اکبر مجیدی، نادر نقشینه، محمدرضا اسمعیلی گیوی، محمودرضا هاشمی،
دوره 4، شماره 2 - ( 6-1396 )
چکیده
زمینه و هدف: گزینش و مدیریت داده های پژوهشی حوزه نوظهور آموزشی و پژوهشی در علم اطلاعات و دانش شناسی است. این حوزه دارای مسائل و ابعاد گسترده ایی است. هدف این مقاله مطالعه،شناسایی و بحث و بررسی مبانی و مفاهیم،مدل ها و چهارچوب ها و ابعاد و چالش های گزینش و مدیریت داده های پژوهشی در محیط های علمی و دانشگاهی است.
روش پژوهش: مقاله حاضر یک مقاله مروری است و از روش کتابخانه ایی برای گردآوری مدارک و متون علمی و پژوهشی این حوزه استفاده شد. در این پژوهش پایگاه های اطلاعات علمی خارجی و داخلی و همچنین منابع وب با کلیدواژه های «data curation»،«digital curation»،«research data management»،«research data curation» و معادل آنها در فارسی جست و جو شدند. پس از حذف منابع تکراری و منابع نامرتبط، در مجموع 132 منبع تفکیک و محتوی آنها ارزیابی و تحلیل نهایی شد.
یافته‌ها: تحلیل متون نشان داد که گزینش و مدیریت داده های پژوهشی حوزهایی نوظهور با مسائل پیچیده و ابعاد مختلفی است که طیف وسیعی از مسائل آموزشی،سازمانی،فرهنگی،فناوری،قانونی،امنیتی را شامل می شود. این حوزه از دهه 2000میلادی مورد توجه دولتها،سازمان‌های تأمین مالی پژوهش، دانشگاه‌ها قرار گرفته و اجتماع پژوهشی قوی از پژوهشگران مختلف به خصوص پژوهشگران علم اطلاعات و دانش شناسی، آرشیو و سیستم های اطلاعاتی حول آن شکل گرفته است. امروزه گزینش و مدیریت داده های پژوهشی به عنوان یکی از اجزای اصلی سیاستگذاری کلان علم و فناوری مطرح شده و نیازمند حمایت دولت و نهادهای قانونگذار و سیاستگذار است. مدل ها و چهارچوب های مختلفی در سطوح مختلف ملی،موسسه یا اجتماع خاص و رشته برای درک ابعاد گزینش و مدیریت داده های پژوهشی و اجرای آن ترسیم شده اند.همچنین مطالعه متون نشان داد که کتابخانه ها و کتابداران از شایستگی و صلاحیت لازم برای برعهده گرفتن نقش ها و مسئولیت های گزینش و مدیریت داده های پژوهشی در دانشگاه و موسسات علمی برخوردارند. با این حال، گزینش و مدیریت داده های پژوهشی در اجرا و عمل با چالش هایی از قبیل حریم خصوصی،مالکیت داده،حقوق مالکیت فکری،عدم به اشتراکگذاری داده توسط محققان،نبود زیرساختارهای مناسب مدیریت داده،عدم آگاهی و شناخت و دانش درباره فرایند گزینش و مدیریت داده و غیره روبرو است.
نتیجه گیری: علیرغم پژوهش های گسترده در خارج، این حوزه در ایران چندان مورد توجه واقع نشده است. بنابراین این مقاله به طور نسبتاً جامع به موضوع و ابعاد گزینش و مدیریت داده های پژوهشی می پردازد و میتواند برای پژوهشگران، سیاستگذاران علم و فناوری، کتابداران به منظور تحقیق و اجرای خدمات گزینش و مدیریت داده های پژوهشی مفید باشد.
مژگان عروجی، نجلا حریری، فهیمه باب الحوائجی،
دوره 11، شماره 3 - ( 9-1403 )
چکیده
نظر به پژوهشهایی که درباره سواد مدیریت دادههای پژوهشی انجام گرفته است، هدف از این پژوهش، ارائه الگوی سواد مدیریت دادههای پژوهشی اعضای هیئت علمی رشتههای علوم انسانی و اجتماعی دانشگاههای دولتی ایران (وابسته به وزارت علوم) است. این پژوهش با رویکرد کمی و روش پیمایشی و با هدف تأیید و اعتباریابی ابزار ساخته شده با استفاده از مدل پیشنهادی پژوهش انجام گرفته است. جامعه آماری شامل 360 نفر از اعضای هیئت علمی گروه علوم انسانی و اجتماعی دانشگاههای دولتی کشور که از طریق روش نمونه گیری خوشهای انتخاب شدند، پرسشنامه تکملیل و برای تحلیل دادهها از روش آماری توصیفی (میانگین، انحراف معیار، جدول توزیع فراوانی) و آمار استنباطی (مدل سازی معادلات ساختاری و تحلیل عاملی اکتشافی) و نرم افزارهای SPSS و Smart Pls استفاده شده است. نتایج پژوهش حاکی از آن است که مولفههای ذینفعان، خدمات، سیاست، انواع سواد، چرخه حیات داده و مسائل مالی در سواد مدیریت دادههای پژوهشی تأثیر مثبتی دارد و با مدیریت دادههای پژوهشی تحقیقات میتوان زندگی پژوهشی را آسانتر کرد.
