محمود سنگری، حمیدرضا جمالی مهمونی، محمد زره ساز،
دوره 5، شماره 2 - ( 6-1397 )
چکیده
زمینه و هدف: نیاز به شناخت و بررسی ابعاد رفتار اطلاع‌یابی مشارکتی نیازمند بررسی ویژگی‌های فردی، تفاوتهای بین افراد و نحوه درگیرشدن و ارتباطاتی است که در فرایند یک رفتار مشارکتی به وقوع می‌پیوندد. هدف از انجام این پژوهش، واکاوی ابعاد رفتار اطلاع‌یابی مشارکتی دانشجویان تحصیلات تکمیلی دانشگاه خوارزمی در کتابخانه دیجیتال با ارائه و بررسی ویژگی‌های این افراد در دو سناریوی آسان و دشوار است.
روش پژوهش: پژوهش حاضر از نظر هدف کاربردی و از رویکرد ترکیبی و مدل تبدیل دادهها استفاده شد. 60 نفر (30 جفت) از دانشجویان کارشناسی‌ارشد دانشگاه خوارزمی ورودی سال 1396-1395 با استفاده از روش نمونهگیری تصادفی هدفمند به عنوان نمونه پژوهش انتخاب شدند. افراد در یک آزمایش با سناریوهای آسان و دشوار به اطلاع‌یابی مشارکتی از کتابخانه دیجیتال تبیان پرداختند.
یافتهها: یافتهها نشان داد که مدت زمان نسبتاً کمی صرف تعامل و مشورت با همکار یا کتابدار شده است. شرکت‌کنندگان با دشوار شدن سناریو، بیشتر در نقش مشورت‌گیرنده و نه مشورت‌دهنده ظاهر شدهاند و بررسی وضعیت تقاضاهای کمک و راهنمایی نیز نشان داد که تقاضاها از نوع اجرایی بیشتر از تقاضاهای از نوع ابزاری ارائه شدهاند.
نتیجهگیری: یافتههای پژوهش تأییدکننده نقش پررنگ کتابدار در فرایند اطلاع‌یابی مشارکتی، امکان حضور مستقیم راهنمای انسانی متخصص در فضای کتابخانه دیجیتال به منظور پشتیبانی از کاربران در موقعیت‌های رفتار اطلاع‌یابی مشارکتی است.
امیر وفائیان، کیوان برنا، حامد ساجدی، داریوش علیمحمدی، پویا سرایی،
دوره 5، شماره 2 - ( 6-1397 )
چکیده
زمینه و هدف: شناسایی و دسته‌بندی خودکار دستگاه‌ها و گوشه‌های موسیقی سنتی ایرانی، که بیش از یک دهه توجه پژوهشگران را به خود جلب کرده است، یکی از شاخه‌های حوزه بازیابی اطلاعات موسیقی محسوب می‌شود. گفتارِ حاضر با هدف مرور پژوهشهای انجام شده در این حوزه و نیز تحلیلِ مسائل، رویکردها و موانعِ پیش رو انجام شده است.
روش پژوهش: رویکرد پژوهش، از نوع تحلیل محتوا و شیوۀ گردآوردی دادهها، بر اساس مطالعه اسنادی- کتابخانه‌ای بوده است.
یافتهها: اصلی‌ترین محدودیت‌ها و دلایل ناکارآمدی پژوهشهای این حوزه را میتوان ناشی از انجام پژوهشها به صورت موازی و مجزّا، نبودِ پایگاه داده منسجم برای موسیقی ایرانی و نداشتنِ دانش کافی پژوهشگران از مبانی نظری موسیقی سنتی ایرانی دانست.
نتیجهگیری: بطورکلی، دو رویکردِ ماکرو و میکرو را میتوان برای پژوهشهای مرتبط با شناسایی خودکار موسیقی ایرانی متصور شد. عمده پژوهش‌هایی که تا کنون منتشر شدهاند با رویکردِ ماکرو بوده و در آن صرفاً بر اساس اِشِل صوتیِ پنج دستگاهِ اصلی، سعی در تفکیک و شناسایی خودکارِ این دستگاه‌ها از یکدیگر داشته‌اند. از آنجا که تقسیم‌بندیِ دستگاه‌ها از اصالت لازم برخوردار نبوده و در این خصوص بینِ نظریه‌پردازان و موسیقی‌دان‌ها، از نظر تعداد دستگاه و مرزِ بین آنها اتفاق نظر وجود ندارد، انجامِ پژوهش‌هایی با رویکردِ میکرو، که در آن تأکید بر شناسایی خودکارِ گوشه‌ها بر اساسِ بررسی سیرِ ملودیِ جمله‌های مُعرّف هر گوشه است، پیشنهاد شده است.
محسن نوکاریزی، سوده شعاعی، حسن بهزادی،
دوره 5، شماره 3 - ( 9-1397 )
چکیده
هدف: در این مقاله به شناسایی راهبردهای جستجوی کاربران و میزان استفاده آنها از راهبردهای جستجو درمحیط وب پرداخته شده است.
روش: این پژوهش از نظر هدف کاربردی و از نظر ماهیت پیمایشی است. جامعه آماری شامل کلیه‌ی دانشجویان تحصیلات تکمیلی دانشگاه فردوسی مشهد بود که در نیمسال اول در این دانشگاه به تحصیل اشتغال داشتند؛ از بین آنها، تعداد 95 نفر به شیوه تصادفی طبقهای به عنوان حجم نمونه انتخاب شدند. برای گردآوری اطلاعات از ابزار فایل‌های ثبت رخداد بهره گرفته شد.
یافتهها: در این پژوهش 12 راهبرد در 5 دسته کلی مشاهده شد. راهبرد ارزیابی تکرارشونده در زبانه‌ای دیگر، شکل جدیدی از راهبرد ارزیابی نتایج بود. از میان راهبردهای جستجو نیز دسته راهبردهای آغاز جستجو با مجموع 397 تکرار، بیشترین استفاده را داشت و دسته راهبردهای ارزیابی نتایج جستجو با 321 تکرار در جایگاه دوم قرار گرفت. همچنین، دسته راهبردهای دسترسی چندگانه همزمان به منابع با 77 بار تکرار کمترین راهبردهای مورد استفاده بود، اما بهطور خاص راهبرد اکتشاف تکرارشونده با 21 بار تکرار کم‌کاربردترین راهبرد مورد استفاده بود. بررسی همبستگی بین راهبردها نیز نشان داد برخی از ضرایب همبستگی پیرسون معنی‌دار بود و برخی دیگر معنی‌دار نبود. از بین ضرایب همبستگی معنی‌دار، بیشترین رابطه بین متغیرهای راهبرد ارزیابی نتایج جستجو و راهبرد آغاز جستجو با میزان ضریب همبستگی 591/0 بود.
نتیجه: نتایج نشان داد دانشجویان بیشتر از راهبردهای سنتی و ساده‌ای چون تدوین عبارت جستجو و ارزیابی تکرارشونده نتایج استفاده می‌کردند و کمتر به راهبردهای پیچیده‌تر می‌پرداختند. همین امر لزوم آموزش راهبردها به دانشجویان را نشان میدهد.
فاطمه نویدی، محمد حسن زاده، یزدان منصوریان،
دوره 5، شماره 3 - ( 9-1397 )
چکیده
زمینه و هدف. با توجه به نقش اساسی مدیریت دانش در سازمانهای پروژه محور و با در نظر گرفتن ممیزی دانش به عنوان مهمترین گام تأمین، نگهداری و به هنگام سازی محتوای نظامهای مدیریت دانش؛ هدف از پژوهش حاضر، تدوین مدل مناسب ممیزی دانش با توجه به نیازها، الزامات و مؤلفه های ممیزی دانش در این نوع سازمانهاست.
روش. پژوهش حاضر، پژوهشی کاربردی با رویکردی آمیخته (کمّی و کیفی) است که به روش مطالعه اسنادی، مطالعه اکتشافی، پیمایش، و تکنیک تحلیل عاملی و تحلیل مضمون به ارائه یک مدل ممیزی دانش وزن دهی شده بر اساس الزامات سازمانهای پروژه محور پرداخته است. جامعه آماری این پژوهش به منظور گردآوری داده های کیفی شامل 13 نفر از خبرگان حوزه مدیریت دانش و جامعه آماری داده های کمی شامل 220 نفر از مدیران پروژه، کنترل پروژه و مدیریت دانش چهار پژوهشگاه پروژه محور شامل پژوهشگاه ارتباطات و فناوری اطلاعات، پژوهشگاه صنعت نفت، پژوهشگاه نیرو و پژوهشگاه فضایی ایران بودند که به صورت تصادفی انتخاب شدند.
یافته ها. پنج مؤلفه ممیزی دانش شناسایی شده شامل تحلیل نیاز دانش، تحلیل موجودی دانش، ارزش گذاری دانش، تحلیل جریان دانش و تحلیل کاربست دانش، سازه نهایی مدل ممیزی دانش در سازمانهای پروژه محور را شکل می دهند که در این بین، مؤلفه ارزش گذاری دانش با بار عاملی 0.90 از بیشترین اهمیت برخوردار است.
نتیجه گیری. 5 مؤلفه و 54 زیرمؤلفه ممیزی دانش به دست آمده در این پژوهش دارای بار عاملی خیلی مطلوب بوده و در مدل ممیزی دانش در سازمانهای پروژه محور تأثیرگذار هستند و مدل نهایی ارائه شده از برازندگی خوبی برخوردار است.
سعید ملک محمدی، محسن زین العابدینی،
دوره 5، شماره 3 - ( 9-1397 )
چکیده
هدف: هدف پژوهش، شناسایی دیدگاه دانشجویان موسسه آموزش عالی جهاد دانشگاهی خوزستان نسبت به مهارتهای ارتباط غیرکلامی کتابداران و نقش آن در جذب مخاطب است.
روش: روش پژوهش پیمایشی تحلیلی بوده و ابزار مورد مطالعه، پرسشنامه محقق ساخته‌ای بود که مهارتهای ارتباط غیر کلامی را در پنج بعد و در قالب 39 گویه و میزان رضایت از عملکرد کتابداران را در قالب یک سؤال مورد بررسی قرار می‌داد. جامعه آماری پژوهش، شامل 3500 نفر از دانشجویان مقطع کارشناسی بوده که در نیمسال دوم 1396 - 1395 مشغول به تحصیل بودند. از جامعه پژوهش نمونهگیری شده و بر اساس جدول مورگان 346 نفر مورد مطالعه قرار گرفت. در تجزیه و تحلیل دادهها از روشهای آمار توصیفی و استنباطی و نرم افزار SPSS استفاده شد.
یافتهها: از دیدگاه دانشجویان نمره مهارتهای ارتباط غیرکلامی کتابداران به طور کلی471/. ±58/4 بود. بیشترین میانگین مربوط به حالت چهره 307 /. ± 70/4 و حالات و اشاره‌ها 468 /. ± 64/4 نشان داده شد. همچنین میانگین نمره رضایت دانشجو از کتابدار 474 /. ± 68/4 بود.
اصالت/ارزش: در زمینه مهارتهای ارتباط غیرکلامی به صورت عمومی پژوهشهای زیادی انجام گرفته اما در ارتباط با مهارتهای ارتباط غیرکلامی کتابداران با توجه به اهمیت آن در کتابخانه به عنوان محیطی ساکت، پژوهشهای کمی موجود است. از سوی دیگر، در محیطهای دانشجویی و آموزشی که کتابداران با قشر جوان در ارتباط هستند، مهارتهای ارتباط غیرکلامی میتواند از بسیاری برخوردهای غیرمفید جلوگیری به عمل آورد.
مهدی علیپورحافظی، پریچهر آقاسیدجوادی، شهرزاد معتمدی مهر،
دوره 5، شماره 3 - ( 9-1397 )
چکیده
چکیده:
زمینه و هدف: مطالعه حاضر، به شناسایی وضعیت پژوهشهای انجام شده در زمینه مدیریت حقوق دیجیتالی و شناخت شکاف‌ها و سیر تحول پژوهشها در این زمینه پرداخته است.
روش: برای انجام این مطالعه با استفاده از روش مرور نظامند، پایگاه‌های اطلاعاتی معتبر نظیر الزویر، اشپیرینگر، امرالد، پروکوئست و... از منظر مدیریت حقوق دیجیتالی جستجو شدند.
یافته ها: با بررسی اولیه جستجوها، 89 منبع پژوهشی که ارتباط بیشتری با موضوع داشتند، انتخاب و مطالعه شدند. یافته های حاصل از مطالعه نشان داد حدود 72 درصد منابع پژوهشی بازیابی شده به رویکرد فنی و 19 درصد از دیدگاه مدیریتی و 9 درصد باقیمانده به رویکرد حقوقی و فرهنگی تعلق دارند.
نتیجه گیری: نتایج حاصله نشان داد، در رویکرد مدیریتی نیازمند انجام پژوهشهای بیشتری هستیم و از بُعد حقوقی و فرهنگی نیز شکاف‌های پژوهشی عمیقی مشاهده می‌شود. از بُعد اقتصادی نیز به این مبحث پرداخته نشده است. همچنین مطالعه سیر تحول پژوهشها نشان داد، به لحاظ فنی پژوهشها، در جهت توسعه و تکامل و در راستای پیشرفت فناوری‌های اطلاعاتی و ارتباطی نوین است و به لحاظ حقوقی، برخلاف پژوهشهای اولیه که بیشتر معطوف به حقوق مالکان محتوا بود، به حقوق استفاده‌کنندگان و حقوق مرتبط، توجه بیشتری شده است.
شهناز خادمی زاده، فریده عصاره، خانم خدیجه مبینی،
دوره 5، شماره 3 - ( 9-1397 )
چکیده
هدف: هدف از این پژوهش مقایسه تاثیر استفاده از دو روش نمایه سازی متن محور و فولکسونومی یا نمایه سازی مردمی تصاویر بر میزان بازیابی موفق این تصاویر در جستجو با استفاده از موتور جستجوی گوگل است.
روش: پژوهش حاضر از نوع کاربردی است و روش آن، پژوهش مبتنی بر فناوری و تجربی است. نمونه پژوهش 30 تصویر منتخب از کتاب «آناتومی گری» بود. این پژوهش در 4 مرحله انجام شده است. در مرحله اول تصاویر نمونه پژوهش توسط 600 مخاطب در شبکه اجتماعی اینستاگرام برچسب گذاری شدند. در مرحله دوم این تصاویر با دو روش نمایه سازی متن محور و مردمی در دو وبلاگ بارگذاری شدند. در مرحله سوم با انتخاب تصادفی 118 نفر از کارشناسان یک بیمارستان، به هر کاربر یک تصویر ارائه شد تا آن را در موتور جست‌وجوی گوگل جست‌وجو کند. در مرحله چهارم رتبه تصاویر بازیابی شده از دو وبلاگ بررسی و نتایج جست‌وجوی کاربران در دو سطح توصیفی و استنباطی تحلیل شد.
یافتهها: در مقایسه روشهای نمایه سازی مردمی و متن محور، در میزان بازیابی تصاویر نمایه سازی شده آناتومی پزشکی، آزمون مجذور کای مربوط به مقایسه میزان بازیابی تصاویر نمایه‌شده به روش نمایه سازی مردمی و روش متن‌محور در موتور کاوش گوگل، تفاوت معناداری را بین این دو گروه نمایه سازی نشان داد.
نتیجهگیری: بر اساس یافته های این پژوهش میتوان گفت استفاده از روش مردمی برای نمایه‌سازی تصاویر، سبب ارتقای میزان بازیابی آنها توسط موتور جست‌و جوی گوگل می‌شود و نسبت به روش نمایه‌سازی متن‌محور، اثر بخشی بیشتری در میزان بازیابی تصاویر دارد.
المیرا کریمی، محمود بابایی، ملوک السادات حسینی بهشتی،
دوره 5، شماره 3 - ( 9-1397 )
چکیده
هدف: نظامهای اطلاع‌رسانی را بدون یافتن درکی روشن از مقوله‌هایی چون نیازهای استفاده‌کنندگان، چگونگی جستجوی اطلاعات توسط آنها، و چگونگی ارزیابی اطلاعاتی که دریافت میکنند، نمی‌توان به نحو مطلوبی طراحی کرد یا توسعه داد. این پژوهش به منظور بررسی رفتار اطلاع‌یابی کاربران، به تحلیل لاگ کاربران پایگاه اطلاعات گنج( ایرانداک) پرداخته است. آن چه در این پژوهش برای بررسی در نظر گرفته شده است، ویژگی‌های معنایی جستجو و اصلاح جستجو در میان کاربران گنج است.
روش/رویکرد: روش این پژوهش، تحلیل گزارشهای تراکنش است که یکی از روشهای تجزیه و تحلیل پایگاه‌های اطلاعاتی به شمار می‌رود. در این پژوهش، لاگ کاربران پایگاه اطلاعات گنج در بازه زمانی سه ماهه ( از اردیبهشت تا مرداد 1395)از نظر ویژگی‌های معنایی تحلیل شد. ابزار این پژوهش سیاهه وارسی بود که ویژگی‌های معنایی را مدنظر قرار داده و به روش مشاهده انجام شد. تعداد کل جستجوهای دریافتی ده میلیون رکورد بود که آنها به جستجوهای حوزه علم اطلاعات ( با محدودسازی با اصطلاحات اصطلاحنامه در این حوزه) محدود شد. تعداد کل جستجوهای حوزه علم اطلاعات 106641 بود که تحلیل بر روی آنها انجام گرفت.
یافتههای پژوهش: تحلیل معنایی جستجوها، وجود رابطه‌های معنایی را بین جفت‌های اصطلاحات مبتنی بر اصطلاحنامه در جستجوهای کاربر نشان داد. نتایج نشان داد که کاربران برای رسیدن به پاسخ مطلوب خود در پایگاه گنج جستجوهای خود را براساس روابط معنایی اصلاح میکنند.
نتیجهگیری: نتایج این پژوهش میتواند در بهبود سیستم گنج برای پاسخگویی به کاربر و برای پیشنهاد برای جستجو به کاربر به کار رود. به گونه‌ای که با آگاهی از این مسئله که کاربران اغلب تاکتیک‌های خاصی را در اصلاح پرس‌وجوی خود به کار می‌برند و از روابط معنایی خاصی در آن استفاده میکنند میتوان پیشنهادات مناسبی را به آنها ارائه داد. به طوری که با جستجوی یک مفهوم خاص در موارد مشابه مفهوم دارای رابطه معنایی که اغلب مورد استفاده کاربران قرار می‌گیرد به آنها پیشنهاد شود.
فرانک زمردپوش، سعید اسدی، محمد زره ساز،
دوره 5، شماره 3 - ( 9-1397 )
چکیده
چکیده
زمینه و هدف :ارتقاء کیفیت زندگی افراد دارای معلولیت جسمی-حرکتی در گرو تأمین نیازهای اطلاعاتی آنها صورت می گیرد. اشتغال نقش کلیدی در زندگی این افراد ایفا می کند و اشتغال حمایتی عنوان راهکاری در جهت بهبود زندگی آنها محسوب می شود. پژوهش حاضر بررسی نیاز اطلاعاتی افراد دارای معلولیتی است که با عنوان توان یاب در برنامه های اشتغال حمایتی شرکت میکنند.
روش: پژوهش به صورت کیفی و با شیوه گراندد تئوری (نظریه داده بنیاد) به بررسی نیازهای اطلاعاتی توان یابان شرکت کننده در طرح اشتغال حمایتی مجتمع رعد پرداخت. دادههای مورد نیاز در این پژوهش از مصاحبه های نیمه ساختار یافته با بیست و چهار توان یاب و همیار شغلی که به صورت هدفمند و نظری انتخاب شدند، گردآوری شد و مصاحبه ها تا اشباع داده ها ادامه یافت. سپس طی سه مرحله کدگذاری باز، محوری و انتخابی که شیوه مورد استفاده در پژوهش گراندد تئوری است نیازهای اطلاعاتی افراد دارای معلولیت شرکتکننده در برنامه اشتغال حمایتی استخراج و دسته بندی شد.
یافته ها: نتایج مطالعه حاکی از نیازهای اطلاعاتی متنوع در این افراد بود که در قالب چهار طبقه اصلی (1) اخبار و اطلاعات عمومی، (۲) توانمند سازی و رفع مشکلات شخصی و خانوادگی، (3) پژوهش، آموزش، یادگیری مادام العمر و (۴) اطلاعات تخصصی و شغلی قرار گرفت. مهمترین راه های ارتباطی توانیابان در کسب اطلاعات فوق در پنج مقوله شامل فضای مجازی، رسانه های ارتباط جمعی، منابع اطلاعاتی انسانی، جلسات و دوره های آموزشی و نهادهای دولتی مسئول قرار گرفتند.
نتیجهگیری: با توجه به اهمیت کسب اطلاعات توسط توانیابان، رفع نگرانیها و سایر نیازهای این افراد، توجه بیشتر به نیازهای اطلاعاتی آنها ضروری به نظر می رسد. این نیازها در بسیاری از موارد همانند نیازهای افراد عادی جامعه بود. تفاوت های مشاهده شده ناشی از وضعیت جسمی- حرکتی خاص این گروه از جامعه است که نهادهای مسئول موظف به فراهم آوری امکانات لازم در جهت دسترسی هر چه بیشتر این افراد به اطلاعات مورد نیاز می باشند.
حسین نوروزی، نگین ملکی، سجاد عبدالله پور،
دوره 5، شماره 4 - ( 12-1397 )
چکیده
زمینه و هدف: امروزه دیگر حضور فیزیکی و تبلیغات سنتی به منظور رقابت در بازار بسیاری از کسب و کارها و خصوصا صنعت بانکداری کافی نیست و عصر رقابت به سمت محیط دیجیتال یا برخط گرایش پیدا کرده است. هدف از تحقیق حاضر بررسی تأثیر درگیری نشان تجاری رسانههای اجتماعی بر ارزش ویژه نشان تجاری با در نظر گرفتن متغیر تعدیلگر اعتماد و تأثیر آنها بر عملکرد نشان تجاری در میان مشتریان بانک ملی استان تهران است.
روش پژوهش: روش این پژوهش از لحاظ هدف کاربردی، از لحاظ محتوی توصیفی-پیمایشی و از لحاظ نحوه اجرا همبستگی است. در این راستا 385 نفر از مشتریان بانک ملی استان تهران براساس روش نمونه گیری خوشه ای چند مرحله ای به سؤالات پرسشنامه پاسخ دادند.
یافتهها: نتایج تحقیق نشان داد که همه عوامل هویت، در دسترس بودن اطلاعات، سرگرمی، تبلیغات شخصی شده و وابستگی نشان تجاری بر درگیری نشان تجاری رسانه های اجتماعی در بانک ملی تأثیر مثبت و معناداری دارند. نتایج همچنین نشان داد که درگیری نشان تجاری رسانه های اجتماعی بر ارزش ویژه نشان تجاری و ارزش ویژه نشان تجاری بر عملکرد نشان تجاری بانک ملی تأثیر مثبت و معناداری دارند. در پایان نتایج نشان داد که متغیر اعتماد در رابطه بین درگیری نشان تجاری رسانههای اجتماعی و ارزش ویژه نشان تجاری در بانک ملی نقش تعدیل کنندگی دارد.
نتیجه گیری: به منظور ارتقاء عملکرد نشان تجاری بانک ملی ایران، توجه به درگیر کردن مشتریان از طریق رسانه های اجتماعی و افزایش اعتماد آنها به منظور تأثیرگذاری درگیری نشان تجاری و ارزش ویژه نشان تجاری از اهمیت بالایی برخوردار است.
زهره افتخار، ثریا ضیایی، هادی شریف مقدم،
دوره 5، شماره 4 - ( 12-1397 )
چکیده
زمینه و هدف: این مقاله با هدف بررسی روشهای مختلف انتخاب موضوع پژوهشی تا رویارویی با منابع اطلاعاتی بر مبنای مدل الیس در حوزههای علمیه، به مطالعه 323 طلبه استان فارس و استان بوشهر میپردازد.
روش پژوهش: روش تحقیق به‌کار رفته، پیمایشی و گردآوری دادهها با استفاده از پرسشنامه است. برای سنجش روایی، از روایی صوری و برای تعیین پایایی، از ضریب آلفای کرنباخ استفاده گردید. دادهها با استفاده از روشهای آمار استنباطی و آزمون‌های نا پارامتریک (آزمون فریدمن و کراسکال والیس) و همچنین ضریب همبستگی اسپیرمنتجزیه و تحلیل گردید.
یافتهها: توجه به موضوعاتی که ذهن درباره آن کنجکاو است (6/2)، بررسی منابع اطلاعاتی (13/3)، مرور سایت‌های اینترنتی و شبکه‌های اجتماعی مرتبط با موضوع (92/3)، استفاده از پایگاه‌های اطلاعاتی (48/3)، معتبر بودن (7/3)، مطالعه چکیده یا خلاصه مقاله یا کتاب (48/2)، به ترتیب جهت انتخاب موضوع پژوهشی، تشخیص نیاز اطلاعاتی، شناسایی، جستجو، ارزیابی، رویارویی با منابع اطلاعاتی، توسط طلاب در اولویت اول قرار می‌گیرند.
نتیجهگیری: نتایج این تحقیق حاکی از آن است که طلاب حوزههای علمیه استان فارس و استان بوشهر از میان روشهای انتخاب موضوع پژوهشی تا روشهای رویارویی با منابع اطلاعاتی از مدل استاندارد رفتار اطلاع‌یابی تبعیت نکرده و میزان پیروی پاسخگویان از مراحل رفتار اطلاع‌یابی مناسب کم است.
سیدمهدی حسینی، فرامرز سهیلی، محمد زارعی،
دوره 5، شماره 4 - ( 12-1397 )
چکیده
زمینه و هدف: علم حاصل تفکر جمعی، اشتراک یافتهها، استفاده و نقد در فضاهای جمعی است. همچنین، پژوهشگران با استفاده از بسترهای ارتباطی به اشتراک یافتههای علمی میپردازند. به همین دلیل بسترهای ارتباطی نقش مهمی در توسعه علم دارند. با ایجاد فناوری‌های ارتباطی و اطلاعاتی، مجلات علمی در تسهیل ارتباط علمی رسمی بین پژوهشگران جایگاه قابل‌توجهی یافته است. باوجود استفاده همه‌گیر و گسترده پژوهشگران از مجلات الکترونیکی، هنوز نقش آنها در فرایند ارتباط علمی موردبررسی علمی قرار نگرفته است. این پژوهش باهدف بررسی نقش مجلات الکترونیکی در بهبود مراحل فرایند ارتباط علمی اعضای هیئت‌علمی اجرا شد.
روش پژوهش: پژوهش حاضر با رویکرد کمی و به روش پیمایشی و با استفاده از ابزار پرسشنامه اجرا شد. تعداد 340 نفر عضو هیئت‌علمی دانشگاه کردستان جامعه این پژوهش را تشکیل داد. 181 نفر نمونه به‌صورت تصادفی و به نسبت جمعیت دانشکده‌ها و گروه‌ها انتخاب شدند. برای تجزیه‌وتحلیل دادهها از آمار توصیفی و استنباطی و معادلات ساختاری استفاده شد.
یافتهها: مدل‌های پیشین فرایند ارتباط علمی بررسی و دو مرحله به فرایند چهار مرحله‌ای هارمز و ثورین اضافه شد. به باور نمونه موردمطالعه، محیط مجلات الکترونیکی در بهبود همه مراحل شش‌گانه فرایند ارتباط علمی نقش دارند. متغیرهای جمعیت‌شناختی بر تصمیم‌گیری تأثیر نداشت.
نتیجهگیری: به‌طورکلی تحلیل دادههای به‌دست‌آمده از پرسشنامه بیانگر آن است که سامانه مجلات الکترونیکی در بهبود فرایند ارتباط علمی نقش مؤثر دارند. همچنین، شش مرحله فرایند ارتباط علمی که برای اولین بار بررسی گردید سازه مفهومی ارتباط علمی را پیش‌بینی میکنند. علاوه بر آن متغیرهای جمعیت‌شناختی (مانند سابقه اشتغال) در نظرسنجی نقش مجلات الکترونیکی در ارتباط علمی اثرمعنی‌دار ندارند.
حسین وکیلی مفرد، راضیه بهرامیان، لیلا معصومی، علیرضا سلطانیان،
دوره 5، شماره 4 - ( 12-1397 )
چکیده
زمینه و هدف: جامعیت و مانعیت دو معیار مهم برای سنجش کارایی و عملکرد نظامهای بازیابی اطلاعات است. هدف از این پژوهش مقایسه جامعیت و مانعیت پایگاه‌های مبتنی بر شواهد در کتابخانه دیجیتال دانشگاه علوم پزشکی همدان در بازیابی اطلاعات حوزه دیابت بوده است.
روش پژوهش: طراحی این پژوهش، تحلیلی- مقطعی، نوع آن کاربردی است. تهیه فهرستی از سؤالات بالینی در این پژوهش با مراجعه به مرکز دیابت شهرستان سمیرم به مدت پنج ماه انجام گرفت، کلیدواژه‌ها در منابع اطلاعاتی آپ تو دیت، کلینیکال کی،ام بیس، کاکرین لایبری، اووید و پابمد جستجو شدند. دادهها با استفاده از روش آمار توصیفی و استنباطی در قالب جداول و نمودارها و آزمون کای اسکوئرو تی تست و فرمول‌های جامعیت و مانعیت تجزیه و تحلیل گردید.
یافتهها: یافتهها نشان داد که پایگاه اووید (80%)و کلینیکال‌کی (65%) مدارک مرتبط را بازیابی کرده‌اند. بر اساس مدارک کاملاً مرتبط، پایگاه اطلاعاتی اووید دارای بیشترین جامعیت (5/27%) و پایگاه اطلاعاتی پابمد دارای کمترین جامعیت (11/0%) هستند. بر اساس مدارک مرتبط و نسبتاً مرتبط، پایگاه‌های‌اطلاعاتی کلینیکال کی، ام بیس، اووید، آپ‌تو‌دیت دارای بیشترین جامعیت و پایگاه‌های‌اطلاعاتی کاکرین و پابمد دارای کمترین جامعیت هستند. بر اساس مدارک کاملاً مرتبط، پایگاه اطلاعاتی اووید دارای بیشترین مانعیت و پایگاه اطلاعاتی پابمد دارای کمترین مانعیت است. در بین پایگاه‌های مورد بررسی آپ‌تو‌دیت مدارک روزآمدتری را بازیابی کرده است.
نتیجهگیری: در بین پایگاه‌های بررسی شده اووید دارای جامعیت و مانعیت بیشتری است. اما بهطور کلی تفاوت معنا داری بین جامعیت و مانعیت این پایگاه‌ها وجود نداشته است. در بین پایگاه‌های مورد بررسی آپ‌تو‌دیت مدارک روزآمدتری را بازیابی کرده است. دو پایگاه اووید و کلینیکال‌کی نسبت به پایگاه‌های دیگر مدارک مرتبط تری را بازیابی کرده‌اند.
ندا پورخلیل، منصور کوهی رستمی،
دوره 5، شماره 4 - ( 12-1397 )
چکیده
زمینه و هدف: هدف این مقاله بررسی مفهوم فقر اطلاعاتی، سطوح و دلایل ایجادکنندهی آن در جامعه است.
روش پژوهش: روش مقاله مروری- تحلیلی است.
یافتهها: یافتهها نشان داد که فقر اطلاعاتی بخشی از مشکل بزرگتر فقر است و منتج از مسائل اجتماعی- اقتصادی، آموزشی و زیربنایی است. فقر اطلاعاتی میتواند در سطح ماکرو (اجتماع)، مزو (جامعه) و میکرو (شخصی) به بحث گذاشته شود. عوامل متعددی از جمله فقدان دسترسی به اطلاعات، عدم توانایی معنابخشی به اطلاعات، عوامل اجتماعی- اقتصادی و زیرساختی و عوامل مربوط به بافت در ایجاد یا تشدید فقر اطلاعاتی در جامعه مؤثرند. همچنین نشان داده شد دلایل آموزشی، اقتصادی/ مالی، سازمانی/ نهادی، اجتماعی/ فرهنگی، ذهنی/ تشخیصی، شخصی/ نگرشی، و آگاهی اطلاعاتی در ایجاد فقر اطلاعاتی دخیل هستند.
نتیجهگیری: فقر اطلاعاتی مفهومی است که در ادبیات علم اطلاعات و دانششناسی کمتر به آن پرداخته شده و با توجه به ضرورت شناخت آن به منظور مقابله و کاهش آن در جامعه، در این مقاله ضمن پرداختن به اهمیت فقر اطلاعاتی، مفاهیم فقر، اطلاعات، فقر اطلاعاتی، فقیر اطلاعاتی، گروههای در معرض خطر فقر اطلاعاتی و دلایل ایجاد کننده فقر اطلاعاتی را تشریح کردیم و نشان دادیم این مفهوم دارای مضامین همپوشانی با نابرابری اطلاعاتی، خلأ اطلاعاتی، شکاف اطلاعاتی، غنی و فقیر اطلاعاتی، شکاف دیجیتالی و توازن اطلاعاتی است.
محسن نوکاریزی، علی اکبری، رضا رستمی، علی مقیمی،
دوره 5، شماره 4 - ( 12-1397 )
چکیده
زمینه و هدف: افراد تحت تأثیر عوامل مختلف، از شیوه‌ها و روشهای گوناگون برای کسب اطلاعات بهره می‌جویند و رفتارهای اطلاع‌یابی متفاوتی را از خود بروز می‌دهند. این رفتارها در قالب الگوها و مدل‌های اطلاع‌یابی از طرف صاحبنظران علم اطلاعات در چند دهه اخیر، مطرح‌شده است که میتوانند در حوزههای مختلفی مورداستفاده قرار گیرند. یکی از این حوزه‌ها که تقریباً تمامی افراد به‌صورت مستقیم و غیرمستقیم با آن درگیر هستند، حوزه درمان و پزشکی است.
روش پژوهش: این مقاله با روش شبه‌آزمایشی به واکاوی رفتار اطلاع‌یابی درمانگران حوزه سلامت روان در فراگرد تشخیص و درمان اختلالات روانی بر پایه مدل فراگرد جست‌وجوی اطلاعات کولثاو پرداخته است. جامعه این پژوهش را روانشناسان و روان‌پزشکان با بیش از دو سال سابقه درمان تشکیل می‌دهند. نمونه انتخابی از این گروه نیز شامل 30 نفر از درمانگرانی است که به‌روش نمونهگیری ساده در جریان یک مسابقه با عنوان درمانگر برتر از طریق فراخوان عمومی وارد شدند.
یافتهها: یافتههای پژوهش نشان داد که توالی حرکت درمانگران مطابق نظر کولثاو بوده و آنها حرکتی تکرارشونده را در فرایند تشخیص و درمان انجام می‌دهند اما میزان حضور درمانگران (زمان سپری‌شده) در مراحل مختلف با مدل مدنظر کولثاو متفاوت است. همچنین یافتهها نشان داد متغیرهایی مانند سابقه درمان، رشته تحصیلی، و جنسیت میتواند در رفتار اطلاع‌یابی درمانگران اثرگذار باشند. از طرفی وجود رابطه بین رفتار اطلاع‌یابی درمانگران و متغیرهایی مانند سواد اطلاعاتی، اضطراب حالت و صفت، دانش تخصصی و ارزیابی درمانگران از خود، معنادار ارزیابی شد.
نتیجهگیری: رفتار اطلاعاتی که یک متخصص درمان در فراگرد درمانی خود انجام میدهد، را میتوان با توجه به مدل کولثاو تحلیل کرد.
هاشم عطاپور، زهرا شیراوند، رسول زوارقی،
دوره 5، شماره 4 - ( 12-1397 )
چکیده
زمینه و هدف: حوزه علمسنجی در دو دهه اخیر، شاهد تلاش‌هایی بوده است که در جهت شناسایی راه‌ها و ابزارهای نشان دادن ارزش علم برای جامعه و به عبارتی اثرگذاری اجتماعی علم گام برداشته‌اند، تلاش‌هایی که در قالب عناوین مختلف مانند منافع اجتماعی، کیفیت اجتماعی، سودمندی اجتماعی، ربط اجتماعی و نظایر آن انجام‌شده است. انتشارات دانشگاهی بخصوص مقالات علمی نمود بارز فعالیتهای علمی است. یکی از سؤالهای مطرح در این زمینه، آن است که کدام دسته از مقالات دانشگاهی میتوانند اثرگذاری اجتماعی بیشتری داشته باشند. طبق نظر بورنمان، مقالاتی که به‌مرور پژوهشهای قبلی و ارائه گزارشهای ارزیابانه میپردازند از پتانسیل بیشتری برای اثرگذاری اجتماعی برخوردارند. بر این اساس، هدف این پژوهش مقایسه اثرگذاری اجتماعی مقالات مروری با مقالات اصیل پژوهشی نمایه شده چهار رشته روانشناسی، داروسازی، زیستشناسی، و کشاورزی در پایگاه وب‌آو‌ساینس است.
روش پژوهش: این پژوهش از نوع کاربردی بوده و با روش تحلیل دگرسنجی و استفاده از ابزارهای پایگاه وب‌آو‌ساینس برای استخراج مقالات مروری و پژوهشی و ابزار آلتمتریکس اکسپلورر برای به دست آوردن نمره دگرسنجی مقالات انجام‌شده است. جامعه این پژوهش را مقالات مروری و پژوهشی 4 رشته روانشناسی، داروسازی، زیستشناسی و کشاورزی که سال 2015 در وب‌آو‌ساینس منتشرشده‌اند تشکیل میدهد. با استفاده از روش نمونهگیری طبقهای نسبتی، نمونه‌ای از مقالات جامعه پژوهش برای بررسی انتخاب‌شده است. به‌منظور تحلیل دادهها از نرمافزار اس‌پی‌اس‌اس استفاده‌شده است.
یافتهها: یافتههای این پژوهش نشان میدهد که بین اثرگذاری اجتماعی مقالات مروری و پژوهشی تفاوت معنادار وجود داشته، به‌طوری‌که اثرگذاری مقالات مروری از مقالات پژوهشی بیشتر است. میانگین حضور مقالات مروری و پژوهشی در مندلی بیشتر از سایر رسانههای اجتماعی این پژوهش است. همچنین کمترین توجه به مقالات مروری و پژوهشی مربوط به ویکیپدیا است.
نتیجهگیری: بر اساس یافتههای این پژوهش میتوان نتیجه گرفت مقالات مروری نسبت به مقالات پژوهشی اثرگذاری اجتماعی بیشتری دارد. امری که جایگاه مقالات مروری را در بدنه انتشارات علمی بیش‌ازپیش تقویت می‌کند.
محمد غفاری، سمانه سادات نصیری،
دوره 6، شماره 1 - ( 1-1398 )
چکیده
زمینه و هدف: پژوهش حاضر باهدف تبیین عوامل مؤثر بر پیگیری اطلاعات در ارتباطات توصیهای آنلاین در بین گردشگران خارجی در دسترسی که در تابستان 1396 به شهر کاشان سفرکرده‌اند، انجام‌گرفته است.
روش پژوهش: پژوهش حاضر ازنظر هدف، کاربردی است و ازنظر روش جمعآوری دادهها کمی و توصیفی - پیمایشی است. جامعه آماری پژوهش شامل آن دسته از گردشگران خارجی است که در تابستان 1396 به شهر کاشان سفرکرده‌اند. برحسب گزارش سازمان میراث فرهنگی و گردشگری کاشان تعداد گردشگران 255 نفر بود که طبق جدول مورگان و کرسی تعداد نمونه 150 گردشگر خارجی با روش نمونهگیری در دسترس برای تکمیل پرسشنامهها انتخاب شدند. برای گردآوری دادهها از پرسشنامهای محقق ساخته با 28 سؤال همراه با 8 سؤال جمعیت شناختی استفاده شد.
یافتهها: از مجموع یازده فرضیه، سه فرضیه تأثیر سهولت ادراکشده بر درگیری ذهنی و تأثیر قابلیت اعتماد و درگیری ذهنی بر پیگیری اطلاعات تأیید شدندو 8 فرضیه دیگر رد شدند. بنابراین درگیری ذهنی تحت تأثیر قابلیت اعتماد منبع، قابلیت اعتبار پیام و فواید ادراکشده در ارتباطات توصیهای آنلاین، قرار نمیگیرد و درگیری ذهنی میتواند تحت تأثیر سهولت ادراکشده از ارتباطات توصیهای آنلاین و لذّت ادراکشده از ارتباطات توصیهای آنلاین، قرار گیرد. قابلیت اعتماد منبع و فواید ادراکشده و سهولت و لذّت ادراکشده از ارتباطات توصیهای آنلاین بر پیگیری آن تأثیرگذار نیست و اعتبار پیام در ارتباطات توصیهای آنلاین بر پیگیری آن تأثیرگذار است. همچنین درگیری ذهنی با ارتباطات توصیهای آنلاین، بر پیگیری آن تأثیر دارد.
نتیجهگیری: با توجه به یافتههای پژوهش متخصصان بازاریابی و گردشگری باید تلاش کنند تا با بهکارگیری اینترنت و قابلیتهای رسانههای اجتماعی بهطور گسترده به تبلیغ خدمات خود و آگاهیبخشی به توریستها بپردازند.
بهزاد دهواری، دکتر نصرت ریاحی نیا، دکتر حسن محمودی توپکانلو،
دوره 6، شماره 1 - ( 1-1398 )
چکیده
زمینه و هدف: حوزه طب بومی یکی از حوزههای دانش بومی است. تمایل مردم بومی به بهره‌گیری از دانش طب بومی در تشخیص و درمان بیماری‌ها، مدیریت دانش طب بومی در این منطقه و توجه به این موضوع را دو چندان کرده است. در این راستا پژوهش حاضر در صدد است تا با شناسایی مولفه‌های دانش بومی در منطقه مکران با تأکید بر طب بومی، الگوی مناسبی را برای مدیریت آن ارائه دهد.
روش پژوهش: پژوهش حاضر از نوع کاربردی است که با روش کیفی انجام شد. جامعه آماری پژوهش کارشناسان و صاحبنظران آشنا با دانش بومی منطقه مکران بودند که اعضای نمونه پژوهش با استفاده از روش نمونهگیری هدفمند انتخاب شدند. برای گردآوری دادهها از مصاحبه نیم‌ساختار یافته استفاده شد که فرآیند انجام مصاحبه‌ها تا رسیدن به اشباع نظری بعد از مصاحبه با تعداد 12 نفر از اعضای نمونه ادامه پیدا کرد. برای تحلیل، تفسیر و کدگذاری دادهها از روش تحلیل مضمون استفاده شد.
یافتهها: برپایه تحلیل دادههای کیفی تعداد 175 کد اولیه به دست آمد. 55 کد بیانگر حوزههای مختلف دانش بومی بودند که در قالب 5 مقوله فرعی صنایع دستی، ماهیگیری، دامداری، کشاورزی و طب بومی و 2 مقوله اصلی دانش غیرپزشکی و دانش پزشکی دسته‌بندی شدند. 78 کد معرف حوزههای مختلف دانش طب بومی بودند که در قالب 6 مقوله فرعی نبض شناسی، رنگ چهره، رنگ ادرار و مدفوع، دارو درمانی، دعا درمانی، جراحی و معالجه سنتی و سپس 2 مقوله اصلی تشخیص سنتی و درمان سنتی قرار گرفتند. در نهایت 42 کد اولیه مرتبط با مولفه‌های مدل مدیریت دانش طب بومی نیز در قالب 14 مقوله فرعی و 5 مقوله اصلی تولید دانش،کسب دانش، توسعه و تسهیم دانش، انتقال دانش، و ثبت و ضبط دانش قرار گرفتند که ابعاد الگوی مدیریت دانش طب بومی منطقه مکران را نشان می‌دهند.
نتیجهگیری: باتوجه به ظرفیت بسیار بالای منطقه مکران در حوزه دانش طب بومی پژوهش حاضر با شناسایی مولفه‌های مختلف این دانش و ارائه الگویی برای مدیریت آن، زمینه مدیریت کارآمدتر این دانش را فراهم نموده است. افزون بر آن این پژوهش میتواند مبنایی برای انجام پژوهشهای بیشتر در این حوزه باشد.
منصور ترکیان تبار، زهرا ارزانی،
دوره 6، شماره 1 - ( 1-1398 )
چکیده
زمینه و هدف: این پژوهش با هدف ارزیابی مهارتهای شناخت، ترکیب و استفاده از اطلاعات در بین دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی واحد دورود به انجام رسیده است.
روش پژوهش: روش پژوهش توصیفی- پیمایشی است. جامعه آماری پژوهش شامل 1105 نفر از دانشجویان تحصیلات تکمیلی دانشگاه آزاد اسلامی می باشد که بر اساس فرمول کوکران 286 نفر به عنوان نمونه انتخاب شدند. برای گردآوری داده های مورد نیاز پژوهش از پرسشنامه استفاده شده است. پس از توزیع پرسشنامه ها تعداد 276 پرسشنامه دریافت شد که داده های همین تعداد پرسشنامه استخراج و با استفاده از نرم افزار آماریSPSS20 تجزیه و تحلیل گردید. در سطح آمار توصیفی از میانگین و انحراف معیار و در سطح آمار استنباطی از آزمون t استفاده شده است.
یافتهها: یافتههای پژوهش نشان داد که مهارت شناخت، ترکیب و استفاده از اطلاعات در بین دانشجویان مقطع تحصیلات تکمیلی دانشگاه آزاد اسلامی واحد دورود بالاتر از حد متوسط است.
نتیجهگیری: براساس نتایج این پژوهش و دیگر پژوهشهای انجام شده در رابطه با سواد اطلاعاتی دانشجویان میتوان نتیجه گرفت که دانشگاه ها و مؤسسات آموزش عالی باید توجه ویژه ای به سواد اطلاعاتی دانشجویان داشته باشند و زمینه را برای ارتقاء آن فراهم سازند
علی جلالی دیزجی، عرفات لطفی، گلنسا گلینی مقدم،
دوره 6، شماره 1 - ( 1-1398 )
چکیده
زمینه و هدف: این پژوهش به بررسی وضعیت سواد اطلاعاتی دانشجویان تحصیلات تکمیلی دانشگاه کردستان و ارتباط آن با محیطهای اطلاعاتی مورد استفادهی آنها میپردازد.
روش پژوهش: پژوهش پیمایشی و از نوع توصیفی- همبستگی است. جامعهی آماری 1977 نفر دانشجوی کارشناسی ارشد دانشگاه کردستان است و حجم نمونه 321 نفر است که با روش نمونهگیری طبقهای تصادفی انتخاب شدهاند. دادهها با استفاده از پرسشنامهای شامل دو بخش برای شناسایی انواع محیطهای اطلاعاتی و مهارتهای سواد اطلاعاتی دانشجویان مورد مطالعه گردآوری شده است و با استفاده از آمار توصیفی و استنباطی تحلیل شده است.
یافتهها: سواد اطلاعاتی دانشجویان تحصیلات تکمیلی دانشگاه کردستان در همه مهارتهای سواد اطلاعاتی بالاتر از متوسط بوده و مطلوب است. بررسی رابطه بین متغیرهای تحقیق نشان میدهد که بین محیطهای اطلاعاتی دانشگاهی و سواد اطلاعاتی رابطه مثبت و قوی وجود دارد. همبستگی بین محیطهای اطلاعاتی علمی با سواد اطلاعاتی مثبت و مطلوب و بین محیطهای اطلاعات عمومی و مهارتهای سواد اطلاعاتی مثبت و متوسط است. بین مهارت اول و دوم سواد اطلاعاتی با محیطهای اطلاعاتی، رابطهای منفی و معکوس؛ بین مهارت سوم و چهارم با محیط‌ها رابطهای مثبت و مستقیم بوده و رابطهی بین مهارت پنجم با محیطهای اطلاعاتی منفی و معکوس اما معنادار نیست. بنابراین بین سه بعد نیازهای اطلاعاتی، اولویت با نیازهای اطلاعاتی دانشگاهی و سپس علمی است اما نسبت به نیازهای اطلاعاتی عمومی غفلت و کوتاهی شده است.
نتیجهگیری: مقاله به دلیل شناسایی سواد اطلاعاتی و فایده‌اش در شناخت رابطه سواد اطلاعاتی و محیطهای اطلاعاتی جامعه پژوهش و برنامه‌ریزی مربوط ارزشمند است.
