---

زمینه و هدف: بسیاری از نظریات رفتار اطلاعاتی به دلیل نشأت گرفتن از نظریات یکسان در حوزه‌های مشابه و یا شیوه‌های نظریه‌پردازی مشترک، دارای پیوندهای مفهومی هستند. این مقاله بررسی و مقایسه سه نظریه مطرح در حوزه رفتار اطلاعاتی با هدف تبیین روابط مفهومی موجود است.
روش: در این مطالعه ابتدا مبانی نظری و رویکردهای سه نظریۀ فقر اطلاعاتی، سرریز اطلاعاتی و سرمایۀ اجتماعی در حوزه رفتار اطلاعاتی بررسی و سپس با رویکردی تحلیلی روابط مفهومی موجود تبیین شد.
یافته‌ها: نظریۀ فقر اطلاعاتی وجود طبقات اجتماعی و عضویت در گروه‌های اجتماعی را مسبب بروز فقر اطلاعاتی می‌داند در حالیکه نظریۀ سرریز اطلاعاتی به سردرگمی فرد در مواجهه با انبوهی از اطلاعات اشاره دارد. نظریۀ سرمایه اجتماعی که ریشه در تحلیل شبکه‌های اجتماعی دارد به منابع درونِ شبکۀ اجتماعی یک فرد برای دستیابی به اطلاعات می‌پردازد. دو نظریۀ فقر و سرریز اطلاعات به پرهیز از اطلاعات اشاره دارند، یعنی موقعیتی که اطلاعات وجود دارد اما دسترسی به آن محدود شده است. دو نظریۀ سرمایه اجتماعی و فقر اطلاعاتی به ساختار طبقات اجتماعی در اطلاع‌جویی تأکید دارند و به اهمیت وجود اعتماد در میان افراد جامعه برای دسترسی به اطلاعات می‌پردازند.
نتیجه‌گیری: کتابخانه‌ها می‌توانند با ارائۀ برنامه‌هایی سرمایه اجتماعی کاربران را تقویت کنند و بر سرریز اطلاعات و فقر اطلاعاتی آن‌ها غلبه کنند.

---

چکیده

 زمینه و هدف: نظریه اجتماعی – شناختی که توسط یورلند و البرچتسن معرفی شده است، رسم متداول در دیدگاه شناختی سنتی را وارونه کرده‌است. نظریه اجتماعی – شناختی کاربران اطلاعات را در تعلقاتشان به فرهنگ‌های مختلف، ساختارهای اجتماعی مختلف و حوزه‌های گوناگون دانش مد نظر قرار می‌دهد. از اینرو هدف مقاله، توضیح چگونگی کاربرد نظریه اجتماعی - شناختی در بازیابی اطلاعات می‌باشد.

 روش: با مطالعه مبانی نظری و شناسایی مفاهیم، نظریه اجتماعی – شناختی، کاربرد آن در بازیابی اطلاعات تبیین شد. این پژوهش از بعد روش شناسی تحقیق، توصیفی تحلیلی، از منظر هدف، نظری و از منظر پارادایم، کیفی است.

یافته‌ها: این مطالعه نشان داد که نظریه اجتماعی – شناختی در بازیابی می‌تواند باعث سازماندهی شناختی و اجتماعی دانش و رده بندی موضوعی خاص شود. در هستی‌شناسی‌ها در تبدیل اصطلاحنامه به هستی‌شناسی موثر است. در فرایند اطلاع‌یابی باعث در نظر گرفتن عوامل واسطه‌ی در رفتار اطلاع‌یابی می‌شود. همچنین در ربط نیز در دخیل داشتن عامل‌های غیر زبانی در درک معنی از قابلیت‎های مناسبی برخوردار است.

نتیجه‌گیری: نتیجه این مطالعه نشان داد که دیگر نمی‌توان فقط از طریق دیدگاه شناختی سنتی به بررسی مسائل مربوط به بازیابی اطلاعات، ربط و رفتار اطلاع‌یابی پرداخت و لازم است تا تمامی عوامل دخیل در نظریه اجتماعی – شناختی در مطالعات مربوط به این حوزه‌ها مورد بررسی قرار گیرد.

---

زمینه و هدف: اطلاعات تجاری به عنوان یکی از منابع مهم شرکت­ها بیان شده است. به خصوص برای شرکت­های مستقر در پارک علم و فناوری که قصد راه اندازی کسب و کاری فناورانه و ورود به بازار را دارند. اما در این بین نیاز است که مسائل مختلف رفتار اطلاعاتی تجاری شرکت­ها بررسی شود. بنابراین هدف این پژوهش بررسی رفتار اطلاعاتی تجاری شرکت­های مستقر در پارک علم و فناوری است.

روش: این پژوهش به صورت کیفی و با استفاده از رویکرد نظریه زمینه­ای انجام شده است. جامعه پژوهش را شرکت­های مستقر در پارک علم و فناوری خوزستان تشکیل می­دهند. ابزار گردآوری داده مصاحبه نیمه ساختار یافته بوده است که مصاحبه با 14 شرکت داده­های این پژوهش را تشکیل می­دهند.

یافته­ها: یافته­ های پژوهش نشان می­ دهد که اهداف جستجو و کسب اطلاعات تجاری در مقوله ­های دستیابی به اهداف و انجام وظایف سازمانی، به‌روز بودن، بهره‌وری، رقابت‌جویی، آمادگی برای موقعیت­ ها و حل مسئله و نیازهای اطلاعاتی تجاری در مقوله­های اطلاعات زمینه­ ای از بازار، اطلاع از سیاست­های ملی و بین‌المللی، قوانین، اطلاعات مالی، اطلاعات محصولات، اطلاعات مدیریتی، مدیریت اطلاعات قرار گرفته­اند. همچنین مقوله ­های رسانه­ های جمعی، پارک علم و فناوری، اینترنت، دوره­های آموزشی، ارتباطات غیررسمی، کتابخانه و مشاورین طبقات منابع کسب اطلاعات تجاری را تشکیل داده و موانع کسب اطلاعات در طبقه­ های نداشتن مهارت­ های اطلاع­ یابی و سواد اطلاعاتی، مشکلات پیرامون خود اطلاعات، زیرساخت­های فنی، عوامل فردی، مشکلات فرهنگی، سیاسی و اخلاقی، مشکلات دریافت اطلاعات از پارک و مشکلات سازمانی قرار گرفته­اند.

نتیجه‌گیری: بررسی رفتار اطلاعاتی تجاری شرکت­های مستقر در پارک علم و فناوری نشان می­دهد این شرکت­ها از اهمیت اطلاعات تجاری در کسب و کار آگاه هستند و نیازهای اطلاعاتی تجاری آن­ها مطابق با جوامع پژوهشی دیگر است و در این راه منابعی و موانعی شناسایی شده­ اند که می­تواند به ارائه خدمات اطلاعاتی مناسب برای این شرکت­ ها کمک کند.

---

زمینه و هدف: دوره نوجوانی یکی از مراحل مهم و اساسی در زندگی هر فردی است و مؤلفه اساسی در این دوران، هویت ‏یابی است. تاکنون نظریات مختلفی در خصوص این دوره از زندگی مطرح شده است. یکی از این نظریات، نظریه روانی- اجتماعی اریکسون است که بحران این دوران را «هویت در برابر سردرگمی نقش» تعریف کرده است. افزون بر آن افرادی دیگر نظیر مارسیا و برزونسکی به وضعیت‏های هویتی و سبک‏های پردازش هویت افراد اشاره نموده ‏اند. کتاب ‏های داستان به منزله ابزارهایی برای کسب دانش و هویت‏ یابی در نوجوانان هستند و هدف پژوهش حاضر، بررسی وضعیت داستان‏های نوجوانان از حیث ابعاد و مؤلفه ‏های هویت‏یابی است.
روش: پژوهش حاضر از نظر هدف، کاربردی است. روش این پژوهش، توصیفی است. همچنین، از رویکرد تحلیل محتوا به منظور جمع‏ آوری داده‏ های پژوهش استفاده شده است. جامعه پژوهش شامل کلیه کتاب ‏های داستانی گروه‏ های سنی "د" و "ه" است که در سال‏ های 94-1390 توسط انتشارات کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان منتشر شده است که در مجموع، 180 عنوان داستان را دربرمی‏ گیرد.
یافته‏ ها: یافته ‏ها نشان داد بیشترین توجه داستان‏ها به هویت فردی، هویت خانوادگی، هویت گروهی، و هویت ملی تمرکز یافته است. سایر انواع هویت به تفکیک در داستان‏های تألیفی و ترجمه ‏ای متفاوت است. به طور کلی بیشتر شخصیت‏های اصلی داستان‏ها (تألیف و ترجمه) در وضعیت سردرگم قرار دارند. پس از آن، وضعیت‏ هویتی دیرتحقق ‏پذیر و وضعیت هویتی موفق است. وضعیت زودتحقق‏ پذیر نیز در داستان‏ها، کمترین درصد فراوانی را دربرمی‏ گیرد. همچنین، بیشتر شخصیت‏های اصلی داستان‏ها از سبک پردازش اطلاعاتی بهره گرفتند. سبک غالب دیگر در پردازش اطلاعات توسط شخصیت‏های اصلی داستان‏ها، سبک سردرگم است و کمترین میزان به سبک هنجاری اختصاص دارد.
نتیجه ‏گیری: در مجموع، با توجه به یافته ‏های به دست آمده از پژوهش حاضر به طور کامل آشکار است که در کتاب‏های داستانی مورد بررسی به انواع مختلف هویت به شکل یکسانی توجه نشده است. مسلم است که توجه کم و بسیار کم به سایر هویت‏ها، اثرات منفی و آسیب‏های جدی و جبران ‏ناپذیری را در زمینه شکل‏ گیری و تثبیت هویت نوجوانان بر جای می‏ گذارد. همچنین در بررسی وضعیت هویتی شخصیت‏های اصلی داستان‏های نوجوانان، یافته ‏ها نشان داد که فراوانی وضعیت این شخصیت‏ها در زمینه هویت ‏یابی متفاوت است. در بررسی سبک‏ های پردازش هویتی در شخصیت‏های اصلی داستان‏های مورد بررسی نیز توزیع یکسانی مشاهده نشد.

---

---

---

زمینه و هدف: هدف پژوهش حاضر، ساخت و اعتباریابی پرسش‌نامه تجربه سواد اطلاعاتی در محیط کار با تأکید بر نظریه فعالیت است.
روش پژوهش: پژوهش حاضر از نظر هدف کاربردی است که به روش پیمایشی انجام شده است. پژوهش حاضر، پژوهش کمّی است که با رویکرد طراحی ابزار انجام شده است. در این پژوهش به‌منظور بررسی ویژگی‌های روان‌سنجی پرسش‌نامه، از روش نمونه‌ تصادفی طبقه‌ای نسبتی ۸۶ نفری از کارکنان گروه‌های آموزشی مختلف دانشگاه فردوسی مشهد در سال ۱۳۹۹-۱۴۰۰ استفاده شده است. همچنین از روش‌های ساخت پرسش‌نامه همچون روایی ظاهری، محتوایی و تحلیل عاملی تأییدی برای بررسی روایی سازه استفاده شد. به‌منظور بررسی همسانی درونی نیز آلفای کرونباخ به کار رفت. در این پژوهش به‌منظور تجزیه‌وتحلیل داده‌ها از نرم‌افزارهای آماری Smart pls و  SPSS استفاده شد. 
یافته‌ها: شاخص روایی محتوایی و ظاهری مقیاس، مقدار مطلوب به دست آمد. همچنین مقدار آماره t در تمام موارد بزرگ‌تر از ۱.۹۶ و در بارگذاری عاملی نیز همه عامل‌‌ها با میزان تبیین مناسبی در تحلیل عاملی، (از ۰.۴ بزرگ‌تر) تأیید شدند. آلفای کرونباخ برای همه عامل‌ها مقدار قابل‌قبول ۰.۷ تا ۰.۹ بود.
نتیجه‌گیری: نتایج حاکی از تأثیر عوامل تجربه سواد اطلاعاتی باتوجه‌به نظریه فعالیت است. مقیاس طراحی شده به‌منظور بررسی تجربه سواد اطلاعاتی در محیط کار باتوجه‌به عوامل نظریه فعالیت، مناسب ارزیابی شده و استفاده از آن برای سنجش مفهوم جدید سواد اطلاعاتی، یعنی تجربه سواد اطلاعاتی که به نظریه فعالیت می‌پردازد، توصیه می‌گردد