دوره 7، شماره 18 - ( مقالات پذیرفته شده آماده انتشار 1394 )                   جلد 7 شماره 18 صفحات 152-143 | برگشت به فهرست نسخه ها

‎ 10.52547/jls.7.18.143
‎ 20.1001.1.17359732.1394.7.18.9.5

XML English Abstract Print

بررسی ضبط و خوانش لغات هزوارش (زند و پازند) در برهان قاطع
کلثوم قربانی جویباری* 1، حامد نوروزی2
1- دانشگاه بیرجند ، kolsoomghorbani@yahoo.com
2- دانشگاه بیرجند
چکیده:   (15942 مشاهده)

اولین کسی که پس‌از سقوط ساسانیان و شکل‌گیری فارسی نو به جمع‌آوری و ثبت لغات فارسی میانه به‌ویژه در زبان و کتابت پهلوی در یک فرهنگ پرداخت، انجوی شیرازی بود.  او در فرهنگ جهانگیری که تألیف آن از 1005 تا 1017 ه‍. ق. به طول انجامید تعدادی از لغات موجود در زبان و کتابت پهلوی را ضبط کرده است. پس‌از انجوی، این لغات در فرهنگ‌های دیگر به‌ویژه در برهان قاطع نیز وارد شده است. برخی از لغاتی که در فرهنگ‌ها ضبط شده‌اند با همان تلفظ در زبان کاربرد داشته‌اند. برخی از این لغات «هزوارش‌هایی» بوده‌اند که تلفظ آنها با آنچه در فرهنگ ضبط شده تفاوت دارد. این واژه‌ها را اروپاییان در قرن 19 و 20 با تردید و درصدی از خطا خوانده‌اند. اما با توجه به اینکه املای بسیاری از این هزوارش‌ها از قرن یازدهم در فرهنگ‌های هندی با خط عربی ضبط شده‌ است بررسی دقیق و مقایسه املای آنها با یافته‌های علمی جدید بسیار راهگشا خواهد بود و مشکلات فراوانی را حل خواهد کرد. برای مثال آنچه در برهان «اسیا» (= ور، سینه) ضبط شده امروزه در فرهنگ هزوارش‌ها به صورت /āsyā/ نشان داده می‌‌شود.  به‌علاوه به نظر می‌‌رسد برخلاف نظر رایج، برخی از این واژه‌ها از حوزه هزوارش‌ها بیرون آمده و وارد زبان شده‌اند. برخی از این لغات نیز با دو املا در فرهنگ‌های هندی ضبط شده‌اند.

واژه‌های کلیدی: هزوارش، برهان قاطع، هند، خط پهلوی، زند و پازند.
متن کامل [PDF 3579 kb]   (3285 دریافت)    
نوع مطالعه: پژوهشي | موضوع مقاله: عمومى
فهرست منابع
1. ابن ندیم (1872) الفهرست. قاهره: مطبعه الاستقامه.
2. روایات داراب هرمزدیار (1922) 2جلد. بمبئی.
3. خلف تبریزی، محمدحسین (1362) برهان قاطع. به توضیح و تحشیه محمد معین. تهران: امیرکبیر.
4. مسعودی، علی بن الحسین (1348) التنبیه و الاشراف. تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب.
5. مشکور، محمدجواد (1346) فرهنگ هزوارش‌های پهلوی. تهران: بنیاد فرهنگ ایران.
6. مشکور، محمدجواد (1357) المعجم المقارن بین العربیه و الفارسیه و اللغات السامیه. تهران: بنیاد فرهنگ ایران.
7. Bartholomae, C. (1906) Zum Altiranische Wörterbuch. Strassburg: Trübner.
8. Darmesteter, J. (1883) etudes Iraniennes, University of Toronto: Paris F. Vieweg
9. Ebeling, E. (1941) Das aramäisch-mittelpersische Glossar Frahang-i-Pahlavik im Lichte der assyriologischen Forschung, Leipzig : Otto Harrassowitz
10. Espigel, F. (1856) gramatik der Huzvaresh sprache, wien:
11. F. Altheim und R. stiehl (1963) Die Aramaische sprache unter den Achaimeniden, Frankfurt.
12. Henning, W. B. (1958) "Mitteliranisc.", Handbuch der Orientalistik 4, Berlin
13. Junker, H. F. J. (1912) The Frahang i Pahlavīk. Heidelberg. 2nd ed. as Das Frahang i Pahlavīk in zeichengemäβer Anordnung. Leipzig.
14. Schaeder, H. H. (1930) Iranische Beitrage Schriften der Konigsberger .Gelehrten Geselscaft 6.Hefte 5.
15. W. WEST (1888) The Sacred Books of the East: Pahlavi Texts, vol. 1 of 5, the Bundahisn, Bahman Yast, and Shayast La-Shayast. Shiraz: Pahlavi University.
16. ابن ندیم (1872) الفهرست. قاهره: مطبعه الاستقامه.
17. روایات داراب هرمزدیار (1922) 2جلد. بمبئی.
18. خلف تبریزی، محمدحسین (1362) برهان قاطع. به توضیح و تحشیه محمد معین. تهران: امیرکبیر.
19. مسعودی، علی بن الحسین (1348) التنبیه و الاشراف. تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب.
20. مشکور، محمدجواد (1346) فرهنگ هزوارش‌های پهلوی. تهران: بنیاد فرهنگ ایران.
21. مشکور، محمدجواد (1357) المعجم المقارن بین العربیه و الفارسیه و اللغات السامیه. تهران: بنیاد فرهنگ ایران.
22. Bartholomae, C. (1906) Zum Altiranische Wörterbuch. Strassburg: Trübner.
23. Darmesteter, J. (1883) etudes Iraniennes, University of Toronto: Paris F. Vieweg
24. Ebeling, E. (1941) Das aramäisch-mittelpersische Glossar Frahang-i-Pahlavik im Lichte der assyriologischen Forschung, Leipzig : Otto Harrassowitz
25. Espigel, F. (1856) gramatik der Huzvaresh sprache, wien:
26. F. Altheim und R. stiehl (1963) Die Aramaische sprache unter den Achaimeniden, Frankfurt.
27. Henning, W. B. (1958) "Mitteliranisc.", Handbuch der Orientalistik 4, Berlin
28. Junker, H. F. J. (1912) The Frahang i Pahlavīk. Heidelberg. 2nd ed. as Das Frahang i Pahlavīk in zeichengemäβer Anordnung. Leipzig.
29. Schaeder, H. H. (1930) Iranische Beitrage Schriften der Konigsberger .Gelehrten Geselscaft 6.Hefte 5.
30. W. WEST (1888) The Sacred Books of the East: Pahlavi Texts, vol. 1 of 5, the Bundahisn, Bahman Yast, and Shayast La-Shayast. Shiraz: Pahlavi University.
بازنشر اطلاعات
Creative Commons License این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است.