:: سال 25، شماره 82 - ( مقالات منتشر شده 1396 ) ::
جلد 25 شماره 82 صفحات 196-175 برگشت به فهرست نسخه ها
افکار پنهان ایرانیان: سیری در ایرانی‌گری اقبال لاهوری براساس رمزگشایی از یک بیت
قدمعلی سرامی 1، محمدحسن مقیسه
1- ، Gsarami@gmail.com
چکیده:   (5829 مشاهده)
هدف این پژوهش، نشان‌دادن توجه و گرایش عمیق قلبی و علمی اقبال لاهوری، شاعر بزرگ پاکستانی، به فرهنگ و تمدن ایران و زبان فارسی است.
تحقیق با تحلیل یک بیت شعر از غزلی معروف که اقبال درباره ایرانیان سروده آغاز می‌شود و با شواهد فراوان از آثار منثور و­ منظوم اقبال، نشان داده می­شود که او با فرهنگ ایران و حتی با برخی از نشانه‌های جزئی آن به‌خوبی آشنا بوده است. آن‌گاه پنج موضوع که عبارت‌اند از دین، فلسفه و کلام و عرفان، عقل و عشق، تلفیق و زبان فارسی که از مهم‌ترین مؤلفه­های فرهنگ ایرانی هستند تحلیل می‌شوند و همین موضوع­ها با آثار اقبال لاهوری سنجیده می­شوند تا نشان داده شود که مؤلفه­های فرهنگی و آداب و سنن ایرانیان در همه کتاب­ها و نوشته­های علمی و ادبی و فلسفی و حتی دیدگاه اجتماعی او به میزان بسیار زیادی تأثیر­گذار بوده است.
یافته پژوهش این است که اقبال به‌رغم آنکه با چهار فرهنگ ایرانی، اسلامی، هندی و اروپایی و چند زبان زنده دنیا مانند انگلیسی، اردو، عربی و آلمانی آشنا بوده، بیشترین و عمیق­ترین تأثیرها را از فرهنگ و تمدن ایران و شعرا و دانشمندان و عرفا و فلاسفه ایرانی و اندیشه­های ایشان و نیز از زبان و ادبیات فارسی پذیرفته است؛ به‌گونه­ای که علاوه بر دارابودن دیوان شعری مستقل به زبان فارسی، آشکارا نیز بیان کرده است که زبان فارسی را برای بیان خواسته‌های قلبی­اش مناسب‌تر از زبان مادری­اش می­داند.
واژه‌های کلیدی: ایران، فرهنگ و تمدن ایرانی، ایرانی‌گری اقبال، علم، حکمت و عرفان
متن کامل [PDF 293 kb]   (1458 دریافت)    
نوع مطالعه: پژوهشي | موضوع مقاله: تخصصي
فهرست منابع
1. احمدپور، محمد¬تقي (1383) ستارة شرق. قم: مرکز پژوهش¬هاي اسلامي صداوسيما.
2. انوري، حسن (1390) فرهنگ فشردة سخن (دو جلد). چاپ دوازدهم.تهران: سخن.
3. بقايي، محمد (1394) «پراگماتيسم شرقي در فلسفة اقبال». نسيم بيداري. سال ششم. شمارة 58: ¬¬116-¬120.
4. بقايي، محمد (1368) چه بايد کرد. تهران: ماکان.
5. بقايي، محمد (1378) خيال وصال. تهران: مشکات.
6. بقايي، محمد (1379) شرار زندگي. تهران: فردوس.
7. بقايي، محمد (1380) سونش دينار. ديدگاه‌هاي علامه اقبال. تهران: فردوس.
8. بقايي، محمد (1384) «ايران؛ آرمان¬شهر اقبال». افراز. شمارة هشتم. انجمن فرهنگي ايران¬زمين: 19-25.
9. بقايي، محمد (1382) قلندر شهر عشق، يازده خطابه و گفتمان دربارة علامه اقبال. تهران: اقبال.
10. بقايي، محمد (1392) مي‌نگريم و مي‌رويم. تهران: يادآوران.
11. بهار، محمدتقي (1377) سبک‌شناسي زبان و شعر فارسي. تهران: مجيد.
12. پوروالي، ابراهيم (1371) نگاهي به آثار زنده¬رود اقبال لاهوري (کتاب¬شناسي). تهران: يادآوران.
13. جعفري، محمديونس و فرهاد پاليزدار (1379) نامه‌هاي علامه اقبال لاهوري. تهران: همراه.
14. چوهدري، شاهد (1380) «ايران و اقبال». مجموعه مقالات همايش علامه اقبال. تهران: وزارت امورخارجه.
15. حافظ (1362) ديوان حافظ. به‌اهتمام محمد قزويني و قاسم غني. چاپ چهارم. تهران: زوار.
16. حائري، محمدحسن (1386) مباني عرفان و تصوف و ادب پارسي. تهران: علم.
17. حقيقت، عبدالرفيع (1388) نقش ايرانيان در تاريخ تمدن جهان. چاپ دوم. تهران: کومش.
18. خاقاني، افضل‌الدين (1357) ديوان اشعار. چاپ دوم. به کوشش سيدضياء‌الدين سجادي. تهران: زوار.
19. خديوجم، حسين (1390) کيمياي سعادت (دو جلد). چاپ پانزدهم. تهران: علمي و فرهنگي.
20. خرمشاهي، بهاء‌الدين (1368) حافظ‌نامه (دو جلد). چاپ سوم.تهران: علمي و فرهنگي صداوسيما.
21. عشرت، وحيد (1988م) «مآخذ و مصادر فلسفة اقبال»، اقباليات. شمارة ويژة 4: 200-221. لاهور: اقبال آکادمي پاکستان.
22. عطار نيشابوري (1345) ديوان عطار. تصحيح تقي تفضلي. تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب.
23. کامران¬مقدم، شهيندخت (1372) زندگي و افکار علامه محمد اقبال لاهوري. مشهد: آستان قدس.
24. کزازي، ميرجلال‌الدين (1388) از گونه‌اي ديگر. چاپ سوم.تهران: مرکز.
25. معين، محمد (1388) مزديسنا و ادب پارسي (دو جلد). چاپ پنجم. تهران: دانشگاه تهران.
26. لاهوري، محمداقبال (بي¬تا) احياي فکر ديني در اسلام. ترجمة احمد آرام. تهران: کانون نشر پژوهش¬هاي اسلامي.
27. لاهوري، محمداقبال (1388الف) بازسازي انديشة ديني در اسلام. چاپ دوم. ترجمة محمد بقايي. تهران: فردوس.
28. لاهوري، محمداقبال (1388ب) ديوان شعر فارسي. تصحيح و مقدمه از محمد بقايي. تهران: اقبال.
29. لاهوري، محمداقبال (1388ج) سير حکمت در ايران. ترجمة محمد بقايي. تهران: فردوس.
30. مجلسي، محمد¬باقر (بي¬تا) بحار¬الانوار. بي‌جا: مؤسسه¬الوفاء.
31. منور، محمد (1987م) غزل فارسي علامه اقبال. ترجمه و تحشية شهيندخت مقدم صفياري. بي‌جا: آکادمي پاکستان.
32. مولوي، جلال‌الدين محمد (1362) مثنوي معنوي. به تصحيح نيکلسن. تهران: اميرکبير.
33. مينوي، مجتبي (1327) اقبال لاهوري، شاعر پارسي¬گوي پاکستان. تهران: مجلة يغما.
34. نصر، سيدحسين (1388) مجموعه‌ مصنّفات شيخ اشراق. چاپ چهارم. تهران: پژوهشگاه علوم انساني و مطالعات فرهنگي.
35. نيرنوري، حميد (1379) سهم ايران در تمدن جهان. تهران: فردوس.
36. همداني، عين‌القضات (1373) تمهيدات. به‌کوشش عفيف عسيران. تهران: منوچهري.
37. يزدان‌پرست، حميد (1384) نامة ايران. شش جلد. تهران: اطلاعات.



XML   English Abstract   Print



بازنشر اطلاعات
Creative Commons License این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است.
سال 25، شماره 82 - ( مقالات منتشر شده 1396 ) برگشت به فهرست نسخه ها