---

زمینه و هدف: هدف اصلی نظام ذخیره و بازیابی اطلاعات، ذخیره و بازیابی اطلاعات مرتبط یعنی ارائه مدارک مرتبط با نیاز اطلاعاتی کاربر است. پژوهش حاضر با هدف بررسی میزان انطباق ربط سیستمی و ربط کاربرمدارانه در پایگاه اطلاعاتی اس. آی. دی،آی. اس .سی و گوگل­اسکولار انجام شده است.

روش: تعداد 15 کلیدواژه از پرتکرارترین کلیدواژه­های فارسی مرتبط با موضوع "تعامل انسان و اطلاعات" و سرعنواهای فرعی آنها انتخاب و در سه پایگاه مذکور به دو زبان انگلیسی و فارسی در دو بازه زمانی دو هفته­ای مورد جستجو قرار گرفتند و نتایج بر­اساس ربط سیستمی که به ترتیب بازیابی و نمایش در پایگاه مشخص می­شود ثبت شدند. ده مقاله اول در هر دوره جستجو به صورت تصادفی در اختیار متخصصان موضوعی قرار داده و برای تعیین میزان ربط موضوعی طیف 1 تا 10 در نظر گرفته شد. تجزیه و تحلیل داده­ها با استفاده از روش­های آمار توصیفی و استنباطی (آزمون همبستگی اسپیرمن) در نرم افزار اس. پی. اس. اس صورت پذیرفت.

یافته‌ها: ربط در زبان فارسی از نظر متخصصان موضوعی در پایگاه ISC، کمتر از SID و بالاتر ازGoogle Scholar بوده است. مرتبط­ترین مقالات از نظر متخصصان موضوعی، مقالاتی بودند که در رتبه سوم ربط سیستمی قرار داشتند. مدارک با کمترین نمره ربط سیستمی، از نظر متخصصان موضوعی نیز کمترین ربط را در مقایسه با سایر مقالات داشتند. در زبان فارسی، در پایگاه SID یک همبستگی قوی و مثبت بین نمرات ربط سیستمی و ربط کاربرمدارانه وجود داشت و پایگاه Google Scholar وجود یک همبستگی متوسط بین نمرات هر دو نوع ربط را نشان داد؛ در حالیکه در پایگاه ISC بین نمرات همبستگی وجود داشت. در نهایت یافته­ها نشان داد که پایگاه SID بیشترین تطابق بین نمرات ربط را در هر دو بازه و دو زبان دارد و از نظر جستجو توسط کاربران، به احتمال زیاد نتایج مرتبط ­تری بازیابی خواهد کرد.

نتیجه‌گیری: پایگاه اطلاعاتی SID در جستجوی فارسی و لاتین از الگوی مشابهی با نظر متخصصان موضوعی پیروی می­کند، یعنی دقت بازیافت پایگاه SID در بازیابی اطلاعات بیشتر است. در زبان فارسی در Google Scholar کمترین تطابق مشاهده شد

---

چکیده

 زمینه و هدف: نظریه اجتماعی – شناختی که توسط یورلند و البرچتسن معرفی شده است، رسم متداول در دیدگاه شناختی سنتی را وارونه کرده‌است. نظریه اجتماعی – شناختی کاربران اطلاعات را در تعلقاتشان به فرهنگ‌های مختلف، ساختارهای اجتماعی مختلف و حوزه‌های گوناگون دانش مد نظر قرار می‌دهد. از اینرو هدف مقاله، توضیح چگونگی کاربرد نظریه اجتماعی - شناختی در بازیابی اطلاعات می‌باشد.

 روش: با مطالعه مبانی نظری و شناسایی مفاهیم، نظریه اجتماعی – شناختی، کاربرد آن در بازیابی اطلاعات تبیین شد. این پژوهش از بعد روش شناسی تحقیق، توصیفی تحلیلی، از منظر هدف، نظری و از منظر پارادایم، کیفی است.

یافته‌ها: این مطالعه نشان داد که نظریه اجتماعی – شناختی در بازیابی می‌تواند باعث سازماندهی شناختی و اجتماعی دانش و رده بندی موضوعی خاص شود. در هستی‌شناسی‌ها در تبدیل اصطلاحنامه به هستی‌شناسی موثر است. در فرایند اطلاع‌یابی باعث در نظر گرفتن عوامل واسطه‌ی در رفتار اطلاع‌یابی می‌شود. همچنین در ربط نیز در دخیل داشتن عامل‌های غیر زبانی در درک معنی از قابلیت‎های مناسبی برخوردار است.

نتیجه‌گیری: نتیجه این مطالعه نشان داد که دیگر نمی‌توان فقط از طریق دیدگاه شناختی سنتی به بررسی مسائل مربوط به بازیابی اطلاعات، ربط و رفتار اطلاع‌یابی پرداخت و لازم است تا تمامی عوامل دخیل در نظریه اجتماعی – شناختی در مطالعات مربوط به این حوزه‌ها مورد بررسی قرار گیرد.

---

زمینه و هدف: جامعیت و مانعیت دو معیار مهم برای سنجش کارایی و عملکرد نظام‌های بازیابی اطلاعات است. هدف از این پژوهش مقایسه جامعیت و مانعیت پایگاه‌های مبتنی بر شواهد در کتابخانه دیجیتال دانشگاه علوم پزشکی همدان در بازیابی اطلاعات حوزه دیابت بوده است.
روش پژوهش: طراحی این پژوهش، تحلیلی- مقطعی، نوع آن کاربردی است. تهیه فهرستی از سؤالات بالینی در این پژوهش با مراجعه به مرکز دیابت شهرستان سمیرم به مدت پنج ماه انجام گرفت، کلیدواژه‌ها در منابع اطلاعاتی آپ تو دیت، کلینیکال کی،ام بیس، کاکرین لایبری، اووید و پابمد جستجو شدند. داده‌ها با استفاده از روش آمار توصیفی و استنباطی در قالب جداول و نمودارها و آزمون کای اسکوئرو تی تست و فرمول‌های جامعیت و مانعیت تجزیه و تحلیل گردید.
یافته‌ها: یافته‌ها نشان داد که پایگاه اووید (80%)و کلینیکال‌کی (65%) مدارک مرتبط‌‌ ‌ را بازیابی کرده‌اند. بر اساس مدارک کاملاً مرتبط، پایگاه ‌اطلاعاتی اووید دارای بیشترین جامعیت (5/27%) و پایگاه اطلاعاتی پابمد دارای کمترین جامعیت (11/0%) هستند. بر اساس مدارک مرتبط و نسبتاً مرتبط، پایگاه‌های‌اطلاعاتی کلینیکال کی، ام بیس، اووید، آپ‌تو‌دیت دارای بیشترین جامعیت و پایگاه‌های‌اطلاعاتی کاکرین و پابمد دارای کمترین جامعیت هستند. بر اساس مدارک کاملاً مرتبط، پایگاه اطلاعاتی اووید دارای بیشترین مانعیت و پایگاه اطلاعاتی پابمد دارای کمترین مانعیت است. در بین پایگاه‌های مورد بررسی آپ‌تو‌دیت مدارک روزآمدتری را بازیابی کرده است.
نتیجه‌گیری:  در بین پایگاه‌های بررسی شده اووید دارای جامعیت و مانعیت بیشتری است. اما به‌طور کلی تفاوت معنا داری بین جامعیت و مانعیت این پایگاه‌ها وجود نداشته است. در بین پایگاه‌های مورد بررسی آپ‌تو‌دیت مدارک روزآمدتری را بازیابی کرده است. دو پایگاه اووید و کلینیکال‌کی نسبت به پایگاه‌های دیگر مدارک مرتبط تری را بازیابی کرده‌اند.

---

هدف: هدف پژوهش حاضر، تحلیل سنجه‌های مهم و جدید ارزیابی برای بکارگیری  در موتورهای کاوش به منظور ارائه نتایج دقیق است.
روش: مقاله حاضر، مقاله‌ای مروری است و برای گردآوری مقاله‌هاکلیدواژه‌های  سنجه‌های ارزیابی، ارزیابی موتورهای کاوش، ارزیابی نظام‌های بازیابی اطلاعات، سنجه‌های ارزیابی ربط در گوگل اسکالر و پایگاه‌های اطلاعاتی مگ ایران و سید جستجو و مقاله‌های مرتبط تهیه شد. در این مطالعه از رویکرد توصیفی- تحلیلی استفاده شد تا سنجه‌های مهم موتورهای کاوش مرور شود.
یافته‌ها: با مرور سنجه‌های مختلف ارزیابی موتورهای کاوش ، سه گروه از سنجه‌ها شناسایی شد. می‌توان سنجه‌های دقت، بازیافت را در گروه غیر رتبه‌بندی قرار دارد که متأثر از رویکرد نظام‌گرایی است. از طرف دیگر، گروه رتبه‌بندی شامل سنجه‌های متوسط فاصله، سود تجمعی تعدیل یافه نرمال، سنجه کارآمدی رتبه‌بندی و بی پرف است که رویکرد کاربرگرایی در مطرح شدن این سنجه‌ها مؤثر بوده است. اگرچه سنجه جامعیت با هدف در نظر گرفتن کاربر ارائه شده است؛ اما به نظر می‌رسد که در عمل به صورت کامل به هدف خود نرسیده است. افزون براین، همانگونه که در پژوهش‌های بازیابی اطلاعات، رویکرد سومی نیز مطرح شده است که بر تعامل و یگانش دو رویکرد نظام‌گرا و کاربرگرا اشاره دارد، در سنجه‌های ارزیابی موتورهای کاوش  نیز، دو سنجه اتحاد جاکارد و اتحاد کسینوسی برگرفته از رویکرد سوم هست.
نتیجه‌گیری: برای تعیین موتور کاوش کارآمد پیشنهاد می‌شود که پژوهشگران هنگام ارزیابی نظام‌های بازیابی اطلاعات در پژوهش‌های خود، سنجه‌هایی را از هر سه گروه یاد شده انتخاب نمایند.

---

ta http-equiv=Content-Type content="text/html; charset=utf-8">ta name=ProgId content=Word.Document>ta name=Generator content="Microsoft Word 14">ta name=Originator content="Microsoft Word 14">

زمینه و هدف: نظام‌های پیشنهادگر مقالات علمی، ابزاری سودمند برای کمک و تسریع در فرایند جستجوی اطلاعات هستند که مقالات را متناسب با نیاز پژوهشگران پیشنهاد می‌دهند. در حال حاضر، پایگاه‌های اطلاعاتی علمی نیز با استفاده از نظام‌های پیشنهادگر، مقالاتی را به کاربران پیشنهاد می‌دهند. از این رو، هدف اصلی این پژوهش ارزیابی عملکرد نظام پیشنهادگر سه پایگاه اطلاعاتی علمی الزویر و تیلور اند فرانسیس و گوگل اسکالر براساس میزان ربط موضوعی مقالات پیشنهادی در زمینه ذخیره و بازیابی اطلاعات از دیدگاه متخصصان کتابداری و فناوری اطلاعات می‌باشد.
روش : پژوهش حاضر از نوع هدف، کاربردی بود که از روش ارزیابانه استفاده شد. نمونه پژوهش را سه پایگاه اطلاعات علمی الزویر و تیلور اند فرانسیس و گوگل اسکالر تشکیل دادند که دارای ابزار پیشنهاددهنده هستند. "ذخیره و بازیابی اطلاعات" به عنوان موضوع مورد جستجو انتخاب گردید. تعداد 10 کلیدواژه تخصصی مرتبط با موضوع ذخیره و بازیابی اطلاعات گزینش شد. پس از جستجوی هر کلیدواژه، نخستین مقاله بازیابی شده، ملاک بررسی قرار گرفت. سپس به ازای هر مقاله اول، 5 مقاله نخست پیشنهاد شده در هر یک از سه پایگاه مذکور استخراج شدند. داده‌ها از طریق مشاهده مستقیم و با استفاده از ابزار سیاهه وارسی محقق ساخته گردآوری شدند. اطلاعات کتابشناختی مقاله اول بازیابی شده در هر موضوع و هر پایگاه به همراه اطلاعات کتابشناختی 5 مقاله پیشنهاد شده جهت ارزیابی میزان ربط موضوعی در اختیار دو گروه از متخصصان کتابداری و فناوری اطلاعات قرار گرفت. نمونه پژوهش به روش نمونه‌گیری گلوله برفی انتخاب شدند. برای تجزیه و تحلیل داده‌ها از آمار توصیفی (فراوانی و درصد فراوانی) و استنباطی (آزمون فیشر و آزمون تی) استفاده شد.
یافته‌ها: نتایج این پژوهش نشان داد که در بین سه پایگاه مذکور، پایگاه اطلاعاتی الزویر در مجموع نتایج مرتبط‌تری از دیدگاه متخصصان کتابداری و فناوری اطلاعات در زمینه ذخیره و بازیابی اطلاعات پیشنهاد می‌کنند که گوگل اسکالر و تیلور اند فرانسیس در رتبه‌های بعدی قرار دارند. در مجموع سه پایگاه، مرتبط­ترین مقالات از نظر متخصصان موضوعی، مقالاتی بودند که در رتبه پنجم قرار داشتند.
نتیجه‌گیری: در نهایت، مشاهده شد پایگاه اطلاعاتی الزویر، عملکرد مطلوب‌تری از نظر ارائه مقالات پیشنهادی مرتبط نسبت به دو پایگاه دیگر دارد. همچنین نتایج نشان داد، اختلاف معنی‌داری بین دیدگاه متخصصان فناوری اطلاعات با کتابداران در خصوص ربط مقالات پیشنهادی در زمینه ذخیره و بازیابی اطلاعات وجود دارد. به‌ طوری که، از دید متخصصان فناوری اطلاعات ربط مقالات پیشنهادی پایگاه‌های اطلاعاتی بیشتر است.