فصلنامه روانشناسی شناختی

در پژوهش حاضر ارتباط باورهای فراشناختی، و سبک­های مقابله با اضطراب امتحان با توجه به نقش واسطه­ای سبک­های مقابله بر اساس مدل مفهومی کارکرد اجرایی خود نظم­بخش در جمعیت دانشجویان بررسی شد. 638 نفر از دانشجویان دانشگاه خوارزمی و دانشکده­ی پردیس کشاورزی در بازه­ی زمانی آبان تا آذرماه 1389، از طریق نمونه­گیری طبقه­ای در پژوهش شرکت کردند و پرسشنامه­ی اضطراب امتحان، پرسشنامه­ی سبک­های مقابله با فشارروانی اندلر و پارکر و پرسشنامه­ی باورهای فراشناخت ولز را تکمیل کردند. روش پژوهش، همبستگی بود. جهت تعیین چگونگی ارتباط سازه­ها، از همبستگی اسپیرمن و جهت تعیین سهم هر یک از مؤلفه­ها از روش تحلیل مسیر استفاده شد. یافته­های پژوهش نشان داد راهبردهای مقابله­ی هیجان­مدار و مسأله مدار، در رابطه­ی باورهای فراشناخت واضطراب امتحان نقش میانجی دارند. اما راهبردهای مقابله­ی اجتنابی در رابطه­ی باورهای فراشناخت واضطراب امتحان نقش میانجی نداشت. از میان پنج بعد فراشناخت فقط باور فراشناختی مثبت و اطمینان شناختی، اثر مستقیم بر اضطراب امتحان داشتند اما اثر ابعاد دیگر غیر مستقیم بود. با توجه به یافته­های پژوهش، تمرکز بر نوع راهبرد مقابله­ای، می­تواند اثر مهمی در اضطراب امتحان دانشجویان داشته باشد. پیشنهاد می­شود مداخلات درمانی مبتنی بر فراشناخت و مقابله، در درمان اختلال اضطراب امتحان مورد توجه قرار گیرد.  

پژوهش حاضر با هدف بررسی نقش باورهای فراشناخت و راهبردهای کنترل فکر در علائم اضطراب امتحان دانش آموزان صورت گرفت.در قالب یک طرح همبستگی، با استفاده از روش نمونه گیری خوشه ای چند مرحله ای از میان دانش آموزان دبیرستانی شهرستان های استهبان و شیراز در سال تحصیلی 93 – 94، تعداد 401 نفر( دختر و پسر)، انتخاب شدند و پرسشنامه های اضطراب امتحان، باورهای فراشناخت و کنترل فکر را تکمیل نمودند. تجزیه و تحلیل داده ها با استفاده از ضریب همبستگی پیرسون و تحلیل رگرسیون چند متغیری به شیوه ی گام به گام انجام شد. ضرایب همبستگی پیرسون نشان داد که مؤلفه های فراشناختی باورهای مثبت درباره ی نگرانی، کنترل ناپذیری و خطر و اطمینان شناختی با علائم اضطراب امتحان دانش آموزان رابطه ی مثبت دارند. همچنین از میان راهبردهای کنترل فکر نیز نگرانی، کنترل اجتماعی و تنبیه با علائم اضطراب امتحان دانش آموزان رابطه مثبت دارند اما توجه برگردانی رابطه منفی دارد. نتایج تحلیل رگرسیون چند متغیری گام به گام ترکیب متغیرها نیز نشان داد که به ترتیب کنترل ناپذیری و خطر، اطمینان شناختی، تنبیه و نیاز به کنترل افکار علائم اضطراب امتحان دانش آموزان را پیش بینی می کنند.از یافته های این پژوهش استنباط می شود که یکی از عوامل مهم در بروز اضطراب امتحان در دانش آموزان باورهای فراشناخت و شیوه های مقابله با آنها می باشد. بنابراین در برنامه های پیشگیری یا درمان اضطراب امتحان باید توجه خاصی به باورهای فراشناخت و نحوه ی مقابله ی دانش آموزان شود.