---

زمینه و هدف: پژوهش حاضر با هدف ارزیابی کمی و کیفی پژوهش‌های کیفی انجام شده توسط پژوهشگران علم اطلاعات و دانش-شناسی شکل گرفته است.

روش پژوهش: برای حصول به هدف فوق پژوهشگران روش مرور نظامند را انتخاب نموده و 13 مجله فارسی رشته علم اطلاعات و دانش-شناسی را در بازۀ زمانی 1384-1394 مورد بررسی قرار دادند.

یافته ­ها: در مجموع 143 مقاله که در آنها از رویکردهای کیفی استفاده شده بود گزینش شد.نتایج نشان داد استفاده از رویکرد کیفی در علم اطلاعات و دانش‌شناسی به لحاظ تعداد و تنوع رویکرد جایگاه چندان مطلوبی ندارد. نتایج همچنین نشان داد تحلیل محتوا و رویکرد آمیخته محبوترین روش‌های کیفی در بین پژوهشگران علم اطلاعات و دانش‌شناسی هستند. از میان نشریات مورد بررسی دو نشریه تحقیقات اطلاع رسانی و کتابخانه‌های دانشگاهی و کتابداری و اطلاع‌رسانی بیشترین سهم را در انتشارات پژوهش‌های کیفی علم اطلاعات و دانش‌شناسی داشتند. در حالی که این پژوهشگران به منظور گردآوری داده‌های خود از سیاهۀ وارسی و مطالعه اسنادی بیشترین بهره را برده‌اند.

نتیجه­ گیری: سنت پژوهش کیفی با آنکه در سال‌های اخیر مورد توجه پژوهشگران علم اطلاعات و دانش‌شناسی قرار گرفته اما همچنان فاصله چندی با نقطه مطلوب دارد و بیشترین تمرکز بر رویکردهای کمی است، چنانچه این امر خود سبب شده تا بسیاری از رویکردهای کیفی در پژوهش‌های علم اطلاعات و دانش‌شناسی مورد استفاده قرار نگیرد

---

زمینه و هدف: به دلیل تأکید بر ارتقای سلامت و خودمراقبتی، مطالعات رفتار اطلاع‌یابی سلامت به عنوان یکی از شرایط برنامه‌ریزی خدمات و مداخلات اطلاعاتی سلامت اهمیت یافته است. عواملی چون توجه به مطالعات کاربر مدار، بافت و خودمراقبتی به‌کارگیری رویکردهایی که به مطالعه افراد در محیط طبیعی کمک می‏کند را ضروری ساخته است. بااین‌حال، نقد و بررسی‏ها حاکی از غلبه رویکردهای کمی و اثبات‌گرایی در این حوزه است. این مقاله قصد دارد به معرفی مصاحبه واقعه‏مدار به عنوان ابزاری برای گردآوری داده‏های منحصر به فرد از زندگی طبیعی افراد و کاربرد آن در مطالعات رفتار اطلاع‌یابی سلامت بپردازد.
روش: در این مقاله مروری که به روش کتابخانه‌ای انجام شد، ابتدا به مفهوم رفتار اطلاع‏یابی سلامت و عوامل تأثیرگذار بر آن پرداخته شد. سپس اصول و مفاهیم مطرح در مصاحبه واقعه‏مدار از جمله روایت و مصاحبه روایتی معرفی و دلالت‏های کاربردی آن در پژوهش‌های رفتار اطلاع‏یابی سلامت مورد بررسی قرار گرفت. در ادامه، مراحل اجرای مصاحبه واقعه‏مدار با ذکر مثال ارائه شد.
یافته‏ها: نقطه قوت مصاحبه واقعه‏مدار تمرکز بر روایت‏های افراد از تجربیات زیسته آنان به عنوان داده‏های پژوهش است که به پژوهشگران کمک می‌کند تجربیات افراد را از زاویه‌ای متفاوت با روش‌های متداول نگریسته و تحلیل کنند. سه دلالت کاربردی برای به کارگیری مصاحبه واقعه‏مدار در مطالعات رفتار اطلاع‌یابی سلامت عبارت‌اند از: 1. تنیدگی رفتار اطلاع‌یابی سلامت در زندگی روزمره، 2. تمرکز پژوهش‌های رفتار اطلاع‌یابی بر ارائه الگوی رفتار، و 3. هدفمند و عمدی بودن رفتار اطلاع‌یابی سلامت.
نتیجه‏گیری: مصاحبه واقعه‏مدار فضایی را برای شنیدن صدای گروه‌های مختلف اجتماع به ویژه افرادی که به دلیل بیماری و شرایط اجتماعی و فرهنگی صدایشان خاموش شده است فراهم می‏آورد. نکته‌ای که در طراحی و برنامه‌ریزی هرگونه خدمات و مداخلات اطلاعاتی سلامت باید اکیداً مورد توجه قرار گیرد.