 16، شماره 3 - ( 9-1401 )
چکیده
پارامترهای مقاومت برشی، پارامترهای مهمی برای ارزیابی پایداری سازه‌های مهندسی هستند که محاسبه آنها با روش‌های مرسوم نیازمند هزینه و زمان زیادی میباشد. در این پژوهش با استفاده از آزمایشهای اولیه ژئوتکنیک مانند دانهبندی، حدود آتربرگ و آزمایش تک‌محوره و به کارگیری هوش مصنوعی، بدون انجام تست‌های پیچیده‌تر، زاویه اصطکاک داخلی و چسبندگی خاک محاسبه شد. به این منظور از نمونههای دست‌نخورده از ۱۴ گمانه در بندرعباس که بر روی آنها آزمایشهای اولیه‌ی ژئوتکنیک و برش مستقیم انجام گرفته بود، انتخاب و برای آموزش شبکه‌ی عصبی استفاده شدند. در این پژوهش تعداد ۱۹۵ شبکه در حالت‌های مختلف آموزش داده شد. به منظور دستیابی به بهترین عملکرد، شبکه‌های عصبی پیش‌خور ابتدا در حالت تک لایه و دو لایه با تعداد نورون‌های لایه میانی پایین آموزش داده شدند و تابع TRAIN BR به دلیل بالا بودن نسبت R (R=0/97) انتخاب و سپس با افزودن لایه‌های میانی به ۳، ۴ و ۵ لایه با تعداد نورون‌های لایه میانی (۵۰، ۴۰، ۳۰، ۲۰ و ۱۰) نورون شبکه‌های عصبی آموزش داده شدند. نتایج نشان داد شبکه‌ی MLP چهار لایه بهترین نتایج را نشان میدهد، برای این حالت R آموزش ۱، R تست 0/90 و R کل 0/98 میباشد. در نهایت به منظور صحت‌سنجی شبکه‌ی عصبی، تعداد ۱۵ نمونه انتخاب و پارامترهای ورودی شبکه در حالات بهینه ۲، ۳ و ۴ لایه آموزش داده و خروجی شبکه ارزیابی شد. برای پیش‌بینی چسبندگی، شبکه عصبی در حالت 4 لایه (0/99 =R2) و برای زاویه اصطکاک، شبکه‌های ۲، ۳ و ۴ لایه (0/99 =R2) بهترین خروجی را داشتند.
آرمین عظیمی نژاد، امید مخدوم، پنام زرفام، عبدالرضا سروقد مقدم،
جلد 16، شماره 3 - ( 9-1401 )
چکیده
در‌اکثر آیین‌نامه‌های لرزهای کنونی، سختی و مقاومت المان‌های مقاوم در برابر زلزله مستقل در نظر‌گرفته شده به گونه‌ای که تغییر مقاومت المان‌ها منجر به تغییر در سختی المان‌ها نخواهد شد. مطالعات اخیر نشان میدهد که سختی و مقاومت این المان‌ها وابسته بوده و لذا نحوه محاسبه این پارامترها و آرایش مراکز جرم، سختی و مقاومت می‌تواند در تعیین پاسخ٬های لرزهای موثر باشد. در این تحقیق سه گروه طراحی ساختمان٬های پنج طبقه و نه طبقه شامل مدل طراحی مبتنی بر آیین‌نامه لرزهای ASCE/SEI 07-22، مدل بالانس-25% و مدل متقارن مقاومتی با خروج از مرکزیت تسلیم نرمال شده (ed/A) 0 تا 15% به همراه یک مدل متقارن به کمک آنالیزهای استاتیکی غیرخطی و دینامیکی فزاینده غیرخطی مورد محاسبه و ارزیابی قرارگرفتند. نتایج نشان داد متوسط میانه شتاب طیفی در سطح عملکردی فرو ریزش در مدل بالانس-25% و مدل متقارن مقاومتی نسبت به مدل طراحی مبتنی بر آیین‌نامه ASCE/SEI 07-22 ، حدودا 18% افزایش داشته است که این افزایش به معنی ایمن بودن مدلهای بالانس-25% و متقارن مقاومتی در مقایسه با مدل طراحی آیین نامه است. ضمنا متوسط نسبت حداکثر چرخش سقف‌ها و حداکثر دریفت جابجایی طبقات در سطح عملکردی فرو ریزش در مدل بالانس-25% و مدل متقارن مقاومتی نسبت به مدل طراحی آیین‌نامه ASCE/SEI 07-22 به ترتیب منجر به کاهش 100درصدی و 12درصدی شده است. لذا با توجه به نتایج فوق استنباط گردید که مدل طراحی مبتنی بر آیین نامه از پایین‌ترین و مدلهای بالانس-25% و متقارن مقاومتی از بالاترین عملکرد لرزهای دینامیکی برخوردار هستند.
رضا احمدی،
جلد 17، شماره 1 - ( 1-1402 )
چکیده
در پژوهش حاضر معیار بازدهی (بهره‌وری) به عنوان یکی از مهمترین معیارهای ارزیابی سنگ ساختمانی برای برش وجوه مختلف سنگ تراورتن با روش استخراج سیم‌برش الماسه تعیین شد. برای این منظور اندازه‌گیری در دو زون به نام‌های 8E و 8W در شمال محدوده تراورتن حاجی‌آباد محلات واقع در استان مرکزی صورت گرفت. دلیل انتخاب این مناطق تشابه بیشتر آنها با یکدیگر از نظر شرایط زمینشناسی، ویژگیهای فیزیکی و مکانیکی سنگ، امکانات، دستگاه‌ها و تجهیزات بهره‌برداری میباشد. برای دستیابی به هدف ابتدا مطالعات ساختاری درزه‌نگاری مناطق از طریق برداشت میدانی شکستگی‌ها، رسم نمودار گل سرخ و تحلیل آنها انجام گرفت. سپس بهره‌وری سیم‌برش‌های الماسه از نوع رسوب الکترولیتی مورداستفاده برای تعداد هفت بلوک در دو سینه‌کار منطقه 8E و تعداد 13 بلوک در سه سینه‌کار منطقه 8W طی 45 روز کاری اندازه‌گیری شد. نتایج پژوهش نشان میدهد که متوسط بهره‌وری در منطقه 8E برابر با 09/7 مترمربع بر ساعت، در منطقه 8W برابر با 71/5 مترمربع بر ساعت و در کل مناطق 8E و 8W بطور متوسط برابر با 4/6 مترمربع بر ساعت است. براساس این نتایج اگرچه متوسط میزان بهره‌وری در کل این مناطق قابل قبول است ولی با مقدار ایده‌آل (18 مترمربع بر ساعت)، فاصله بسیار زیادی دارد. بنابراین بایستی میزان بهره‌وری در این محدوده افزایش یابد.
خانم سمیه عرب‌عامری، دکتر داود فریدونی،
جلد 17، شماره 1 - ( 1-1402 )
چکیده
آزمایش تعیین سرعت سیر موج التراسونیک روشی غیرمخرب، اقتصادی، ساده و سریع است که برای تعیین خواص فیزیکی و مهندسی سنگها بکار می‌رود. این آزمایش بر مبنای سرعت حرکت موج الاستیک از درون سنگها پایه‌ریزی شده است. سرعت سیر موج التراسونیک در سنگها به خواص ذاتی مانند ترکیب کانی‌شناسی، تراکم، تخلخل، اندازه دانه، شکل، بافت، ناهمسانگردی و عوامل آزمایشگاهی و محیطی مانند میزان و نوع ماده منفذی و درجه حرارت بستگی دارد. در این پژوهش، 10 نمونه سنگ ساختمانی شامل سنگ‌آهک و گرانیت به تعداد 50 نمونه آزمایشگاهی مکعبی با ابعاد 10×4×4 سانتیمتر برش داده شد و سپس با استفاده از دستگاه آزمایش سرعت سیر موج پاندیت مورد آزمایش قرار گرفتند تا پارامترهای مؤثر بر سرعت موج التراسونیک در آنها مورد بررسی قرار گیرد. این پارامترها شامل وزن واحد حجم خشک، دما، نوع ماده منفذی، حالت ماده منفذی و بارگذاری می‌باشند. بر اساس نتایج بدست آمده همبستگی بین سرعت سیر موج التراسونیک و وزن واحد حجم خشک رابطه خطی مستقیم و با نوع سیال منفذی، حالت ماده پرکننده و بارگذاری به صورت روابط معکوس میباشد. علاوه بر این افزایش دما باعث افزایش سرعت سیر موج التراسونیک می‌گردد. همچنین از نظر نوع سیال منفذی، کمترین مقدار سرعت موج در حالت اشباع از آب و بیشترین مقدار سرعت موج در محلول نمک با غلظت 150% به‌دست آمد. از نظر حالت ماده پرکننده منافذ سنگ، بیشترین مقدار سرعت در حالت پرکننده منجمد و کمترین مقدار سرعت در حالت پرکننده هوا مشاهده شد. با افزایش بارگذاری سرعت موج التراسونیک در سنگهای مورد مطالعه کاهش مییابد.
- فاطمه خالویی، - هیوا علمیزاده،
جلد 17، شماره 2 - ( 6-1402 )
چکیده
دینامیک و تحول‌پذیری چاله‌های داخلی هر چند پدیده‌ی شناخته شده‌ای است، اما فرکانس و شدت این تغییر و تحول در زمان، الگوهای متفاوتی را معرفی میکند. طی سال‌های اخیر فرونشست زمین به دلایل مختلف از جمله رشد بیرویه جمعیت، برداشت بیش از حد از منابع آب زیرزمینی به همراه عوامل دیگر سبب بروز مشکلات و معضلات فراوان به زمین‌های کشاورزی، ساختمان‌های مسکونی، جاده‌ها، خطوط انتقال نیرو و ... شده است. در این پژوهش با هدف بررسی و پایش فرونشست دشت کازرون با استفاده از فن تداخل‌سنجی راداری از داده‌های سنتینل در بازه‌ی زمانی سال 2015 و 2021 پرداخته شده است. در این راستا با مقایسه فازهای دو تصویر راداری دشت کازرون در محیط نرم‌افزار SNAP، تغییرات سطح زمین بررسی شده است. نتایج پژوهش با توجه به مجموعه شواهد موجود نشان میدهد، عامل اصلی فرونشست دشت کازرون برداشت بیرویه آب از سفرههای زیرزمینی میباشد. به طوری که بیشترین میزان فرونشست در جهت جنوب محدوده‌ی مورد مطالعه (اطراف مقبره شیخ محمد) با مقدار 90-80 میلیمتر در سال و نرخ بیشینه 9 سانتیمتر در سال در دشت کازرون ملاحظه می‌گردد. بنابراین استفاده از تصاویر راداری سنتینل برای بررسی جا به جایی‌های سطح زمین بسیار مناسب میباشد.
آقای مهدی هاشمی، دکتر داود فریدونی،
جلد 17، شماره 2 - ( 6-1402 )
چکیده
در این پژوهش، دوامداری و زوال‌پذیری سنگهای دو اثر تاریخی سنگی شامل معبد صخرهای داش‌کسن و سنگ نوشته‌های تاریخی قبرستان سجاس در جنوب استان زنجان مورد بررسی قرار گرفته است. برای این منظور از هر اثر تاریخی دو نمونه بلوکی سنگ برای انجام مطالعات آزمایشگاهی انتخاب گردید. بر اساس بررسی‌های زمینشناسی، آثار تاریخی معبد صخرهای داش‌کسن بر روی توفهای سازند کرج حجاری شده است. با مطالعه مقاطع نازک، نمونههای معبد داش‌کسن کریستال ویتریک توف و لیتیک ویتریک توف و نمونههای سنگ نوشته‌های تاریخی قبرستان سجاس، ماسه‌سنگ آهکی و ماسه‌سنگ بسیار دانه‌ریز تشخیص داده شدند که کوارتز کانی غالب تشکیل دهنده‌ی این سنگها میباشد. بر مبنای ویژگیهای فیزیکی، نمونههای مورد مطالعه شده دارای چگالی و تخلخل متوسط می‌باشند. از نظر دوامداری و زوال‌پذیری هر چهار نمونه تحت 15 چرخه آزمایش دوام-وارفتگی در آب معمولی و محلول سولفات سدیم قرار گرفتند. مدل تابع تخریب و نیمه عمر هر چهار نمونه تعیین و مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان می‌دهند که هر چهار نمونه دارای شاخص دوام-وارفتگی پایین‌تری در محلول سولفات سدیم نسبت به آب معمولی می‌باشند. نمونههای سنگ نوشته‌های تاریخی قبرستان سجاس به دلیل وجود کوارتز در زمینه آهکی یا رسی، دارای جذب آب و تخلخل بیشتر و بی‌دوامتر و نیمه عمر آنها پایین‌تر از نمونههای معبد صخرهای داش‌کسن می‌باشند.
آقای حمزه ترکمانی تمبکی، دکتر ماشااله خامه چیان، خانم مریم نظری، آقای شازدی صفری،
جلد 17، شماره 3 - ( 9-1402 )
چکیده
هدف پژوهش، بررسی خطر روانگرایی در سواحل بوستانو در باختر بندرعباس در استان هرمزگان است. روش تحقیق براساس روش تنش تناوبی جهت ارزیابی پتانسیل روانگرایی با تکیه بر روی داده٬ها حاصل از نفوذ استاندارد است. شتاب بیشینه 0.35 g، به عنوان شتاب سنگ بستر انتخاب گردید. مقاطع عرضی توسط نرم افزار Rockwork، با تکیه بر روی خصوصیات نهشته٬های رسوبی از دیدگاه زمین٬شناسی مهندسی استخراج و سپس اطلاعات ژئوتکنیکی جمع٬آوری شده برای تهیه پروفیل٬های شاخص ژئوتکنیکی بررسی شد. از آنجا که محدوده مطالعاتی در منتهی الیه زاگرس چین خورده واقع شده است و به لحاظ لرزه٬خیزی دارای خصوصیات پهنه انتقالی زاگرس- مکران است، بیشترین انرژی را به رسوبات اشباع منطقه وارد می٬نماید. با توجه به جنبش نیرومند زمین در ایجاد روانگرایی، شتاب سنگ بستر لرزهای (PGA) و بیشینه شتاب افقی در سطح زمین (amax) آنالیز روانگرایی با نرم افزارv.4.70 LiqIT مورد ارزیابی قرارگرفت. نتایج حاکی از رسوبات ماسه٬ای و سیلتی محدوده مورد مطالعه که ماحصل فرآیندهای هوازدگی ارتفاعات شمالی منطقه می٬باشند، است. وجود رسوبات دانه٬ای در حد ماسه و سیلت در شرایطی مساعد با حضور سطح بالای آب زیرزمینی، کاملا مستعد اولیه پدیده روانگرایی در این منطقه تشخیص داده شد. نقشه٬های پهنه٬بندی شدت بروز روانگرایی در نقاط مختلف بوستانو و در عمق٬های سطحی و مستعد منطقه استخراج گردید که نشانگرکلاس٬های خطر مختلف وقوع روانگرایی در خاک این منطقه بود و در مجموع وقوع روانگرایی با شدت بروز بالا تا زیاد برای منطقه بوستانو پیش٬بینی شد.
خانم فائزه مجیدی، دکتر محمد فتح اللهی، مهندس حبیب رحیمی منبر،
جلد 17، شماره 3 - ( 9-1402 )
چکیده
سنگدانه، اصلی‌ترین بخش سازنده بتن است که نقش اساسی در کیفیت بتن ایفا میکند. واکنش‌زایی قلیایی سیلیکاته(ASR) یکی از واکنش‌های مهم در بتن است که می‌تواند تخریب بتن را به دنبال داشته باشد. سنگدانههای حاوی سیلیس فعال عامل این واکنش هستند و هرچه مقدار آن بیشتر باشد انتظار می‌رود حجم واکنش‌ها هم بیشتر باشد. اینکه میزان افزایش واکنش‌ها، با تغییرات مقدار سنگدانههای سیلیسی به چه صورت است، بخشی از موضوع این تحقیق میباشد. در این راستا مصالحی به عنوان مصالح پایه از معدن شن و ماسه کوهی انتخاب و آزمایشهای لازم بر روی آن انجام و سپس با افزودن سنگدانههای سیلیسی به میزان 5، 10، 15 و 20 درصد آزمایش ASR مطابق استاندارد ASTM C1260 بر روی آنها انجام شد؛ نتایج نشان داد که انبساط نمونهها به ترتیب 0/01، 0.02، 0.04 و 0.06 درصد افزایش خواهد یافت. در ادامه به منظور کنترل واکنش با میکروسیلیس، مقادیر مختلفی از آن به میزان، 5 ،10، 15 و 20 درصد به مصالح اضافه شد. نتایج بیانگر آن بود که میکروسیلیس باعث کاهش انبساط نمونهها به ترتیب به میزان 0.009، 0.014، 0.022 و 0.032 خواهد شد و افزایش 20 درصد میکروسیلیس باعث کاهش 50 درصدی انبساط نمونهها شده است.
حسین محمدزاده، وحید ناصری حصار، حمید قالیباف محمدآبادی،
جلد 17، شماره 4 - ( 10-1402 )
چکیده
به دلیل پیچیدگی هیدروژئولوژی مناطق کارستی، آب٬بندی سدها در چنین مناطقی سخت٬تر، طولانی٬تر و پرهزینه٬تر و احتمال فرار آب از آن٬ها بیشتر است. پس از آبگیری سد قرهتیکان و ظهور چشمه٬هایی در پایین دست و نشت آب از تکیه٬گاه سازند آهکی تیرگان، امکان توسعه کارست مهم٬ترین مشکل این سد به شمار می٬رود. در این مقاله، با انجام مطالعات زمین٬شناسی، زمین٬شناسی ساختاری و درزه٬نگاری، نفوذپذیری ژئوتکنیکی و روش تحلیل سلسله مراتبی٬پتانسیل توسعه کارست در محدوده و تکیه٬گاه٬های سد قرهتیکان مورد مطالعه قرار گرفته است. نتایج، نشان می٬دهد که حدود 14/6 درصد از محدوده سد قرهتیکان، دارای پتانسیل بالایی در توسعه کارست می٬باشد. محدوده سد قرهتیکان تحت تأثیر سامانه پهنه گسلی سررود است که باعث به هم خوردگی جناح چپ محور سد شده است. درزه٬نگاری در تکیه٬گاه سد قرهتیکان سه دسته درزه اصلی را نشان می٬دهد. دو دسته از درزه٬ها در تقاطع با محور سد و شیب دسته درزه دیگر به سمت حوضچه سد است. بررسی نتایج آزمایش٬های نفوذپذیری لوژن در ساختگاه سد نشان می٬دهد بیشترین نفوذپذیری در تکیه‌گاه چپ با جریان آشفته، و پس از آن در زیر بستر رودخانه با جریان خطی و آشفته دیده می٬شود، اما در تکیه٬گاه راست نفوذپذیری نداریم و جریان بیشتر خطی است. با توجه به مدل ساختاری– مفهومی تهیه شده از موقعیت سد قرهتیکان و محل قرارگیری محور سد در سامانه گسلی سررود، و میزان بازشدگی و جهت شیب درزه٬ها در ایستگاه‌ها، انتظار می٬رود میزان نشت و فرار آب و امکان توسعه کارست از جناح چپ و بستر بیشتر از جناح راست سد باشد.
آقای بهروز مرگان، دکتر داود فریدونی،
جلد 18، شماره 1 - ( 3-1403 )
چکیده
در این پژوهش به جنبه‌های مختلف پدیده انفجار سنگ در ساختگاه تونل حاجی‌آباد در استان هرمزگان پرداخته شده است. با توجه به اینکه ساختگاه این تونل از نظر شرایط زمینشناسی در یک محیط تکتونیزه فعال قرار گرفته و دارای سنگهای توده‌ای با استقامت بالا تا زون‌های گسلی خردشده است و نیز عمق قرارگیری تونل در بعضی از قسمت‌ها به بیش از 100 تا 253 متر می‌رسد، اهمیت مطالعه و بررسی پدیده انفجار سنگ برای ایمنی جان نیروی کار و تجهیزات و پایداری این تونل بسیار مهم میباشد. بدین منظور، ابتدا ساختگاه تونل حاجی‌آباد از لحاظ شرایط زمینشناسی مهندسی با استفاده از روش توصیف ژئوتکنیکی مبنا (BGD) به ده واحد تقسیم شده است که شامل هشت واحد T1 تا T8 و دو زون خورد شده Tf1 و Tf2 است. سپس با استفاده از روش‌های تجربی و نیمه تجربی متداول، پدیده انفجار سنگ در ساختگاه تونل مورد ارزیابی قرار گرفته است. در روش تجربی از معیار گوئل و همکاران استفاده شده است که بر اساس آن در هیچ‌یک از واحدهای تونل پدیده انفجار سنگ رخ نمی‌دهد. با استفاده از روش‌های نیمه تجربی شامل معیار انرژی الاستیک خطی واحدهای ساختگاه تونل در محدوده پدیده انفجار خیلی کم تا متوسط و با استفاده از معیار تنش مماسی، واحدهای ساختگاه در محدوده متوسط تا خیلی شدید و بر اساس معیار تنش‌ها این واحدها در محدوده متوسط تا شدید و در نهایت با استفاده از معیار تردی تمام واحدهای ساختگاه در محدوده انفجار شدید قرار میگیرند.
