:: سال 25، شماره 82 - ( مقالات منتشر شده 1396 ) ::
جلد 25 شماره 82 صفحات 302-279 برگشت به فهرست نسخه ها
عنوان‌شناسی تطبیقی نام‌سروده‌های دو مجموعه‌ «زمستان» اخوان و «المجد للأطفال و الزیتون» البیاتی از منظر مکتب رمانتیسم
بهارک ولی نیا 1، محمد بهنام فر2 ، حبیب الله عباسی3
1- دانشگاه بیرجند ، valinia@birjand.ac.ir
2- دانشگاه بیرجند
3- دانشگاه خوارزمی
چکیده:   (5446 مشاهده)
مهدی اخوان­ثالث در ادبیات معاصر فارسی و عبدالوهاب البیاتی در ادب معاصر عربی ازجمله شاعرانی هستند که حضور مؤلفه­های رمانتیسم در عنوان و متن شعرشان چشمگیر است. این جستار بر عنوان­شناسی تطبیقی شعر در دو حوزه زبانی-ادبی فارسی و عربی و تبیین پیوند عنوان (به‌مثابه عنصر شاخص پیرامتنی) با عناصر درون­متنی و برون­متنیِ مؤثر بر انتخاب عنوان سروده‌ها متمرکز است و مؤلفه­های رمانتیسم در نام‌سروده­های نخستین مجموعه­ شعری­ این دو شاعر (زمستان و المجد للاطفال و الزیتون) را، پس از ورودشان به جهان سیاست و متأثرشدن زندگی­شان از آن، بررسی می‌کند و میزان بازتاب این مؤلفه­ها را مقایسه و تحلیل می‌کند تا مشخص شود کدام مؤلفه یا مؤلفه­ها در نام‌سروده­های هریک برجسته­تر است و علت برجستگی چیست. مطالعه عنوان‌های شعری دو مجموعه نشان می­دهد که برخی مؤلفه­های رمانتیسم، ازجمله «بازگشت به کودکی»، «گریز و سفر»، «اندوه و تنهایی» و «گذشته­گرایی رمانتیک»، در عنوان‌های شعری هر دو شاعر به­طور آشکار بازتاب یافته است، امری که با توجه به جایگاه ویژه عنوان در شکل‌گیری هویت کلی متن، از جایگاه خاص رمانتیسم در دیدگاه دو شاعر حکایت دارد. برخی مؤلفه­ها (ازجمله ملی­گرایی رمانتیک) در عنوان شعرهای البیاتی بازتاب یافته است، اما با اینکه متن بسیاری از سروده­های اخوان با ملی­گرایی در پیوندی استوار است، در عنوان شعرهای او از آن نشانی نیست.  
واژه‌های کلیدی: رمانتیسم، عنوان شعر، البیاتی، اخوان‌ثالث، تحلیل تطبیقی
متن کامل [PDF 309 kb]   (1073 دریافت)    
نوع مطالعه: پژوهشي | موضوع مقاله: تخصصي
فهرست منابع
1. آلن، گراهام (1380) بينامتنيت. ترجمة پيام يزدانجو. تهران: مرکز.
2. اخوان¬ثالث، مهدي (۱۳۸۶) زمستان. تهران: زمستان.
3. اسفندياري، محمد (1370) «عنوان کتاب و آيين انتخاب». آينة پژوهش. شمارة 6: 333- 346.
4. البياتي، عبدالوهاب (۱۹۹۵) الاعمال الشعريه. بيروت: مؤسسة ¬العربية للدراسات و النشر.
5. البياتي، عبدالوهاب (۱۹۹۵) «المجد للأطفال و الزيتون». الاعمال الشعريه. ج1. بيروت: مؤسسة¬ العربية للدراسات و النشر.
6. الحاوي، ايليا (۱۹۹۸) الرومنسيه في الشعر العربي و الغربي. الطبعة الثانيه. بيروت: دارالکتاب اللبناني.
7. انجوي شيرازي، ابوالقاسم (137۹) «با اخوان در زندان»، در: باغ بي¬برگي. به‌کوشش مرتضي کاخي. تهران: زمستان.
8. انوشيرواني، عليرضا (1389) «ضرورت ادبيات تطبيقي در ايران». ادبيات تطبيقي (ويژه¬نامة نامة فرهنگستان). دورة اول. شمارة 1: 6-38.
9. باباچاهي، علي (۱۳۷۷) گزاره¬هاي منفرد (بررسي انتقادي شعر امروز ايران). جلد اول. تهران: نارنج.
10. برلين، آيزايا (1385) سرشت تلخ بشر. ترجمة ليلا سازگار. تهران: ققنوس.
11. برمن، مارشال (1384) تجربة مدرنيته. ترجمة مراد فرهادپور. چاپ پنجم. تهران: طرح نو.
12. تراويک، باکنر (1383) تاريخ ادبيات جهان. ترجمة عربعلي رضايي. چاپ سوم. تهران: فرزان روز.
13. تراويک، باکنر (1378) سير رمانتيسم در اروپا. ترجمة مسعود جعفری. تهران: مرکز.
14. جعفري، مسعود (1386) سير رمانتيسم درايران (از مشروطه تا نيما). تهران: مرکز.
15. حميديان، سعيد (1381) داستان دگرديسي (روند دگرگوني¬هاي شعر نيما يوشيج). تهران: نيلوفر.
16. خضري، حيدر (۱۳۸۷) «التجربة السلافية و الدرس المقارن للادب». مجله الجمعيه العلميه الايرانيه للغه العربيه و آدابها. السنة 4. العدد 10: 19-37.
17. خضري، حيدر (۱۳۹۲) الادب المقارن في ايران و العالم العربي. تهران: سمت.
18. خواجات، بهزاد (1391) رمانتيسيسم ايراني (بررسي جريان رمانتيک در شعر امروز فارسي). تهران: بامداد نو.
19. داد، سيما (1385) فرهنگ اصطلاحات ادبي. چاپ سوم. تهران: مرواريد.
20. رجايي، نجمه (1378) آشنايي با نقد ادبي معاصر عربي. مشهد: دانشگاه فردوسي مشهد.
21. رجبي، فرهاد (۱۳۹۰) «دغدغه¬هاي اجتماعي شعر عبدالوهاب البياتي و مهدي اخوان¬ثالث». ادبيات و زبان‌ها: ادبيات عربي. شمارة ۴: 47-76.
22. رحيمي، مصطفي (۱۳۴۵) رئاليسم و ضد رئاليسم در ادبيات. چاپ سوم. تهران: نيل.
23. سيدحسيني، رضا (1389) مکتب¬هاي ادبي. چاپ شانزدهم. تهران: نگاه.
24. شفيعي¬کدکني، محمدرضا (1380) شعر معاصر عرب. تهران: سخن.
25. شفيعي¬کدکني، محمدرضا (1383) ادوار شعر فارسي (از مشروطيت تا سقوط سلطنت). چاپ دوم. تهران: سخن.
26. شيري، قهرمان (1387) «نام¬گزيني در روزگار سپري¬شدة دولت¬آبادي». فصلنامة علوم انساني دانشگاه الزهراء. سال هجدهم. شمارة 74: 113- 143.
27. ضاوي، احمدعرفات (۱۳۸۴) کارکرد سنت در شعر معاصر عرب. ترجمة سيدحسين سيدي. مشهد: دانشگاه فردوسي.
28. عباس، احسان (1384) رويکردهاي شعر معاصر عرب. ترجمة حبيب¬الـله عباسي. تهران: سخن.
29. عباس، احسان (1388) شعر و آينه (تئوري شعر و مکاتب شعري). ترجمة سيدحسن حسيني. تهران: سروش.
30. عبود، عبده (1991-1992) الادب¬المقارن؛ مدخل¬ نظري و دراسات تطبيقيه. حمص: منشورات جامعه البعث، مديرية الکتب و المطبوعات الجامعية.
31. غنيمي¬هلال، محمد (1373) ادبيات تطبيقي. ترجمة سيد مرتضي آيت¬الـله¬زاده شيرازي. تهران: اميرکبير.
32. فکري الجزار، محمد (1998) العنوان و سيموطيقا الاتصال الأدبي. القاهره: الهيئه المصريه العامه للکتاب.
33. فورست، ليليان (1380) رمانتيسم. چاپ سوم. ترجمة مسعود جعفري. تهران: مرکز.
34. فوزي، ناهده، مريم امجد و کبري روشنفکر (۱۳۹۳) «برررسي شعر محمدرضا شفيعي¬کدکني و عبدالوهاب البياتي از منظر ادبيات تطبيقي». پژوهش¬هاي ادبيات تطبيقي. دورة دوم. شمارة ۱(پياپي۳): 79-97.
35. کاپلستون، فردريک (1387) تاريخ فلسفه. جلد هفتم. ترجمة¬ داريوش آشوري. چاپ چهارم. تهران: سروش و علمي و فرهنگي.
36. کادن، جان آنتوني (1380) فرهنگ توصيفي ادبيات و نقد. ترجمة کاظم فيروزمند. تهران: شادگان.
37. کازانووا، پاسکال (1392) جمهوري جهاني ادبيات. ترجمة شاپور اعتماد. تهران: مرکز.
38. گرجي، مصطفي، فرهاد درودگريان و سيده ساره ميري (1389) «نقب و نقدي بر عنوان¬شناسي کتاب¬ها و اشعار سلمان هراتي». کتاب ماه ادبيات. شمارة 46 (پياپي 160): 23-33.
39. محسني، علي¬اکبر و رضا کياني (۱۳۹۲) «بازتاب¬هاي مشترک رمانتيسم در شعر معاصر ايران و عراق (بررسي تطبيقي شعر قيصر امين¬پور و بدر شاکر السياب)». کاوش¬نامة ادبيات تطبيقي. سال سوم. شمارة ۹: 163-188.
40. محمدسعيد، فاطمه¬زهرا (1378) سمبوليسم در آثار نجيب محفوظ. ترجمة نجمه رجايي. مشهد: دانشگاه فردوسي.
41. محمدي، ابراهيم، عفت غفوري و عبدالرحيم حقدادي (1393الف) «تحليل تطبيقي عنوان داستان در آثار صادق هدايت و زکريا تامر». پژوهش¬هاي ادبيات تطبيقي. دورة دوم. شمارة 2 (پياپي4): 191- 217.
42. محمدي، ابراهيم، حبيب¬الـله عباسي و عفت غفوري (1393ب) «خوانش هرمنوتيکي نام داستان در سه‌قطره‌خون صادق هدايت و ربيع في الرماد زکريا تامر». کاوش¬نامة ادبيات تطبيقي. سال چهارم. شمارة 13: 145- 169.
43. مختاري، محمد (۱۳۷۸) هفتاد سال عاشقانه: تحليلي از ذهنيت غنايي معاصر. تهران: تيراژه.
44. ميرصادقي، ميمنت (1385) واژه‌نامة هنر شاعري. چاپ سوم. تهران: کتاب مهناز.
45. نامورمطلق، بهمن (۱۳۸۸) «عنوان¬شناسي آثار هنري و ادبي ايراني (مطالعة نشانه¬شناختي عنوان هنري از قرن چهارم تا دوازدهم)». مجموعة مقالات چهارمين هم¬انديشي نشانه¬شناسي هنر، به‌انضمام مطالعات هم¬انديشي سينما. تهران: فرهنگستان هنر: 75- 112.
46. نجوميان، اميرعلي (1388) «ترامتنيت و نشانه¬شناسي عنوان¬بندي آغازين فيلم». مجموعه مقالات چهارمين هم¬انديشي نشانه¬شناسي هنر. به‌انضمام مطالعات هم¬انديشي سينما. تهران: فرهنگستان هنر: 251- 295.
47. ولک، رنه (۱۳۸۹) «بحران ادبيات تطبيقي». ترجمة سعيد ارباب شيراني. ادبيات تطبيقي (ويژه¬نامة نامة فرهنگستان). شمارة۲: 85-98
48. هاوزر، آرنولد (1377) تاريخ اجتماعي هنر. ترجمة ابراهيم يونسي. جلد سوم. تهران: خوارزمي.



XML   English Abstract   Print



بازنشر اطلاعات
Creative Commons License این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است.
سال 25، شماره 82 - ( مقالات منتشر شده 1396 ) برگشت به فهرست نسخه ها