نشریه پژوهش‌های تربیتی

---

همچنان که در برخی  اسناد تاریخی اشاره شده است، آموزش عالی به عنوان یک نهاد سابقه ای بیش از هشتصد سال دارد  و  در خلال این دوره تحولات مهمی را از سر گذرانده است.  آموزش عالی در دوران مدرن تابعی از مدرنیته به عنوان یک جنبش فراگیر با ویژگی هایی چون اصالت علم، اصالت فرد، تولید انبوه، اصالت تکنیک و ... است. پدید آمدن چنین گرایش هایی در آموزش عالی مدرن در تقابل با ارزش هایی است که در ابتدا از نهادی چون آموزش عالی انتظار می رفته است. یکی  از مهمترین اندیشمندانی که  ویژگی انبوه ساز دوران مدرن را  در پرتو اندیشه ای چون اصالت به چالش کشیده است فردریش ویلهلم نیچه اندیشمند قرن نوزدهم آلمانی است. در مقاله حاضر چشم انداز وی از موضوع فرهنگ انبوه و مساله اصالت  تقریر شده است و  نمودهای آن در آموزش عالی مدرن برشمرده شده است. بنا به رسالت دوگانه ای که از فیلسوف بر می­شمارد یعنی فیلسوف به مثابه طبیب و فیلسوف به مثابه  تندیسگر، در مقاله حاضر دستاوردهای وی به عنوان طبیب فرهنگ و تندیسگر فرهنگ در عرصه آموزش عالی مدرن استخراج و مورد بررسی قرار گرفته است. در عرصه نخست علائم بیماری آموزش عالی چون پذیرش انبوه، غلبه کمیّت در تمام ابعاد آموزش عالی، غلبه روش علمی به عنوان یگانه روش مقبول، غیاب جنبه زیبایی شناختی و.. شناسایی شده است و در جنبه تندیسگری  اصلاح رویه های یاد شده  مورد مورد بررسی قرار گرفته است.

---

هدف:پژوهش حاضر با هدف تحلیل انتقادی گفتمان  حاکم بر دلالتهای‌ هویت جنسیتی زن”‌در اسناد بالادستی نظام آموزش‌و‌پرورش ج.ا.ا و تصریح پیامدهای مترتب بر رویکردهای اتخاذ شده در تربیت جنسیتی رسمی ‌زنان انجام شد. روش‌شناسی پژوهش:به منظور دستیابی به اهداف پژوهش‌، متون پنجگانه بالادستی نظام آموزش‌و‌پرورش ایران به عنوان نمونه انتخاب شدند‌.‌از بین روش­های کمی‌و‌کیفی در پژوهش­های اجتماعی، از روش کیفی^[1]و رویکرد «تحلیل‌گفتمان‌انتقادی»^[2] بهره جستیم. یافته‌ها: نفی عاملیت آگاهانه (با وجود نقش  سازنده آن در‌گفتمان‌ها)؛ ابهام؛ انسداد معنائی‌،شکل‌گیری پاره‌های معنایی بالقوه متعارض،تخاصم ومداخلات هژمونیک بالقوه و بعضا بالفعل با نظم گفتمانی غیر رسمی‌، الگوهای مبهم زاییده اتخاذ غلط منطق هم ارزی و پس از آن تفاوت و... در نحوه برساختن هویت جنسیتی زن مشهودبود.نتیجه‌گیری: بحران‌ هویت به عنوان پیامدی غیرقابل انکار و منبعث از تزلزل گفتمانی اسناد-‌عدم ایضاح گزاره"هویت جنسیتی"-‌در راستای سیاستهای تجویزی تدوین کنندگان آن است.به بیانی دیگر استیلای گفتمان‌ حاشیه ران"‌-در عمل ‌- به تقویت گفتمان"غیریت ساز”‌انجامیده‌است؛ اتفاقی که با پیامد امکانی بودن و عدم تثبیت گفتمان‌ها در شرایط تزلزل گفتمانی زمینه‌ساز بی‌قراری و ساختارشکنی و در نهایت استیلای گفتمان رقیب  خواهد بود.

---

از آنجایی که زورگویی می تواند به طرز شدیدی بر عملکرد روانی - اجتماعی، تحصیلی و حتی سلامت جسمانی تمامی کودکان درگیر به ویژه قربانیان تاثیر بگذارد، پژوهش حاضر با هدف تعیین اثربخشی برنامه مداخلاتی الویوس در کاهش زورگویی دانش آموزان مقطع ابتدایی، غیر از پایه اول، شهر خالدآباد در سال تحصیلی 98 - 97 انجام شد. روش: پژوهش حاضر از نوع نیمه آزمایشی با طرح پیش آزمون پس آزمون و گروه گواه بود. بدین منظور از میان 244 دانش آموز، 30 دانش آموز با استفاده از روش نمونه گیری در دسترس انتخاب شدند که به تصادف در دو گروه آزمایش و کنترل قرار گرفتند . پس از آن پرسشنامه ی تجدید نظر شده زورگویی- قربانی الویوس  (1996) به عنوان پیش آزمون برای تمامی دانش آموزان اجرا و سپس برنامه مداخله الویوس به گروه آزمایش به صورت جداگانه آموزش داده شد و در پایان پس آزمون به اجرا در آمد. یافته ها: داده های بدست آمده با روش تحلیل کوواریانس و با نرم افزار SPSS مورد تحلیل قرار گرفتند. یافته ها، حاکی از اثر بخشی برنامه ضدقلدری الویوس، بر کاهش زورگویی دانش آموزان گروه آزمایشی بود(p<0.05). نتیجه گیری: با توجه به این یافته پیشنهاد می شود که اجرای برنامه های ضدقلدری به صورت جامع در سطح مدارس کشور مدنظر مسئولان آموزش و پرورش قرار گیرد
 

---

معنایابی از تجربیات زندگی یکی از اهداف اصلی برنامه فلسفه برای کودکان  است که توسط متیو لپیمن طراحی شده و در اجتماع پژوهشی اجرا و دنبال میشود. در این مقاله پیش فرض های معنا یابی لیپمن در اجتماع پژوهشی مورد تبیین و نقد قرار میگیرد.  نقد این پیش فرض ها با تکیه بر رویکرد نئوپراگماتیسم ریچارد رورتی انجام می پذیرد. زیرا وی از پیشگامان حائز اهمیت در حوزه نقادی از سنت فلسفه غرب محسوب میشود . در راستای پیشبرد این پژوهش سعی بر این است که به سه پرسش پاسخ داده شود : ۱- پیش فرضها ی معنا یابی در اجتماع پژوهشی چیستند؟ ۲ دیدگاه رورتی در مورد این پیش فرض ها چیست ؟ ۳-  بر اساس دیدگاه نئوپراگماتیسم رورتی  چه نقدهایی بر پیش فرض های معنا یابی در اجتماع پژوهشی وارد است؟ با توجه به انتقادی بودن پژوهش حاضر ، از روش  نقد توسعی  برای نقد روشهای معنا یابی در اجتماع پژوهشی  ، و روش تحلیل محتوا  برای تبیین پیش فرضهای معنا یابی در اجتماع پژوهشی و همچنین آشکار کردن  بنیادهای اندیشه لیپمن و رورتی ، استفاده شده است. یافته های پژوهش حاکی از این است که معرفت شناسی دوگانه پراگماتیستی - رئالیستی لیپمن ، تعریف وی از عقلانیت  و داشتن نگاه صرفا ابزاری به زبان ، نقطه تقابل اندیشه های وی با رورتی است . از دیدگاه رورتی  موضوع فلسفه را باید از معرفت شناختی به سوی فرهنگ متمایل ساخت و معنا نیز به مثابه فرهنگ  مورد بررسی قرار گیرد . وی بر این عقیده است که باید زبان به عنوان عنصری حائز اهمیت مورد توجه قرار گیرد ، نه صرفا  به عنوان ابزاری برای گفتگو و ارتباط با دیگران. بنابراین با تکیه بر اندیشه های  رورتی، پیش فرض های معنایابی لیپمن در اجتماع پژوهشی  نیازمند بازنگری و باز اندیشی اساسی هستند.