هدف پژوهش حاضر بررسی تطبیقی مؤلفه‌های کارکرد اجرایی شامل استدلال سیال، حافظه فعال و پردازش دیداری-فضایی در دانشآموزان دارای مشکلات یادگیری در خواندن و ریاضیات، با تأکید بر تحلیل شناختی این تفاوت‌ها است. مطالعه به شیوه علی-مقایسه‌ای طراحی شد و نمونه‌ای متشکل از ۹۰ دانش‌آموز (۳۰ نفر با مشکل یادگیری در خواندن، ۳۰ نفر با مشکل یادگیری در ریاضیات، و ۳۰ نفر بدون اختلال یادگیری به‌عنوان گروه مقایسه) به‌روش نمونه‌گیری در دسترس از میان مراجعه‌کنندگان به مراکز مشاوره و کلینیک‌های روانشناختی شهر تهران انتخاب شدند. تشخیص اختلال یادگیری با استفاده از آزمون هوش استنفورد-بینه (نسخه پنجم) و ارزیابی کارکردهای اجرایی از طریق تحلیل نمرات زیرمقیاس‌های مرتبط صورت گرفت. تحلیل داده‌ها با بهره‌گیری از آزمون تحلیل واریانس یک‌راهه و آزمونهای تعقیبی انجام شد.
یافته‌ها نشان داد که هر دو گروه دارای مشکلات یادگیری (خواندن و ریاضیات) در هر سه مؤلفه کارکرد اجرایی عملکرد معنادار ضعیف‌تری نسبت به گروه عادی داشتند. به‌ویژه، افت در مؤلفه حافظه فعال و پردازش دیداری-فضایی در هر دو گروه دارای اختلال بارزتر بود.
نتیجه‌گیری: این نتایج تأیید می‌کند که نقص در کارکردهای اجرایی می‌تواند به‌عنوان شاخصی شناختی در تمایز میان اسپیسیفایرهای اختلال یادگیری خاص مورد توجه قرار گیرد. تبیین این تفاوت‌ها از منظر کارکردهای اجرایی، افق‌های تازه‌ای را برای طراحی مداخلات شناخت‌محور به‌منظور بهبود عملکرد تحصیلی در دانشآموزان با مشکلات یادگیری فراهم می‌سازد.
