نشریه پژوهش‌های تربیتی

---

محیط چند بعدی و پرچالش امروز، شرایط پویا و پیچیده ای را برای بسیاری از سازمان ها به وجود آورده است . بنابراین، پرورش و توسعه بسیاری از مهارت ها و توانایی های دانشگران، به منظور نیل به مزیت رقابتی و پیشرفت مستمر در تمام عرصه های تحصیلی، شغلی و غیره، ضروری به نظر می رسد. یکی از مهارت های کلیدی افراد برای موفقیت در زندگی، تحصیل و طول مسیر شغلی، مدیریت دانش فردی است. مدیریت دانش، تنها محدود به نگاه و رویکرد سازمانی نیست، بلکه مدیریت صحیح دانش فردی سرچشمه نوآوری های فردی، گروهی، سازمانی، اجتماعی و حتی فرامرزی است. بنابر تأیید صاحب نظران، اکثر مطالعات مرتبط، تنها منوط به رویکرد سازمانی و فناورانه است. بنابراین، جایگاه مبنایی مدیریت دانش فردی در توسعه فرا سیستمی ظرفیت های دانشگران، نیازمند تأمل و تعمق فزاینده تری است. مقاله حاضر، به دنبال معرفی مفهوم و مهارت های مدیریت دانش فردی است. همچنین وضعیت برخورداری مدیران دانشگاه شیراز از مهارت های مدیریت دانش فردی ارزیابی شده است. با استفاده از روش توصیفی- پیمایشی به بررسی 97 نفر از مدیران دانشگاه شیراز پرداخته شده است. شرکت کنندگان با استفاده از روش نمونه گیری تصادفی انتخاب شدند. روایی و پایایی مقیاس محقق ساخته مدیریت دانش فردی نیز مورد سنجش و تأیید قرار گرفت. نتایج نشان داد که مدیران دانشگاه دارای سطح متوسطی از مهارت های مدیریت دانش فردی هستند. همچنین، در مقایسه میان مدیران دانشکده ای مختلف، تفاوت معناداری مشاهده نشد.

---

مواجهه با چالش­های نوین حوزه­ی تعلیم و تربیت، مستلزم آمادگی مستمر نهاد مدرسه در مسیر تبدیل‌شدن به سازمانی چابک و منعطف برای پاسخ­گویی به فرصت­هاست. با توجه به نقش حیاتی سرمایه­های انسانی بر چابکی سازمان، هدف پژوهش حاضر باز پژوهشی نقش سرمایه­های ­انسانی معلمان و مدیران در چابک­سازی مدارس متوسطه شهر تهران بوده است. روش پژوهش از نظر هدف کاربردی و از جهت شیو­ه­ی گردآوری داده­ها توصیفی از نوع همبستگی بود. جامعه­ی آماری شامل کلیه مدارس متوسطه پسرانه دولتی و غیردولتی شهر تهران بود که با استفاده از فرمول کوکران تعداد 79 مدرسه به‌عنوان نمونه انتخاب شدند. روش نمونه­گیری در این پژوهش از نوع خوشه­ای چند مرحله­ای بوده است. جهت گردآوری داده­ها از پرسشنامه چابکی مدارس (محقق ­ساخته) و سرمایه انسانی نادری (1394) استفاده شده است. پایایی پرسشنامه با استفاده از ضریب آلفای کرونباخ برای چابکی مدارس «804/0» و سرمایه انسانی «853/0» ارزیابی شد. به‌منظور تجزیه‌وتحلیل داده­ها از آزمون­های همبستگی پیرسون و مدل­یابی معادلات ساختاری استفاده شد. نتایج پژوهش نشان داد، سرمایه­های انسانی معلمان و مدیران با چابکی مدارس رابطه­ی مثبت و معناداری دارد. نتیجه اینکه، بهبود سرمایه­های انسانی مدیران آموزشی و معلمان منجر به بهبود قابلیت­های چابکی مدارس می­شود.

---

هدف پژوهش حاضر تأثیر آموزش پذیرش و تعهد بر خودانتقادی و شایستگی در دانش­آموزان دارای تجربه خودآزاری بود. طرح پژوهش نیمه آزمایشی از نوع پیش­آزمون- پس­آزمون با گروه کنترل بود. جامعه آماری دانش‌آموزان پسر دوره­ی متوسطه ناحیه 1 شهرستان تبریز در سال تحصیلی 96-1395بودند. برای انتخاب حجم نمونه از یک مدرسه پسرانه دوره دوم متوسطه و با روش نمونه­گیری هدفمند تعداد 26 دانش­آموز پسر بر اساس نظر مشاور و معلم مدرسه که تجربه خودآزاری داشتند، انتخاب شده و به صورت تصادفی در دو گروه 13 نفر (گروه آزمایش) و 13 نفر (گروه کنترل) قرار گرفتند. برای جمع­آوری داده­ها از پرسشنامه­های خودانتقادی تامپسون و زاروف و ادراک شایستگی هارتر و برنامه آموزش اکت استفاده شد. تجزیه و تحلیل داده­ها با روش آماری تحلیل کواریانس چند متغیره انجام شد. یافته­ها نشان داد که آموزش پذیرش و تعهد بر خودانتقادی و شایستگی دانش­آموزان دارای تجربه خودآزاری تأثیر دارد (001/0>P). در واقع آموزش پذیرش و تعهد باعث کاهش خودانتقادی و افزایش ادراک شایستگی دانش­آموزان دارای تجربه خودآزاری می­شود.

---

با توجه به اقبال روزافزون دانش‌­آموزان به فضای مجازی و شبکه‌­های اجتماعی، بیش از پیش نقش خطیر توانمندسازی معلمان در بهره­‌گیری صحیح از امکانات فضای مجازی آشکار می‌شود. مطالعه حاضر با هدف بررسی رابطه بین توانمندی معلمان با میزان استفاده دانش‌­آموزان از شبکه‌های اجتماعی انجام شده است. روش مطالعه توصیفی- همبستگی و جامعه پژوهش شامل تمامی معلمان و دانش‌­آموزان پایه ششم ابتدایی مدارس دولتی دخترانه منطقه پنج شهر تهران بود که از میان آن‌ها 100 نفر با استفاده از روش نمونه‌گیری خوشه‌ای چند مرحله‌­ای انتخاب شدند. ابزار جمع‌­آوری داده­‌ها پرسشنامه استاندارد توانمندسازی روان‌شناختی اسپریتزر و پرسشنامه محقق ساخته میزان استفاده از شبکه‌­های اجتماعی بودند. پایایی ابزار با استفاده از آلفای کرونباخ 91/0 محاسبه شد. داده­‌ها با استفاده از روش­‌های آماری توصیفی و استنباطی و به کمک نرم افزار SPSS تحلیل شد. یافته­‌ها نشان داد: بین شاخص­‌های توانمندی معلمان شامل معنی‌­داربودن (404/0=r)، شایستگی (352/0r=) و خودمختاری (364/0r=) با استفاده دانش‌­آموزان از شبکه­‌های اجتماعی رابطه منفی و معنادار (01/0p<) و بین ویژگی موثر بودن معلمان با استفاده دانش‌­آموزان از شبکه­های اجتماعی رابطه مثبت و معنادار (05/0p<) وجود دارد.  همچنین متغیر شایستگی به میزان 4/20 درصد و متغیر موثر بودن به میزان 7/23 درصد، از واریانس استفاده از شبکه‌­های اجتماعی را تبیین کردند. لذا نتایج پژوهش بیانگر آن است که: توانمندی معلمان با تاکید بر راهبردهای خودتنظیمی و خودکنترلی و به واسطه نقش مربیگری بر میزان استفاده دانش‌­آموزان از شبکه­‌های اجتماعی تأثیر دارد.

---

---

---

هدف پژوهش حاضر تعیین اثربخشی آموزش یادگیری‌ سازگار با مغز بر شایستگی تحصیلی و توانایی‌های شناختی دانش‌آموزان دختر دوره دوم متوسطه شهر تبریز در سال1401-1400 بود. روش پژوهش نیمه تجربی با طرح پیش‌آزمون و پس‌آزمون و گروه کنترل بود. جامعه‌آماری کلیه دانش‌آموزان دختر متوسطه دوم ناحیه دوم شهر تبریز بود که در سال تحصیلی1401-1400 مشغول به تحصیل بودند. نمونه شامل4۰ نفر از دانش‌آموزان بود که به روش هدفمند و به صورت تصادفی در دو گروه آزمایش و کنترل (هر گروه ۲۰نفر)جایگزین شدند. برای جمع آوری اطلاعات در پیش‌آزمون و پس‌آزمون همه مشارکت کنندگان، از طریق پرسش‌نامه شایستگی تحصیلی دیپرنا والیوت(1999)و پرسش‌نامه توانایی های شناختی نجاتی(1392) مورد ارزیابی قرار گرفتند. گروه آزمایش برنامه آموزش یادگیری سازگار با مغز کاین، کاین، مک‌کلینتیک و کلیمک(2005) را به مدت هشت جلسه 60 دقیقه‌ای دریافت کردند. داده‌ها با استفاده از آزمون تحلیل کوواریانس چندمتغیره تحلیل شدند. یافته‌ها نشان داد که بین گروه آزمایش در مقایسه با گروه کنترل در مولفه‌های شایستگی تحصیلی و توانایی‌های شناختی تفاوت معناداری به نفع گروه آزمایش وجود داشت(p<0.001). با توجه به نتایج می‌توان گفت آموزش یادگیری سازگار با مغز می‌تواند تلویحات کاربردی مفیدی در پیشگیری از مشکلات شایستگی تحصیلی و توانایی‌های شناختی در دانش‌آموزان داشته باشد.