---

زمینه و هدف: مطالعه حاضر با هدف بررسی چگونگی پوشش و انعکاس اخبار مربوط به علم اطلاعات و دانش‌شناسی در مطبوعات کشور انجام شده و در آن روزنامه ایران که یکی از نشریه‌های کثیرالانتشار و عمومی است، به‌عنوان نمونه مورد بررسی قرار گرفته است.

روش: روش پژوهش حاضر از نوع تحلیل محتوای کیفی و با رویکرد استقرایی است. بدین منظورکلیه صفحات روزنامه ایران در سال 1390 از وب‌سایت آن استخراج و پس از بررسی، موارد مرتبط با علم اطلاعات و دانش‌شناسی استخراج و دسته‌بندی گردید.

یافته‌ها: روزنامه ایران به‌عنوان یکی از مطبوعات پرتیراژ کشور و با داشتن مخاطب عام –مطالب مربوط به این حوزه را باگستردگی و جامعیت قابل‌توجهی ارائه کرده است. با این مطالب ارائه شده درحد ارائه اخبار و با رویکردی کاملاً توصیفی بوده و جای مطالب تحلیلی دراین زمینه نسبتاً خالی است. مطالب ارائه شده در هفت طبقهء اصلی دسته‌بندی شده و مقوله‌ها و مفاهیم فرعی مرتبط با هر یک از این طبقات به تفکیک و در جدول‌هایی که شامل شواهد واقعی از متن روزنامه بودند، ارائه شده است. طبقه‌های اصلی یافت شده در این مقاله عبارتند از: رویدادهای نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران، نمایشگاه‌های کتاب وسایررخدادهای فرهنگی، مناسبت‌ها، جشنواره‌ها و جایزه های مرتبط باکتاب، علم اطلاعات ودانش‌شناسی، انعکاس اخبار نهادهای حوزه کتاب، اخبار کتابخانه‌ها و مراکزاطلاع‌رسانی، حوزه نشر و علم سنجی و مطالعه، موانع و راهکارهای افزایش آن.

نتیجه‌گیری: اخبار انجمن کتابداری و اطلاع‌رسانی ایران و مطلب ترویجی به قلم استادان، کتابداران شاغل و دانشجویان این رشته در روزنامه کمتر به چشم می‌خورد. به نظر می‌رسدکه انجمن کتابداری و اطلاع رسانی می‌تواند درا ین زمینه فعال‌تر از گذشته عمل کند و از رسانه‌هایی مثل مطبوعات کثیرالانتشار برای معرفی این رشته و دامنه‌ی فعالیت‌های آن بیشتر بهره گیرد.

---

زمینه و هدف: پژوهش پیش‎رو، در تلاش است تا پیشنهادی برای طراحی نظریه رفتار اطلاعاتی پرس و جو بنیاد ارائه نماید.
روش: در این راستا، از یک سو نظریه رشد شناختی پیاژه و نظریه سازند‎گرایی دیویی و از سوی دیگر پداگوژی یادگیری پرسش و جو بنیاد تحلیل شدند. سپس، با اشاره‎ای به مدل‎های رفتار اطلاعاتی که مبتنی بر دو نظریه پیش‎گفته است و با بهره گیری از روش استدلال قیاسی تلاش شد مدلی مفهومی پیشنهاد طراحی گردد. این پژوهش تفسیری با روش کتابخانه‎ای و با بهره گیری از تکنیک تحلیل محتوای کیفی به انجام رسید.
یافته‌ها: اگر بر پایه بحث‎هایی که در این مقاله ارائه شده پذیرفته شود که افراد در مقطع‎های سنی مختلف توانمندی‎های شناختی متفاوتی دارند و شناخت را از طریق تجربه فعال به رشد می‎دهند، آنگاه  برای فعال شدن در فرایند یادگیری نیاز به تجربه‎هایی مناسب میزان رشد شناختی خود دارند. تفاوت در میزان رشد شناختی کودکان آنها را به یادگیرندگانی منحصر به فرد تبدیل می‎کند که هر یک نیازمند تجربه فعال است.
نتیجه‌گیری: در مقاله حاضر پیشنهاد مقدماتی طرح مدل رفتار اطلاعاتی پرس و جو-بنیاد ارائه شد. بنابر مدل مفهومی ارائه شده، یادگیری فعال، پراکتیس‎های پرس و جو بنیاد آزاد و روش‎های شخصی‎سازی شده برای پاسخ به نیازهای یادگیری و شناختی ماهیتی اطلاعاتی دارند. از این رو، رفتار اطلاعاتی پرس و جو بنیاد کودک است که میزان و چگونگی موفقیت او در فرایندهای پیش‎گفته را تعیین خواهد کرد. آزمون این فرض در راستای نظریه‎پردازی در پیوند با رفتار اطلاعاتی پرس و جو بنیاد پیشنهاد کلیدی پژوهش حاضر است.
 

---

---

زمینه و هدف: امروزه اینترنت و پایگاههای اطلاعاتی نقش مهمی را در رفتار اطلاع‌جویی افراد، خصوصاً دانشجویان تحصیلات تکمیلی ایفا می‌نمایند. کاربرانی که برای نوشتن پایان نامه خود از اینترنت و پایگاه­های اطلاعاتی استفاده می نمایند، ممکن است همانند کاربرانی که اطلاعات را تنها در کتابخانه جست و جو می‌نمایند، رفتار نکنند و تفاوت‌های زیادی بین این دو دسته وجود داشته باشد. پژوهش حاضر به بررسی رفتار اطلاع‌جویی دانشجویان تحصیلات تکمیلی دانشگاه خوارزمی است که در حال نوشتن پایان‌نامه می‌باشند، می‌پردازد.

روش: این پژوهش به صورت کمی و کیفی انجام شده است. داده‌های کمی با استفاده از پرسش‌نامه رفتار اطلاع‌جویی گردآوری و با استفاده از آمار تحلیلی (آزمون t و آزمون فریدمن) در معرض تحلیل قرار گرفت. و در تحلیل داده‌های کیفی نیز با روش تحلیل مضمون و مصاحبه نیمه ساختاریافته انجام گرفته است. جامعه آماری شامل 100 نفر (50 دانشجوی مرد و 50 دانشجوی زن) انتخاب شدند.

یافته‌ها: نتایج در بررسی آزمون تی برای گروههای دختر و پسر نشان داد که تفاوت معناداری در هیچ‌کدام از ابعاد رفتار ‌اطلاع‌جویی بین پسرها و دخترها وجود ندارد. نتایج آزمون فریدمن تفاوت در میانگین رتبه‌ها در ابعاد رفتار اطلاع جویی دانشجویان را نشان داد. با توجه به نتایج به دست آمده از این آزمون، به ترتیب: تأیید دانش پیشین، قضاوت ربط، خلق اندیشه نوین، زمان و تلاش برای جستجوی اطلاعات دارای بیشترین امتیاز تا کمترین امتیاز می‌باشند. نتایج تحلیل کیفی نشان داد که: بیشترین مشکلات دانشجویان مضامینی همچون استفاده از جستجوی مشارکتی و رفتار مشارکتی، دشواری در یافتن اطلاعات مرتبط، محدودیت زبانی منابع، تعدد اهداف، محدودیت شکلی منابع، ناآشنایی با منابع تخصصی، فقدان مهارت‌های سواد اطلاعاتی و صرف زمان زیاد جهت جستجو و به بیانی دیگر استمرار در جستجو از مشکلات دانشجویان می‌باشد.

نتیجه‌گیری: یافته‌های این پژوهش نشان داد که دانشجویان تحصیلات تکمیلی نه تنها مهارت‌های لازم را در استفاده از پایگاههای اطلاعاتی ندارند؛ بلکه با این پایگاه‌ها آشنایی کمی دارند؛ که این امر ناکارآمدی آنها در اطلاع‌جویی و ضعف سواد اطلاعاتی آنها را نشان می‌دهد. از این رو، موانع موجود در راه آشنایی و استفاده از پایگاه‌ها و مهارت آموزی برای جستجوی هدفمند ضرورت دارد.

---

زمینه و هدف: هدف پژوهش حاضر مشخص ساختن ویژگی های کلی و توصیف چگونگی رشد تفکر انتقادی کودکان درباره خشونت رسانه ای و کلیشه های جنسیتی- اجتماعی موجود در چند نمونه از انیمیشن ها و بازی های رایانه ای محبوب دانش آموزان پسر گروه سنی 6 تا 12 سال مقاطع پیش از دبستان و دبستان شهرستان دزفول از طریق برنامه فلسفه برای کودکان است.

روش پژوهش: این پژوهش در مجموعه تحقیقات کیفی قرار گرفته و از روش نظریه زمینه ای به عنوان روش پژوهش استفاده شده است. به منظور جمع آوری داده ها از ابزاری همچون مشاهده، مصاحبه و تهیه چک لیست استفاده شد. این کار با نظر به مفهوم، چیستی، ویژگی ها و عناصر دو بعد تفکر انتقادی (تفکر منطقی و خلاق) و نیز شش دیدگاه معرفت شناسی (خود مرکز گرا، پس از مرکزگرایی ، پیش از نسبی گرایی، نسبی گرایی، پس از نسبی گرایی و پیش از بین الاذهانی و بین الاذهانی) از طریق برنامه آموزش فلسفه برای کودکان انجام شده است. با استفاده از روش نمونه گیری تصادفی خوشه ای چند مرحله ای، 48 دانش آموز پسر به عنوان نمونه انتخاب شدند. آزمودنی ها طی 20 جلسه هفتگی، به مدت یک ساعت در قالب اجتماع پژوهشی (یا کاوشگری جمعی که مشارکت اجتماعی تمامی افراد، بحث، ابراز عقیده و نقد آراء و عقاید درباره محتواهای برانگیزاننده ارائه شده آزاد است و معلم بر خلاف کلاس های سنتی نقش تسهیلگر را دارد)، به بحث درباره محتوای رسانه های محبوبشان همچون گیم ها در جهت آگاهی از پدیده خشونت رسانه‌ای و کلیشه های جنسیتی- اجتماعی پرداختند.

یافته ­ها: نتایج تحلیل یافته ها حاکی از برگشت پذیر بودن و تکاملی یا رشد یابنده بودن فرایند تفکر انتقادی کودکان به عنوان ویژگی‌های اصلی می باشد. به این معنا که فرایند تحول تفکر انتقادی کودکان خطی نبوده و به طور مداوم در تمام پایه های ابتدایی بازبینی شده و مورد تجدید نظر و استفاده ی مجدد قرار گرفته و شیوه ی بازنمایی ها و معانی ساخته شده مشترک دانش آموزان در هنگام تعامل با یکدیگر در محیطی اجتماع پژوه پیچیده تر می شود.

نتیجه ­گیری: با استفاده از تحلیل یافته های پژوهش می توان گفت که رشد تفکر انتقادی کودکان در دو حوزه مورد نظر از سواد رسانه‌ای از طریق فرایند هایی چون محو، تخصیص و انتقال یا گذر در سنین مختلف در چارجوبی ویژه اتفاق می افتد.

---

چکیده:

هدف: پژوهش حاضر باهدف بررسی رفتار اطلاع­یابی بافت محور دانشجویان دانشگاه خوارزمی در جستجوی اطلاعات علمی موردنیاز خود و عوامل مؤثر بر رفتار اطلاع­یابی دانشجویان در داخل دانشگاه انجام‌شده است.

روش­شناسی: روش پژوهش توصیفی و از نوع کاربردی است. جامعه آماری، کلیه­ی دانشجویان در حال تحصیل دانشگاه خوارزمی در زمان انجام پژوهش را شامل می­شود. نمونه پژوهش شامل 196 دانشجو است که به روش نمونه­گیری در دسترس انتخاب‌شده‌اند. به‌منظور گردآوری اطلاعات از پرسشنامه محقق ساخته با پایایی 6/82 و روایی ازنظر اساتید محترم استفاده شد و برای تجزیه‌وتحلیل داده­ها از آزمون­های t تک‌نمونه‌ای مستقل و t دونمونه­ای مستقل استفاده شد.

یافته­ها: یافته­ها نشان می­دهد که مهم‌ترین عامل مؤثر بر رفتار اطلاع­یابی دانشجویان سایت‌های کامپیوتر دانشگاه است و دانشجویان بیشتر اطلاعات علمی موردنیاز خود را از منابع اینترنتی و موتورهای جستجو به دست می­آورند و مهم‌ترین هدف آن‌ها از جستجوی اطلاعات علمی انجام تکالیف درسی است و دانشجویان هدف از جستجوی اطلاعات علمی را، ابتدا اطلاعات آموزشی و سپس اطلاعات پژوهشی موردنیاز خود می­دانند... مهم‌ترین مانع و مشکل در مسیر جستجوی اطلاعات در دانشگاه نیز سرعت‌پایین اینترنت دانشگاه است. همچنین بین عوامل جمعیت­شناسی (جنسیت، وضعیت تأهل و وضعیت سکونت) و رفتار اطلاع­یابی دانشجویان تفاوت معناداری وجود ندارد.

نتیجه‌گیری: بر اساس یافته­ها می‌توان نتیجه‌گیری کرد که دانشجویان دانشگاه هدف از جستجوی اطلاعات علمی را، ابتدا اطلاعات آموزشی و سپس اطلاعات پژوهشی موردنیاز خود می­دانند؛ و برای کسب اطلاعات بیشتر از منابع اینترنتی و موتورهای جستجو استفاده می­کنند؛ و کتابخانه­ها جایگاه پایین­تری نسبت به سایت­های کامپیوتر دانشگاه در رفتار اطلاع­یابی دانشجویان دارند.

---

زمینه و هدف: هدف از انجام پژوهش حاضر، بررسی ساختار مقاله‌های پژوهشی در مجله‌های علمی- پژوهشی فارسی زبان رشته علم اطلاعات و دانش شناسی به منظور تعیین میزان انطباق آنها با ساختارمطلوب است. در گام بعدی، میزان اهتمام راهنماهای نگارش مجله‌های علمی-پژوهشی فارسی زبان علم اطلاعات و دانش شناسی به معرفی اجزای ساختاری یک مقاله-علمی پژوهشی بررسی شده است.

روش پژوهش: روش پژوهش پیمایشی و از نوع کاربردی است. جامعه آماری آن شامل کلیه مقاله‌های علمی- پژوهشی منتشر شده در مجله‌های علمی- پژوهشی فارسی زبان رشته علم اطلاعات و دانش شناسی در طی سال‌های 1392تا 1394 و راهنماهای نگارش مقاله موجود در وب‌سایت این نشریه‌ها است. نمونه‌گیری در مورد مقاله‌ها به شیوه تصادفی طبقه‌ای انجام شد و بر این اساس، تعداد 245 عنوان مقاله علمی- پژوهشی رشته علم اطلاعات و دانش شناسی بر اساس سیاهه وارسی (ساختار مطلوب) مورد بررسی قرار گرفت.

یافته‌ها: یافته‌های پژوهش نشان داد که ساختار مقاله‌های علمی-پژوهشی مورد بررسی در وضعیت مطلوبی قرار دارد و تنها در سه جزء ساختاری یعنی «مبانی نظری»،«کاربرد پژوهش» و «محدودیت پژوهش» تطابق ضعیفی با ساختار مطلوب وجود دارد. در بررسی راهنماهای نگارش، یافته‌ها نشان داد که راهنماهای نگارش از نظر معرفی ساختار مطلوب یک مقاله علمی-پژوهشی در وضعیت نامطلوبی قرار دارند و اجزای ساختاری «مروری کوتاه بر متون علمی»، «بیان منطق منجر به پژوهش»، «هدف و انگیزه پژوهش»، «مزیت و اهمیت پژوهش»، «زمان پژوهش»، «مکان پژوهش»، «اعتبار (روائی) ابزار پژوهش»، «پایایی ابزار پژوهش» با میانگین صفردر هیچ یک از راهنماهای نگارش مقاله‌ها در نشریه‌های مورد بررسی اشاره نشده است. همچنین بررسی فرضیه‌ها نشان داد که تفاوت معناداری میان نشریه‌های علمی – پژوهشی از نظر تطابق مقاله‌های علمی-پژوهشی آنها با ساختار مطلوب وجود دارد. با این حال، میانگین امتیاز ساختاری مقاله‌های این نشریه‌ها به طور کلی در وضعیت خوبی قرار دارد. همچنین در بررسی فرضیه دوم پژوهش مشخص شد که با وجود وضعیت مناسب انطباق مقاله‌های منتشر شده با ساختار مطلوب، راهنماهای نگارش مقاله‌های نشریات علمی- پژوهشی از وضعیت مناسبی در معرفی اجزای ساختاری یک مقاله علمی – پژوهشی برخوردار نیستند.

نتیجه‌گیری: با توجه به ضعف ساختاری راهنماهای نگارش در نشریه‌های علمی-پژوهشی مورد بررسی می‌توان چنین برداشت کرد که نویسندگان اغلب ساختار مقاله‌ها را بر اساس آنچه خود آموزش دیده‌اند تدوین کرده و راهنماهای نگارش را کمتر الگوی خود قرار می‌دهند. از طرف دیگر نیز می‌توان یکی از دلایل ضعف موجود در ساختار مقاله‌ها را به بی‌توجهی سردبیران و دست‌اندرکاران مجله‌ها برای ارائه راهنماهای مورد نیاز نسبت داد.

---

زمینه و هدف: با توجه به نقش جنبه‌های روان‌شناختی در رفتار اطلاعاتی انسان و تأثیر عوامل روانی بر تعامل انسان و اطلاعات، این پژوهش به مطالعه سوگیری‌های شناختی در رفتار اطلاعاتی می‌پردازد .بدین ‌ترتیب هدف اصلی پژوهش، بررسی نقش سوگیری‌های شناختی در رفتار اطلاعاتی علمی دانشجویان تحصیلات تکمیلی دانشگاه خوارزمی است.
روش: پژوهش با رویکرد کیفی و روش گرانددتئوری(نسخه کلاسیک) انجام شده است. جامعه آماری پژوهش کلیه دانشجویان مقطع تحصیلات تکمیلی دانشگاه خوارزمی بودند. با در نظر داشتن نمونه‌گیری هدفمند و با استفاده از نمونه‌گیری دردسترس، 25 نفر از آنها به عنوان نمونه پژوهش انتخاب شدند. داده‌های پژوهش با استفاده از ابزار مصاحبه گردآوری و از طریق پیگیری اصول تحلیل داده‌ها و مبانی کدگذاری در گراندد‌تئوری تحلیل شده‌اند.
یافته‌ها: براساس تحلیل داده‌های پژوهش، سوگیری‌های شناختی در رفتار اطلاعاتی علمی افراد تأثیرگذار هستند. 28 مورد سوگیری شناختی در متن مصاحبه‌های پیاده‌سازی شده شناسایی شد. در هر یک مراحل شش گانه مدل رفتار اطلاعاتی ایزنبرگ و کویتز، سوگیری‌های شناختی به شکلی تأثیرگذار هستند. سوگیری‌ها می‌توانند در تشخیص، تعیین و تبیین نیاز اطلاعاتی، تصمیم‌گیری برای گزینش منابع اطلاعاتی، انتخاب مراکز اطلاعاتی، استخراج و استفاده از اطلاعات، سازماندهی و به اشتراک‌گذاری اطلاعات کسب شده و در نهایت در ارزیابی فرآیند کاوش اطلاعات نقش ایفا کنند.
نتیجه‌گیری: سوگیری‌های شناختی در کنار دیگر عوامل مطرح در رفتار اطلاعاتی قرار می‌گیرند و می‌توانند بر آنها تأثیر بگذارند و یا از آنها تأثیر بپذیرند. سوگیری‌ها می‌توانند پیامدهایی چون عدم موفقیت در بازیابی و کسب اطلاعات، پرهیز از اطلاعات و در نهایت شکست در رفع نیاز اطلاعاتی داشته باشند.  برای درک عمیق‌تر از نقش سوگیری‌های شناختی، لازم است آنها را در بافت‌ها و در شکل‌های مختلف رفتار اطلاعاتی مورد بررسی قرار داد.

---

زمینه و هدف. با توجه به نقش اساسی مدیریت دانش در سازمان­های پروژه­ محور و با در نظر گرفتن ممیزی دانش به عنوان مهم­ترین گام تأمین، نگهداری و به ­هنگام­ سازی محتوای نظام­های مدیریت دانش؛ هدف از پژوهش حاضر، تدوین مدل مناسب ممیزی دانش با توجه به نیازها، الزامات و مؤلفه­ های ممیزی دانش در این نوع سازمان­هاست.
روش. پژوهش حاضر، پژوهشی کاربردی با رویکردی آمیخته (کمّی و کیفی) است که به روش مطالعه اسنادی، مطالعه اکتشافی، پیمایش، و تکنیک تحلیل عاملی و تحلیل مضمون به ارائه یک مدل ممیزی دانش وزن­ دهی شده بر اساس الزامات سازمان­های پروژه­ محور پرداخته است. جامعه آماری این پژوهش به منظور گردآوری داده­ های کیفی شامل 13 نفر از خبرگان حوزه مدیریت دانش و جامعه آماری داده­ های کمی شامل 220 نفر از مدیران پروژه، کنترل پروژه و مدیریت دانش چهار پژوهشگاه پروژه ­محور شامل پژوهشگاه ارتباطات و فناوری اطلاعات، پژوهشگاه صنعت نفت، پژوهشگاه نیرو و پژوهشگاه فضایی ایران بودند که به صورت تصادفی انتخاب شدند.
یافته­ ها. پنج مؤلفه ممیزی دانش شناسایی شده شامل تحلیل نیاز دانش، تحلیل موجودی دانش، ارزش­ گذاری دانش، تحلیل جریان دانش و تحلیل کاربست دانش، سازه نهایی مدل ممیزی دانش در سازمان­های پروژه ­محور را شکل می­ دهند که در این بین، مؤلفه ارزش­ گذاری دانش با بار عاملی 0.90 از بیشترین اهمیت برخوردار است.
نتیجه­ گیری. 5 مؤلفه و 54 زیرمؤلفه ممیزی دانش به دست آمده در این پژوهش دارای بار عاملی خیلی مطلوب بوده و در مدل ممیزی دانش در سازمان­های پروژه­ محور تأثیرگذار هستند و مدل نهایی ارائه شده از برازندگی خوبی برخوردار است.

---

زمینه و هدف : در این پژوهش چهار روش متن‌کاوی بررسی می‌شود و بر درک و شناسایی خصوصیات و محدودیت‌های آن‌ها در کشف موضوع تمرکز می‌کند. این چهار روش عبارت‌اند از 1) تجزیه‌وتحلیل معنایی پنهان(LSA) 2) تحلیل معنایی پنهان احتمالاتی(PLSA)، 3) تخصیص دیریکله پنهان(LDA) و 4) مدل‌سازی موضوعی همبسته(CTM).
روش پژوهش: پژوهش حاضر از نوع کتابخانه‌ای است که در آن، ادبیات حوزه متن‌کاوی و مدل‌سازی موضوعی مرور و تحلیل شده است.
یافته‌ها: تجزیه‌وتحلیل معنایی پنهان می‌تواند برای تشخیص موضوعات خاص و منحصربه‌فرد در مدارکی که تنها به یک موضوع پرداخته‌اند استفاده شود. سه روش دیگر متن‌کاوی، بر موضوعات و گرایش کلی متن متمرکز هستند. تحلیل معنایی پنهان احتمالاتی  برای مدارکی که به یک موضوع پرداخته‌اند قابل‌استفاده است اما برخلاف تجزیه‌وتحلیل معنایی پنهان ، این روش در کشف موضوعات و مضامین کلی متن کاربرد دارد. درحالی‌که تخصیص دیریکله پنهان  در مورد مدارکی که به چندین موضوع پرداخته‌اند کاربرد بیشتری دارد. روش مدل‌سازی موضوعی همبسته  می‌تواند در تشخیص ارتباط بین دسته‌های موضوعی مختلف استفاده شود.
نتیجه‌گیری: رویکردهای متن‌کاوی به خاطر بهره‌گیری از تحلیل معنایی در کشف و استخراج موضوع متون مناسب است