دوره 12، شماره 46 - ( زمستان 1402 )
جلد 12 شماره 46 صفحات 118-99 |
برگشت به فهرست نسخه ها
1- دکتری جغرافیا و برنامه‌ریزی روستایی، مربی آموزش و پرورش میاندوآب، میاندوآب، ایران. ، rezamanafiazar@yahoo.com
2- دانشجوی دکتری جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، واحد نجف‌آباد، دانشگاه آزاد اسلامی، نجف‌آباد، ایران.
2- دانشجوی دکتری جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، واحد نجف‌آباد، دانشگاه آزاد اسلامی، نجف‌آباد، ایران.
چکیده: (322 مشاهده)
دامپروری از اصلیترین بخشهای تولید مواد پروتئینی و لبنی بوده و بعد از زراعت و باغداری بالاترین سهم را در ارزش افزوده کشاورزی دارد. رشد جمعیت و تحقق امنیت غذایی، توسعه این زیربخش را ضروری ساختهاست. راهبرد نوین مورد توجه سیاستگذاران و برنامهریزان برای ارتقای مزیت رقابتی این بخش "کاربست رهیافت خوشه های فعالیتی" است که همکاری و رقابت بنگاههای تجمیعیافته در یک محدوده جغرافیایی و رقابتپذیری و کارایی آنها را محقق میسازد. این پژوهش از نظر هدف، کاربردی و بهلحاظ روششناسی رویکرد انتقادی و مبتنی پراگماتیسم بوده و از روش تحقیق آمیخته (کمی و کیفی) بهره گفته شد. از تکنیکهای پرسشنامه و مصاحبههای نیمهساختیافته به منظور ارزیابی ساختار خوشه فراوردههای دامی منظومه روستایی باروق بهرهگرفتهشد. برای تحلیل دادهها از روشهای آمیخته متوالی (تحلیلهای شبکه اجتماعی و سلسه مراتبی در نرمافزارهای NodExcel و ExpertChoice) استفاده شد. نتایج نشان داد از بین عوامل پنجگانه شکلگیری خوشه، تمرکز جغرافیایی و ارتباطات بینبنگاهی بیشترین اثرگذاری را دارند. علیرغم وجود عناصر ضروری برای توسعه خوشهای مانند تمرکز جغرافیایی تأمینکنندگان، تولیدکنندگان، واحدهای فراوری و بازار، برای تشکیل خوشه «ارتباطات افقی و عمودی بینبنگاهی، محیط نهادی و استراتژی خوشه» دارای نارسایی است. تراکم شبکه 0.191 برای گرافی با 16 رأس و 23 یال بسیار پایینتر از واحد(1) بوده و نشانگر شبکه ناقص خوشه در وضع موجود است. این کاستیها با کاربست استراتژیهایی مانند "نظارت بر بهرهبرداری مسئولانه و حفاظت از مراتع"، "افزایش و تقویت صنایع تکمیلی بخش دامپروری و ایجاد ارتباطات بین بنگاهی" میتواند حلقههای مفقوده زنجیره ارزش فراوردههای دامی را تعبیه نماید و فعالیت خوشه را میسر کرده و گامی برای توسعه ناحیهای فراهم بسازد.
فهرست منابع
1. حجی، رسول و پاسبانی، محمد (1388)، مطالعه روش توسعه خوشه صنعتی با رویکرد UNIDO در SME (مطالعه موردی تولید کنندگان قطعات خودرو آذربایجان‌شرقی)، مجله مدیریت صنعتی دانشکده علوم انسانی دانشگاه آزاد اسلامی سسندج، سال 4، ش 8، صص 31- 54.
2. حسنلو، لیلا؛ جلالیان، حمید و عزیزپور، فرهاد (1401)، توانسنجی ایجاد خوشه‌های صنعتی در قطب‌های کشاورزی مناطق کوهستانی (مورد مطالعه، شهرستان طارم)، فصلنامه مطالعات جغرافیایی مناطق کوهستانی، سال 3، ش 4 (پیاپی 12)، صص 41- 59.
3. حسین‌آبادی، عطیه (1398)، نقش دامپروری در توسعه اقتصاد روستایی استان لرستان (مطالعه‌موردی: شهرستان بروجرد)، جغرافیا و روابط انسانی، دوره 1، شماره 4، صص 495- 505.
4. داداش‌پور، هاشم (1388). خوشه‌های صنعتی، یادگیری، نوآوری و توسعه منطقهای، راهبرد یاس، شماره 18، صص 53- 72.
5. دین محمدی، مصطفی؛ دل انگیزان و صادقی ، زین العابدین (1385)، بررسی جایگاه خوشه‌های صنعتی در کسب مزیت رقابتی و توان صادراتی (مورد صنعت نساجی و پوشاک چین)، یازدهمین همایش توسعه صادرات غیر نفتی کشور، تبریز.
6. رجب‌پور، حسین و ستاری‌فرد، محمد (1392)، بررسی اثر توسعه خوشه‌های صنعتی بر کارایی و مزیت رقابتی بنگاههای کوچک و متوسط (مطالعه موردی: خوشه فراوری سنگ تهران)، اقتصاد و توسعه منطقهای، ش6، صص 54- 82.
7. ساعی، مهدیه؛ شاکری، پیروز؛ صالحی، اصغر و رحمانی، صفت‌الله (1400). عوامل موثر بر توسعه پایدار صنعت دامپروری در مناطق روستایی شمال استان کرمان، فصلنامه اقتصاد فضا و توسعه روستایی، سال دهم، شماره 3، پیاپی 37، صص 97- 112.
8. سعیدی، عباس (1393)، پیوستگی توسعه روستایی- شهری در قالب منظومه‌های روستایی در راستای توسعه متوازن و پایدار منطقه ای، مجموعه مقالات همایش ملی توسعه پایدار و متوازن منطقه ای، وزارت کشور، تهران، اسفند 1393.
9. شریفی، سید داوود، حبیبی، سهیل، و قندی، داوود (1388)، توسعه پایدار در محصولات دام و طیور، چهارمین همایش منطقهای ایدههای نو در کشاورزی، اصفهان.
10. ضرغام، حمید و حاجی محمد امینی، صمد (1389)، امکان‌سنجی خوشه گردشگری در شهرستان بندر انزلی، فصلنامه مطالعات گردشگری، ش 14، صص 93- 123.
11. کرد، باقر و خاشی، الیاس (1393)، شناسایی و اولویتبندی عوامل ایجاد خوشه صنعتی با استفاده از روش فرایند تحلیل شبکه‌ای (مورد مطالعه: خوشه صنعتی خرمای سراوان)، توسعه کارآفرینی، دوره7، ش 2، صص 247- 265.
12. مجیدی، جهانگیر و شادابی بهرام (1381)، همکاری صنایع، خوشه صنعتی و توسعه پایدار، تهران، نشر هزاران.
13. مرکز آمار ایران (1395)، نتایج سرشماری عمومی و نفوس و مسکن.
14. مهندسین مشاور پویش جامع (1398)، طرح توسعه پایدار منظومه روستایی باروق، بنیاد مسکن انقلاب اسلامی استان آذربایجان غربی.
15. مهندسین مشاور مهرازان پارس (1398)، طرح توسعه پایدار منظومه روستایی گمیشان، بنیاد مسکن استان گلستان.
16. ولائی، محمد؛ عبدالهی، عبدالله؛ خالقی، عقیل و اسکندرزاده، آیناز (1400)، تحلیل اثرات اقتصادی دامداری در پایداری سکونتگاه‌های روستایی (مطالعه موردی: دهستان گاودول شرقی، شهرستان ملکان)، نشریه تحقیقات کاربردی علوم جغرافیایی، سال 21، شماره 60 ، صص 341- 359.
17. هادی زنوز، بهروز و برمکی، افشین (1390)، شناسایی خوشه‌های صنعتی استان تهران، فصلنامه اقتصاد مقداری، دوره 8، شماره 1، صص 1-22.
18. Campbell-Kelly, M., Danilevsky, M., Garcia-Swartz, D. D., & Pederson, S. (2010), lustering in the creative industries: Insights from the origins of computer software, Industry & nnovation, Vol. 17, pp.309-329.
19. EOCIC (2019), Cluster programmes in Europe and beyond, European Observatory for Clusters and Industrial Change, Luxembourg, Publications Office of the European :union:.
20. FAO, (1993), Agricultural Extension and Farm Women in the 1980s, Rome.
21. Habanabakze, Ernest; Koki Ba; Christian Corniaux; Patrick Cortbaoui And Elsa Vasseur (2022), A typology of smallholder livestock production systems reflecting the impact of the development of a local milk collection industry: Case study of Fatick region, Senegal, Pastoralism: Research, Policy and Practice, 12: 22.
22. Keijiro Otsuka and Mubarik Ali (2020), Strategy for the development of agro-based clusters, World Development Perspectives, Volume 20, December 2020, 100257
23. Melisidou, S; Papageorgiou, A.; Papayiannis, D.; Varvaressos, S (2014), Tourism clusters as a potentially effective tool for local development and sustainability, Rev. Tour. Sci. 2014, 9, 218–232.
24. Nogales, E.G (2010), Agro based clusters in developing countries: staying competitive in globalised economy Agricultural management, marketing and finance, occasional paper 25, FAO, Rome 2010.
25. Porter, M, E (1990), The Competitive Advantage of Nations, New York: Basic Books.
26. Porter, M,E (2001), Cluster Innovation: Regional Foundation of U.S
27. Rocham H (2004), Entrepreneurship and Development: the Role of Clusters, Small Business Economics, 23, 363-400.
28. Santos, Cristina (2008), Searching for clusters in tourism, A QuantItative Methodological proposal, University De Porto.
29. Sharifi, O; Molaei, S., & Esmaeilypor, O. (2009), Role of Cooperatives in Animal Husbanry industry regards to Modification of consumption patterns. First Conference in Modification of consumption patterns in Agricultural, Natural and veterinary, Zabol, University of Zabol.
| بازنشر اطلاعات | |
 |
این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است. |